دلایل استفراغ کودک

چرا كودك من استفراغ مي كند و من چگونه مي توانم به او كمك كنم؟
استفراغ در كودكان بعلل مختلفي به وجود مي آيد. ذيلا هفت علت شايع و راههاي درمان آن مي آيد:

1. اشكال در نحوه تغذيه
 

در ماههاي اول احتمالا استفراغ به علت اشكال در تغذيه نظير غذا دادن بيش از حد، سوء هاضمه و يا آلرژي نسبت به پروتئين موجود درشير مادر يا شير خشك است. شما براحتي مي توانيد استفراغ كردن را از بيرون دادن غذا (كاري كه كودك زياد انجام مي دهد) افتراق دهيد زيرا ميزان مايع دفع شده در استفراغ خيلي بيشتر است. وقتي كودك غذا را بيرون مي دهد تنها حجمي معادل 2 تا سه قاشق چايخوري از دهانش بيرون آمده و روي چانه براه مي افتد. استفراغ براي كودك ترسناك نيز هست بنابراين به احتمال زياد گريه هم مي كند.
راه چاره: اگر كودك شما به فاصله كمي بعد شير خوردن مقداري از آنرا فقط بيرون مي دهد، سعي كنيد تعداد دفعات غذا را بيشتر كنيد و از مقدار آن در هر نوبت بكاهيد. بلع هوا و افزايش فشار معده مي تواند باعث پس زدن شير شود بنابراين به او كمك كنيد تا هواي معده را تخليه كند. در ضمن تا نيم ساعت پس از غذا دادن، بازي هاي شديد با او نكنيد و او را كاملا مستقيم نگه داريد تا غذا فرصت هضم شدن داشته باشد.

2. بازگشت غذا از معده يا ريفلاكس
 

اگر كودك شما بلافاصله پس از غذا خوردن بالا مي آورد به احتمال زياد در حركت غذا از معده به مري اختلال دارد. ريفلاكس زماني پيش مي آيد كه عضلات بين مري و معده به درستي كار نكنند و در نتيجه محتويات معده به حلق باز مي گردد. كودك احتمالا دچار دل درد و سوزش يا تحريك سينه و حلق است ولي قادر به ابراز ناراحتي نيست. اين اختلال در اكثر موارد تا اولين سالگرد تولد از بين مي رود زيرا تا آن زمان عضلات تقويت مي شوند.
راه چاره: نوزاد را مي توانيد به مدت 30 دقيقه پس از غذا در حالت نيمه نشسته قرار دهيد؛ مانند وضعيتي كه در صندلي اتومبيل يا كارير دارد. وي مي تواند در همين حال بخواب رود. اگر او را كاملا سر پا نگه داريد ممكن است به شكمش فشار وارد آيد و مجددا بالا بياورد. نوزاد را تكان تكان ندهيد و اجازه ندهيد پس از غذا فعاليت زيادي داشته باشد.
بعضي از نوزادان كه دچار ريفلاكس هستند وقتي روي شكم و يا بر روي پهلوي چپ درحاليكه تخت تا 30 درجه بالا آورده شده است خوابانده مي شوند، كمتر استفراغ مي كنند. قبل از اقدام به انجام اين عمل با پزشك مشورت كنيد زيرا خوابيدن بر روي شكم احتمال خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك را افزايش مي دهد. بنابراين بهتر است در مورد مزايا و خطرات اين روش با پزشك صحبت كنيد.
اگر ريفلاكس در پايان سال اول از بين نرود بايد با پزشك كودك مشورت كرد. ادامه ريفلاكس باعث كاهش وزن، كاهش آب بدن و ساير بيماريها مي شود. ممكن است پزشك براي درمان، جراحي را پيشنهاد كند.

