4 چون و چرا درباره چشم‌ها

درباره چشم‌ها، چون و چرا زياد است و پرسش‌هايي که هنوز دانشمندان به پاسخ‌ آنها نرسيده‌اند، کم نيستند. اما پرسش‌هاي جالبي هم هستند که محققان، پاسخ آنها را دريافته‌اند. 4 سوال زير، مشتي است نمونه خروار، از همين پرسش‌هاي گروه دوم.

1- چرا رنگ چشم آدم‌ها با هم متفاوت است؟
 

دليل اصلي رنگي بودن عنبيه چشم، رنگدانه‌هاي کوچک ملانين است، اما تيره يا روشن بودن چشم به دو عامل اصلي ژنتيک و ميزان رنگدانه‌هاي موجود در عنبيه مربوط است. در تمامي چشم‌‌ها، بافت پوششي عنبيه داراي رنگدانه مشکي به نام ملانين است. در صورتي که پراکندگي اين رنگدانه‌ها زياد باشد، چشم فرد تيره و در صورتي که کم باشد، روشن مي‌‌شود. طبق اين نظريه چند ژن مسوول تعيين رنگ چشم‌‌هاي يک فرد است. در اين ميان برخي ژن‌‌ها تاثير بيشتري مي‌‌گذارند. اصلي‌ترين ژن که تا ?? درصد در شکل‌‏گيري رنگ چشم دخيل است ژن OCAZ است. اين ژن، پروتئيني با عنوان P را رمزگذاري مي‌‌کند که در توليد ملانين نقش دارد و شکل دهنده رنگ قهوه‌اي، آبي و سبز است. ژن‌هاي ديگري با اسامي Eycl1، Eycl2 و Eycl3 نيز ژن‌هايي هستند که نقش فرعي در اين ميان دارند و سبب بروز رنگ‌هاي مخلوطي مثل سبز مايل به آبي، طوسي مايل به آبي، قهوه‌اي، بلوطي و… مي‌‌شوند. تحقيقات اخير دانشمندان روي گروهي از افراد چشم‌آبي نشان داده است که جهشي کوچک در OCAZ مي‌‌تواند سبب محدود شدن توليد ملانين عنبيه و آبي شدن چشم شود. جالب است بدانيد که اگر فعاليت اين ژن به طور کامل محدود شود، فرد دچار ناراحتي خاصي به نام آلبينيسم يا زالي مي‌‌شود که در اثر آن موهاي فرد سفيد و چشمانش قرمز خواهد شد.

2- چرا رنگ دو چشم بعضي‌ها با هم فرق دارد؟
 

شايد شما هم با افرادي روبه‌رو شده باشيد که رنگ دو چشم آن‌ها با هم متفاوت است. اين اختلال در انسان‌ها معمولا نادر است ولي در حيوانات رواج بسياري دارد و دليل آن هم متفاوت بودن ميزان ملانين موجود در هر يک از عنبيه‌‌هاست. دليل اصلي بروز اين بيماري جهش ژني است که مي‌‌تواند ارثي نيز باشد. البته برخي داروهاي خاص نيز مي‌‌توانند سبب افزايش يا کاهش مقدار رنگدانه در هر يک از چشم‌ها شوند. برخي مبتلايان به اين مشکل، براي پوشاندن آن از لنز استفاده مي‌‌کنند اما برخي ديگر اين حالت را دوست دارند و با آن به ‌طور طبيعي کنار آمده‌اند.

3- چرا چشم حيوانات در شب برق مي‌زند؟
 

برخي از حيوانات که احتياج به ديدن در شب دارند، داراي چشمان براق هستند اما اين حقيقت ندارد که حيوانات در تاريکي مطلق مي‌توانند ببينند. البته اين حيوانات از نور بسيار ضعيف خيلي خوب استفاده مي‌کنند؛ براي مثال، گربه با کمک نور چراغ از خيابان عبور مي‌کند. گربه‌ها و خيلي از حيوانات وحشي، لاية مخصوصي در پشت شبکيه چشم خود دارند. در نور کم، اين لايه، تأثير نور را چند برابر مي‌کند. اگر در تاريکي، نور چراغ را در چشمان جانور بيندازيد، اين لايه‌ها درخشش سبز رنگي خواهند يافت که قابل رويت است.

4- چرا آسمان را آبي مي‏بينيم؟
 

در يك روز آفتابي و بدون ابر، آسمان آبي است زيرا قسمت آبي نور سفيد خورشيد به وسيله‌ مولكول‌هاي هوا بيشتر به اطراف پراكنده مي‌شوند. وقتي در هنگام غروب خورشيد به آسمان نگاه مي‌كنيم، آسمان به رنگ‌هاي قرمز و نارنجي است زيرا قسمت آبي نور خورشيد در طول مسير پرتوها به اطراف پراكنده مي‌شوند و از مسير ديد ما خارج شده‌اند. در شبكيه‌ چشم ما سه نوع از دريافت كننده‌هاي حساس به نور يا سلول مخروطي وجود دارد. اين دريافت‌ كننده‌ها به سه نور قرمز، آبي و سبز حساس هستند. هنگامي كه آنها به نسبت‌هاي مختلف تحريك مي‌شوند، سيستم بينايي ما رنگ‌هايي كه مي‌بينيم را مي‌سازد.
هنگامي كه به آسمان نگاه مي‌كنيم، سلول‌هاي مخروطي به تعداد كمي از نور قرمز پراكنده شده و همچنين با شدت كمتري به طول موج‌هاي نارنجي و زرد حساسيت نشان مي‌دهند. سلول‌هاي مخروطي سبز به طول موج زرد به ميزان كمتري نسبت به طول موج‌هاي سبز و فيروزه‌اي پراكنده شده، واكنش مي‌دهند. سلول‌هاي مخروطي آبي توسط رنگ‌هايي نزديك به طول موج‌هاي آبي كه با شدت زيادي پراكنده شده‌اند، تحريك مي‌شوند. در صورت نبود. رنگ بنفش و نيلي در طيف، آسمان به رنگ آبي همراه با مخلوطي از سبز به نظر مي‌رسيد. ولي طول موج‌هاي رنگ بنفش و نيلي كه شديدترين پراكندگي را دارند سلول‌هاي مخروطي قرمز را تقريبا همانند سلول‌هاي مخروطي آبي تحريك مي‌كنند. به اين علت است كه اين رنگ‌ها با افزايش كمي رنگ قرمز، آبي به نظر مي‌رسند. اثر كلي اين است كه سلول‌هاي مخروطي قرمز و سبز تقريبا به طور يكسان توسط نور آسمان تحريك مي‌شوند. اين در حالي است كه چون آبي شديدتر تحريك مي‌شود، عامل آبي بودن آسمان به حساب مي‌آيد.
منبع:www.salamat.com
/ع