انسولين به زبان ساده

درون لوزالمعده يا پانکراس، سلول‌هايي هستند که به نام سلول‌هاي بتا ناميده مي‌شوند. اين سلول‌ها انسولين مي‌سازند. با خوردن غذا، سلول‌هاي بتا به داخل خون انسولين آزاد مي‌کنند که اين انسولين موجب مصرف يا ذخيره قندخون مي‌شود.
به دليل اينکه سلول‌هاي بتاي افراد ديابتي نوع اول آسيب ديده است، بدن‌ آنها به خوبي انسولين نمي‌سازد و در نتيجه به تزريق انسولين نياز دارند. در افراد ديابتي نوع دوم، سلول‌هاي بدن به انسولين موجود در خون پاسخ نمي‌دهد و به تدريج توليد انسولين به وسيله سلول‌هاي بتا هم کاهش خواهد يافت. بنابراين بعضي از افراد مبتلا به ديابت نوع دوم به مصرف قرص‌هاي خوراکي پايين آورنده قندخون نياز پيدا مي‌کنند و در نهايت دير يا زود اين افراد نياز به انسولين درماني نيز پيدا مي‌کنند و در نهايت دير يا زود اين افراد نياز به انسولين درماني نيز پيدا مي‌کنند. انسولين هورموني است که در لوزالمعده توليد و درون خون ترشح مي‌شود و ورود قند از خون به داخل سلول‌هاي بدن را تسهيل مي‌کند. در صورت کمبود انسولين يا مقاومت به انسولين، قند وارد سلول نشده و ميزان آن در خون بالا مي‌رود.
انواع انسولين
انسولين‌ها بر اساس رنگ، شروع اثر، حداکثر اثر و مدت زمان اثر تقسيم‌بندي مي‌شوند. به ياد داشته باشيد که پاسخ بدن هر فرد به انسولين با فرد ديگر متفاوت است.
1) انسولين سريع‌الاثر: انسولين ليسپرو و انسولين آسپارت (اپيدرا) از انواع انسولين‌هاي سريع‌الاثر هستند که 15 دقيقه يا مدت کمتري بعد از تزريق فعاليت خود را آغاز مي‌کنند. در حدود يک ساعت بعد به اوج اثر مي‌رسند و دو تا چهار ساعت هم در بدن فعال هستند. در واقع نبايد پس از تزريق اين انسولين‌ها غذا خوردن خود را به تاخير بيندازيد. همچنين به علت اينکه اين انسولين‌ها به سرعت وارد جريان خون مي‌شوند، تا چند ساعت پس از خوردن غذا احتمال افت قندخون کمتر است. اين انسولين‌ها فقط از سوي پزشک تجويز مي‌شوند.
2) انسولين رگولار: اين انسولين که به نام انسولين انساني هم معروف است، 30 دقيقه پس از تزريق وارد جريان خون مي‌شود. دو تا سه ساعت پس از تزريق به اوج اثر خود مي‌رسد و به مدت سه تا شش ساعت هم در خون فعال باقي مي‌ماند.
3) انسولين متوسط‌الاثر: اين انسولين اغلب دو تا چهار ساعت پس از تزريق وارد جريان خون مي‌شود. 4 تا 12 ساعت بعد به اوج اثر خود رسيده و به مدت 12 تا 18 ساعت هم موثر است. ان.پي.اچ (NPH) يک نمونه از انسولين‌هاي متوسط‌الاثر است و اغلب در ترکيب با انسولين رگولار استفاده مي‌شود.
4) انسولين‌هاي طولاني‌اثر: گلارژين يا لانتوس (LANTUS) از نمونه‌ انسولين‌هاي طولاني‌اثر با مدت اثر 24 ساعته است. اگرچه اين انسولين‌ها طولاني اثر هستند اما شروع اثر انسولين گلارژين بين دو تا چهار ساعت است. انسولين گلارژين براي کاهش قندخون بهتر است، چرا که ميزان قندخون را در طول شب تنظيم مي‌کند. انسولين گلارژين رنگ روشني دارد و نبايد با ساير انسولين‌ها مخلوط شود. اين انسولين همچنين نبايد به صورت داخل وريدي مصرف بشود.
از نکات جالب در خصوص انسولين لانتوس اين است که اين انسولين اوج اثر ندارد. يعني اينکه احتمال افت قند خون که از عوارض شايع مصرف ساير انسولين‌ها است در اين نوع انسولين بسيار کمتر از ساير انسولين‌ها است. همچنين به واسطه اثر 24 ساعته آن، مي‌توان تنها يکبار در روز از آن استفاده کرد اما بايد توجه داشت که همه‌روزه در ساعت معيني از آن استفاده کرد.
در بيماران ديابتي نوع دو، مصرف همزمان لانتوس با ساير ترکيبات ضد ديابت خوراکي بلامانع است. در کودکان بالاتر از 6 سال، بهتر است انسولين لانتوس صبح‌ها تجويز گردد. اخيرا جهت سهولت استفاده از انسولين لانتوس به همراه‌ آن قلم‌هاي تزريق انسولين نيز به بازار آمده است. استفاده از اين قلم‌ها علاوه بر کاهش درد ناشي از تزريق، احتمال آلودگي را نيز بسيار کاهش مي‌دهد.