3. عفونت معده
 

ويروس ها در كودك چند ماهه شايعترين علت استفراغ محسوب مي شوند بخصوص اگر او به مهد كودك برود و يا خواهر و برادر بزرگتري داشته باشد كه ويروس را به خانه مي آورند. با مجبور ساختن تمام اعضاي خانواده به شستشوي دست ها پس از رفتن به دستشويي يا تعويض پوشك كودك مي توانيد از انتشار ويروس پيشگيري كنيد. تا آنجا كه ممكن است دستهاي كودك را تميز نگه داريد. كودكي كه مبتلا به بيماري ويروسي معده است ممكن است علاوه بر استفراغ، به اسهال، از دست دادن اشتها و تب نيز دچار شود.
راه چاره: كودك با هر نوبت استفراغ ميزان زيادي آب از دست مي دهد و جايگزين كردن آن حائز اهميت شاياني است. كاهش آب بدن مي تواند براي كودك مشكل جدي بحساب آيد. براي اين منظور مي توانيد از دستور العمل زير پيروي كنيد:
وقتي كه كودك به مدت 2 تا 3 ساعت استفراغ نداشت هر نيم تا يك ساعت يكبار 30 تا 60 سي سي از محلول الكتروليت (مثل ORS) به او بخورانيد. معمولا تحمل محلول الكتروليت از شير مادر يا شير خشك راحت تر است. اگر كودك فقط از شير مادر تغذيه مي كند مي توانيد محلول را با قطره چكان يا فنجان كوچك به او بدهيد تا دچار مشكل شناسايي سر پستانك نشود.
اگر تا 4 نوبت متوالي بتواند محلول الكتروليت را تحمل كند و بالا نياورد يك نوبت (30 تا 60 cc )ديگر نيز به او بدهيد. پس از 30 دقيقه cc 30 شير مادر يا شير خشك همراه با 30 سي سي محلول الكتروليت به او بدهيد.
بعد از آنكه دو نوبت مخلوط شير و محلول الكتروليت را تحمل كرد و استفراغ نكرد شير مادر يا شير خشك خالص به او بدهيد و ميزان آن را تا 90 تا 120 سي سي در هر 3 تا 4 ساعت افزايش دهيد.
زماني كه استفراغ به مدت 12 ساعت متوقف شود مي توانيد برنامه غذايي عادي او را از سر بگيريد.
خوابيدن نيز ممكن است به تنظيم بدن او كمك كند؛ معمولا در طول زمان خواب محتويات معده به روده تخليه شده و استفراغ كم مي شود. اگر كودك قادر است به پهلو بغلتد و يا بطور طبيعي بر روي شكم مي خوابد اين حالت براي او راحت تر از خوابيدن به پشت است. اگر هنوز قادر به غلتيدن نيست او را به پشت بخوابانيد تا احتمال خطر سندرم مرگ ناگهاني كودك كاهش يابد. اگر هنوز با هر نوبت غذا دادن پس از مدت طولاني استفراغ مي كند به پزشك اطلاع دهيد. ممكن است كودك شما نياز به تزريق سرم هاي داخل وريدي داشته باشد تا از خطر كاهش آب بدن در امان باشد.

4. سرما خوردگي يا ساير عفونت هاي تنفسي
 

التهاب يا عفونت تنفسي نيز مي تواند به استفراغ منجر گردد زيرا خلط زياد در كودكان باعث استفراغ مي شود.
راه چاره: سعي كنيد كه از تجمع خلط در بيني كودك بكاهيد. ترشحات را با كمك سرنگ هاي حباب دار از بيني او خارج سازيد بدون اينكه به مخاط بيني آسيب بزنيد. از پزشك متخصص كودكان در مورد مصرف داروهاي ضد احتقان به منظور كاهش ترشحات سوال كنيد.

5. گريه يا سرفه بيش از حد
 

گريه يا سرفه به مدت طولاني موجب تحريك واكنش استفراغ مي شود.
راه چاره: عليرغم آنكه استفراغ براي كودك و مادر ناراحت كننده است ولي خطر جدي ندارد. اگر بعد از گريه يا سرفه، كودك استفراغ كرد سريعا او را تميز كنيد، او را به تخت بازگردانيد و سعي كنيد موضوع را زياد بزرگ نكنيد. توجه بيش از حد به كودك پس از اين نوع استفراغ به او ياد مي دهد كه اين روش خوبي براي پيشبرد اهدافش است. اگر كودك از ساير جنبه ها سالم است دليلي براي نگراني وجود ندارد.

6. مواد سمي
 

ممكن است علت استفراغ خوردن موادي نظير دارو يا گياهان سمي يا مواد شيميايي باشد.
راه چاره: اگر مشكوك هستيد كه كودك ماده اي سمي خورده است و حتي اگر فكر مي كنيد كه از نوع ماده مصرف شده اطلاع داريد (مثلا اگر يك شيشه داروي خالي پيدا كرديد) فورا با اورژانس تماس بگيريد.

