سردردهاي صبحگاهي را جدي بگيريد
نويسنده:دکتر عليرضا زالي*
با اين که قسمت عمده سردردهاي شايع مردم جامعه نگران کننده نيستند و علل غيرعضوي دارند و يا به عبارت ديگر ربطي به ضايعات توموري مغز و غيره ندارند اما از نظر ما سردردهاي صبحگاهي مهم تلقي شده و قابل بررسي‌اند.
علل بسيار گوناگوني براي بروز اين سردردهاي اوايل صبح وجود دارد که بي‌خوابي و عدم استراحت کافي، برخي از انواع ميگرن‌ها و يا مشکلات فشارخون مي‌تواند از جمله آنها محسوب شود لذا توصيه مي‌کنم اگر دچار سردردهاي تکرار شونده‌اي هستيد که بلافاصله اوايل صبح پديد مي‌آيند و به خصوص در طول روز از شدت آن کاسته مي‌شود، حتما با يک متخصص مغز و اعصاب صحبت کنيد. مي‌دانم حتما مي‌پرسيد چرا؟ مگر موضوع مشکوکي وجود دارد؟
حتما مي‌دانيد که مغز ما فاقد گيرنده درد است ومطلقا حس درد ندارد. حتي اگر در نسج مغز جسم تيزي فرو کنيم، دردي حس نخواهد شد بنابراين علت سردردهاي ما آسيب يا فشار به بافت مغز نيست بلکه هرگونه آسيب به پوست سر، عضلات سر و گردن، خود استخوان جمجمه، فضاي بين دو لايه داخلي و خارجي جمجمه که مملو از خون وريدي است (فضاي ديپلو) و در قسمت زيرين آن پرده‌هاي پوشاننده مغز وارد شود، مي‌تواند عامل بروز سردرد باشد. توضيح درمورد آسيب‌هايي که مي‌تواند از پوست سر تا قسمت‌هاي زيرين را تهديد کند خارج از حوصله بحث ماست و من فقط به اين مورد اشاره مي‌کنم که پرده‌هاي پوشاننده مغز داراي گيرنده‌هاي درد هستند و نسبت به کشش حساس‌اند. هر دليلي که موجب کشش در آنها شود، باعث سردرد مي‌شود. فرض کنيد فضاي کاملا محدود و غيرقابل انعطاف جمجمه که مغز را در خود جاي داده است دچار افزايش فشار شود.
قطعا اين فشار پرده‌ها را مي‌کشاند و موجب سردرد مي‌شود چون درطول خواب به دلايل فيزيولوژيکي با افزايش نسبي فشار داخل جمجمه مواجه‌ايم، اگر کسي ضايعه فضاگيري داخل مغزش باشد، توان تحمل اين افزايش فشار نسبي را ندارد و اوايل صبح سردرد مي‌گيرد.
در اکثر موارد دليل اتساع و فشار، عروق هستند. گروه بزرگي از سردردها را عروقي مي‌ناميم که سر ريشه آنها با اين مکانيسم ميگرن است، يعني بخشي از اين اتساع مربوط به انقباض و انبساط عروق خارج و يا داخل جمجمه هستند که به هر حال جاي بررسي بيشتر را دارد.
علل بسيار گوناگوني براي بروز اين سردردهاي اوايل صبح وجود دارد که بي‌خوابي و عدم استراحت کافي، برخي از انواع ميگرن‌ها و يا مشکلات فشارخون مي‌تواند از جمله آنها محسوب شود لذا توصيه مي‌کنم اگر دچار سردردهاي تکرار شونده‌اي هستيد که بلافاصله اوايل صبح پديد مي‌آيند و به خصوص در طول روز از شدت آن کاسته مي‌شود، حتما با يک متخصص مغز و اعصاب صحبت کنيد. مي‌دانم حتما مي‌پرسيد چرا؟ مگر موضوع مشکوکي وجود دارد؟
حتما مي‌دانيد که مغز ما فاقد گيرنده درد است ومطلقا حس درد ندارد. حتي اگر در نسج مغز جسم تيزي فرو کنيم، دردي حس نخواهد شد بنابراين علت سردردهاي ما آسيب يا فشار به بافت مغز نيست بلکه هرگونه آسيب به پوست سر، عضلات سر و گردن، خود استخوان جمجمه، فضاي بين دو لايه داخلي و خارجي جمجمه که مملو از خون وريدي است (فضاي ديپلو) و در قسمت زيرين آن پرده‌هاي پوشاننده مغز وارد شود، مي‌تواند عامل بروز سردرد باشد. توضيح درمورد آسيب‌هايي که مي‌تواند از پوست سر تا قسمت‌هاي زيرين را تهديد کند خارج از حوصله بحث ماست و من فقط به اين مورد اشاره مي‌کنم که پرده‌هاي پوشاننده مغز داراي گيرنده‌هاي درد هستند و نسبت به کشش حساس‌اند. هر دليلي که موجب کشش در آنها شود، باعث سردرد مي‌شود. فرض کنيد فضاي کاملا محدود و غيرقابل انعطاف جمجمه که مغز را در خود جاي داده است دچار افزايش فشار شود.
قطعا اين فشار پرده‌ها را مي‌کشاند و موجب سردرد مي‌شود چون درطول خواب به دلايل فيزيولوژيکي با افزايش نسبي فشار داخل جمجمه مواجه‌ايم، اگر کسي ضايعه فضاگيري داخل مغزش باشد، توان تحمل اين افزايش فشار نسبي را ندارد و اوايل صبح سردرد مي‌گيرد.
در اکثر موارد دليل اتساع و فشار، عروق هستند. گروه بزرگي از سردردها را عروقي مي‌ناميم که سر ريشه آنها با اين مکانيسم ميگرن است، يعني بخشي از اين اتساع مربوط به انقباض و انبساط عروق خارج و يا داخل جمجمه هستند که به هر حال جاي بررسي بيشتر را دارد.
پي نوشت ها :
*جراح مغز و اعصاب