6 نکته در باره نگهداري انسولين
 

1) اگرچه کارخانه‌هاي سازنده انسولين توصيه مي‌کنند که انسولين در داخل يخچال نگهداري شود اما تزريق انسولين خنک دردناک است. بنابراين براي پيشگيري از اين حالت بهتر است 30 دقيقه جلوتر انسولين را از يخچال خارج کنيد يا ويال انسولين را در دماي اتاق البته نه جاي خيلي گرم نگهداري کنيد.
2) انسولين‌هايي که در دماي معمولي اتاق نگهداري شوند، تا يک ماه قابل استفاده هستند.
3) توجه کنيد که اگر تعداد زيادي ويال انسولين تهيه کرديد، بقيه شيشه‌ها را بايد در يخچال نگهداري کنيد و زماني که مي‌خواهيد استفاده کنيد، يک ويال آن را بيرون آوريد.
4) توجه کنيد که هرگز انسولين را درون فريزر قرار ندهيد. از قرار دادن ويال‌هاي انسولين در دماي زياد يا تابش مستقيم نور خورشيد يا درون ماشين خودداري کنيد.
5) پيش از استفاده از انسولين لازم است شيشه حاوي انسولين را از نظر وجود ذرات خارجي همچنين يخ‌زدگي بررسي کنيد. شيشه انسولين بايد شفاف باشد. انسولين در صورت کدر شدن قدرت خود را از دست داده است.
6) پيش از مصرف انسولين حتما برچسب روي آن را بخوانيد و از نوع آن مطمئن شويد. همچنين به تاريخ انقضاي انسولين دقت کنيد تا تاريخ آن نگذشته باشد. به هرگونه تغييررنگ و وجود ذرات معلق، يخ‌زدگي، کريستال در داخل ويال توجه کنيد. در صورتي که ويال انسولين شما تمام شده است، آن را با خود به داروخانه ببريد تا مشابه آن را تهيه کنيد.

مشکلات ناشي از تزريق انسولين
 

• کاهش قندخون ممکن است در افرادي که انسولين بيش از حد مورد نياز دريافت يا مقدار خيلي کمي ماده غذايي مصرف کرد‌ه يا مدت زيادي به ورزش پرداخته‌اند، ايجاد شود.
• لازم است علامت‌هاي افت قندخون را شناخته و به سرعت براي درمان آن اقدام کنيد. نشانه‌هاي افت قندخون در افراد گوناگون متفاوت است و شامل عرق ريزش، سردرد، سرگيجه، تپش قلب، لکنت زبان، دوبيني، عصبانيت و تغيير ناگهاني خلق است.اگر دچار افت قند شده ولي هوشيار هستيد مي‌توانيد نصف ليوان شير يا دو قطعه بيسکويت بخوريد. اگر دچار لرزش شديد اندام شده و احساس سرگيجه داشتيد، مي‌توانيد نصف ليوان آب ميوه، نصف قاشق چاي‌خوري شکر يا عسل مصرف کنيد.

4 نکته قبل از تزريق انسولين
 

1) فواصل تزريق در يک عضو را رعايت کنيد. فاصله هر تزريق با تزريق بعدي بايد 1 تا يک‌ونيم سانتي‌متر باشد.
2) دماي انسولين هنگام تزريق بايد مشابه دماي اتاق باشد.
3) از نبود حباب در داخل سرنگ انسولين اطمينان حاصل کنيد.
4) نسبت به انسولين يا ساير مواد موجود در ويال نبايد حساسيت داشته باشيد.

مراحل هفت‌گانه تزريق انسولين
 

1) پيش از هر تزريق دست‌هايتان را بشوييد. محل تزريق هم بايد تميز باشد.
2) در صورت استفاده از انسولين NPH شيشه انسولين را به آرامي ميان دو کف دست بغلتانيد ولي شيشه را به صورت شديد تکان ندهيد.
3) به همان ميزاني که انسولين لازم داريد، هوا وارد شيشه کنيد. اگر از دو نوع انسولين به صورت مخلوط استفاده مي‌کنيد، ابتدا هوا وارد شيشه کنيد.
4) پس از کشيدن انسولين به داخل سرنگ، حباب‌هاي هوا را خارج کنيد.
5) زاويه تزريق در افراد چاق و لاغر متفاوت است. در افراد چاق در ناحيه پيشين ران‌ها و بازوها ابتدا بايد پوست بالا آورده و با زاويه 90 سر سوزن وارد شود.
اما در افراد لاغر اين زاويه در بازوها 45 است. تغيير زاويه تزريق بايد با توجه به قطر عضله محل تزريق باشد.
6) سر سوزن را به سرعت و با ملايمت وارد پوست کنيد.
7) به جهت جلوگيري از آلودگي، از هر سرنگ انسولين فقط يکبار استفاده کنيد.
منبع:www.salamat.com
/ع