7. عفونت يا بيماريهاي خطرناك
 

گاهي استفراغ مي تواند نشانه اي از عفونت دستگاه تنفسي، دستگاه ادراري يا حتي گوش باشد. استفراغ حتي ممكن است در موارد نادر علامت پنوموني، مننژيت يا سندرم ري باشد. اگر كودك شديدا بيمار به نظر مي رسد و يا ساير علائم بيماريهاي فوق الذكر را دارد ممكن است استفراغ او به علت يك بيماري خطرناك باشد.
راه چاره: بلافاصله به پزشك اطلاع دهيد.

چگونه مي توانم بفهمم كه علت استفراغ كودك، يك بيماري جدي است؟
 

استفراغ مي تواند نشانه اي از يك بيماري جدي باشد. در صورتيكه كودك علاوه بر استفراغ داراي يكي از علائم زير است بلافاصله به پزشك اطلاع دهيد:
• شكم متورم و حساس: اين ممكن است علامت تجمع مايع و گاز در اثر انسداد روده يا مشكلات ديگري در دستگاه گوارشي باشد.
• تشنج: تشنج در اثر افزايش تكانه هاي الكتريكي مغز به وجود مي آيد و ممكن است در اثر تب شديد، عفونت خطرناك و يا صرع ايجاد شود.
• استفراغ شديد و تكرار شونده و يا استفراغي كه هنوز پس از 24 ساعت متوقف نشده است: اگر كودك دچار استفراغ هاي منظم و شديد است ولي در فواصل استفراغ ها علائمي از هيچ نوع بيماري ندارد ممكن است علت آن صرع باشد. اگر كودك تنها در مكانهاي خاصي نظير مطب پزشك يا مهدكودك استفراغ مي كند علت آن احتمالا استرس است.
• نشانه هاي كاهش آب بدن: از جمله كاهش ادرار (كمتر از 5 يا 6 پوشك در روز خيس مي كند)، خشكي دهان و لب ها، گريه بدون اشك (توجه: بعد از تولد 2 تا 3 هفته طول مي كشد كه نوزاد هنگام گريه اشك بريزد )، گودي چشم ها، خواب آلودگي بيش از حد و فرورفتگي فونتانل (ملاج) قدامي و وجود خون يا صفرا (ماده اي سبز رنگ) در محتويات استفراغ. ميزان كم خون در استفراغ معمولاً مسئله نگران كننده اي نيست و به علت فشار بازگشت مواد و يا پارگي كوچك در جدار عروق ديواره مري ايجاد مي شود. در اثر بلع خون به علت بريدگي در دهان و يا خون دماغ در 6 ساعت گذشته نيز ممكن است محتويات استفراغ قرمز رنگ باشد. اگر استفراغ خوني ادامه يابد و يا ميزان آن اضافه شود بايد به پزشك اطلاع دهيد. خون ممكن است از قرمز روشن تا قهوه اي تيره باشد. احتمالا پزشك يك نمونه از استفراغ حاوي خون يا صفرا را خواهد ديد بنابراين نمونه استفراغ را - هر چند ناخوشايند - بايد نگه داريد. صفراي سبز رنگ نشان دهنده انسداد روده است و به درمان اورژانس نياز دارد.
• استفراغ شديد و مداوم در يك ساعت پس از غذا: اين امر ممكن است بعلت انسداد پيلور باشد؛ بيماري نادري كه اغلب زماني آغاز مي شود كه كودك چند هفته دارد. ولي ممكن است هر زمان قبل از 4 تا 5 ماهگي نيز ديده شود. كودكان مبتلا به انسداد پيلور، زماني استفراغ مي كنند كه عضلاتي كه دريچه بين معده و روده را كنترل مي كنند بقدري ضخيم شده باشند كه دريچه نتواند به اندازه كافي براي ورود غذا باز شود. درمان آن به راحتي با جراحي ساده امكان پذير است ولي بايد رسيدگي فوري انجام شود. هر چه سريعتر به پزشك اطلاع دهيد.
• خستگي بيش از حد يا تحريك پذيري شديد: با وجوديكه اين علائم در شيرخواران نادرند ولي در صورتيكه همراه با استفراغ ديده شوند ممكن است دال بر مسموميت با سرب باشند. ممكن است پزشك اطفال آزمايش خون درخواست مي كند تا تشخيص مسجل شود.

آيا مي توانم سرخود به او داروهايي بدهم كه حالش بهتر شود؟
 

هيچ گونه داروي ضد استفراغ به كودك ندهيد مگر زير نظر پزشك. هرگز داروهاي محتوي آسپرين به كودك ندهيد. آسپرين مي تواند كودك را نسبت به سندرم ري كه بيماري نادر ولي كشنده اي است، مستعد سازد.
منبع:www.ninisite.com
/ك