تأثیر جنسيت بر رشد و تکامل کودک

 

جنسيت دو اثر عمده بر روند رشد و تكامل كودك دارد:
 

اولين اثر، تاثير مستقيم جنسيت بر رشد است و ناشي از هورمونهايي است كه در بدن پسرها و دخترها در طول سالهاي كودكي به مقدار بسيار كم ترشح مي شود. هر دو جنس، هورمون جنسي مردانه (يعني آندروژن) و هورمون جنسي زنانه (يعني استروژن) را ترشح مي كنند، ولي پسرها بيشتر آندروژن و دخترها بيشتر استروژن توليد مي كنند. غلبه هورمون جنسي مربوطه منجر به اختلاف رشد در دو جنس مي شود.
تاثير غير مستقيم جنسيت بر رشد ناشي از شرايط محيطي است. از لحظه اي كه كودكان متولد مي شوند، فشار هاي اجتماعي نيرومندي بر آنها اعمال مي شود تا با الگوهاي پذيرفته شده فرهنگي مربوط به جنسيت خود هماهنگ شوند. رضايت و پذيرش جنسيت فردي مساله مهمي است كه سنگ بناي آن از دوران كودكي گذاشته مي شود. شخصيت پسرها و دخترها در تمام دوران كودكي ابتدا توسط خانواده و سپس گروههاي همسالان و مدرسه اي و بعدها توسط معلمان و اجتماع مطابق با الگويي كه براي جنسيت كودك مناسب شناخته مي شود، شكل داده مي شود.

اختلاف جنسيت در فراگيري مهارتها
 

با اين كه اختلاف بين كودكاني كه همجنس هستند بيشتر از اختلاف بين دخترها و پسرهاست، اكثر والدين تاييد مي كنند كه اختلاف مربوط به جنسيت نه تنها بر سرعت كسب برخي مهارتها بلكه بر نوع آنها نيز اثر مي گذارد. به عنوان نمونه، در زمينه رشد جسماني به نظر مي رسد دخترها در طول رشد و نمو خود حركت سريعتري نسبت به پسرها دارند و در نوجواني زودتر از پسرها بالغ مي شوند. به علاوه رشد جسماني دختران منظمتر و قابل پيش بيني تر از پسرهاست و جهشهاي غير يكنواخت كمتري دارد. تا آنجا كه به قدرت و سرعت مربوط مي شود، تا زمان بلوغ اختلاف كمي بين پسرها و دخترها وجود دارد، اما در آن زمان پسرها هم قويتر و سريعتر مي شوند و هم حجم عضلاني و استخواني آنها بيشتر و چربي بدنشان كمتر مي شود. چنانكه انتظار مي رود، پسرها در زمان بلوغ صاحب قلب و ريه بزرگتر و مي شوند تا از عهده ظزفيت بالاتر حمل اكسيژن در خون كه براي توده بزرگتر عضلات و استخوانهاي آنها لازم است، برآيند.
در سالهاي پيش از دبستان دخترها از نظر پريدن، لي لي كردن، حركات هماهنگ و تعادلي برتري دارند. بعدا پسرها در فعاليتهايي كه نيازمند دويدن، پريدن و پرتاب كردن است، برتري مي يابند در حالي كه برتري دخترها در لي لي كردن به قوت خود باقي مي ماند.
از نظر رشد ذهني، هنگام انجام آزمونهاي بهره هوشي، فرقي بين پسرها و دخترها ديده نمي شود. اما آنجا كه پاي مهارتهاي كلامي به ميان مي آيد، دخترها در بعضي از جنبه هاي يادگيري اوليه زبان اندكي سريعترند. اكثرا دخترها زودتر از پسرها صحبت مي كنند و تقريبا تمام دخترها كلمات را بهتر و زودتر از پسرها براي تشكيل جملات طولانيتر به رشته در مي آورند، آن هم نه فقط هنگام شروع به صحبت كردن، بلكه در سنين بالا نيز همين طور است. دخترها معمولا زودتر از پسرها مي خوانند و مي نويسند و دستور زبان و املاي آنها هم بهتر است. دخترها همچنين از نظر تسلط بيان و تلفظ كردن نيز برتري دارند و كمتر در دوران نوجواني دچار مشكل در خواندن مي شوند. دخترها در استدلال كلامي نيز از پسرها برترند. اختلالات زباني در دختران كمتر است.
تا زمان نوجواني دخترها در حساب و رياضيات، كمي از پسرها بهترند ولي پس از نوجواني پسرها از نظر كارهايي كه نيازمند استدلال رياضي است، اندكي بالاتر از دختران قرار مي گيرند. پسرها تقريبا در تمام سنين از نظر تجسم فضايي برتري دارند؛ آنها مي توانند اجسام سه بعدي را در ذهن خود بچرخانند و روابط موجود در دنياي فيزيكي را بهتر درك كنند. اين اختلاف با دخترها هر چه به نوجواني نزديكتر مي شوند چشمگيرتر و پايدار تر مي شود.
از نظر اجتماعي پسرها در تمام زمينه ها بسيار برون گرا و سلطه جوتر از دخترها هستند؛ اين خصيصه از هنگامي كه كودك نوپايي هستند شروع مي شود و تا دوران نوجواني ادامه مي يابد و اگر كنترل نشود تا سنين بالاتر نيز استمرار مي يابد. پسرها رقابت جوتر نيز هستند ولي اين اختلاف به اندازه پرخاشگري زود رس نيست. خوشبختانه غالبا هيچ گونه اختلافي از نظر ميل به تربيت ميان دو جنس وجود ندارد.
دخترها بدون ترديد به محض دست يافتن به آگاهي اجتماعي، اجتماعي تر مي شوندو دوستيهاي صميمانه تري ايجاد مي كنند كه در طول نوجواني و بزرگسالي استمرار مي يابد. همچنين به نظر مي رسد دخترها در اوايل كودكي نسبت به درخواستهاي بزرگترها مطيعترند.
احتمال اينكه فشار رواني در پسرها منجر به آسيب پذيريهاي جسماني، عاطفي و ذهني و نيز مشكلات رفتاري فراوانتري شود، بيشتر است.
آگاهي از اين اختلافات ناشي از جنسيت به والدين كمك مي كند نقاط قوت طبيعي كودكان خود را به حداكثر برسانند و نقاط ضعف آنها را تقويت كنند. مثلا شما مي توانيد پسر خود را از سن پايين با كتاب آشنا كنيد و به تدريج كه بزرگتر مي شود با او بازي با كلمات، با توجه خاص به تلفظ كلمات انجام دهيد. در مورد دخترها، مي توانيد حس تجسم فضايي او را در خردسالي به وسيله تابلوي اشكال، پازل، مار و پله و در سنين بالاتر با تخته نرد و شطرنج بهبود بخشيد. وقتي به اندازه كافي بزرگ شد مي توانيد از بازيهايي مانند مكعب روبيك استفاده كنيد.

تاثير تصورات قالبي
 

تصورات قالبي در مورد نقش مذكر و مونث اگر نسبت به آنها حساسيت نشان ندهيم و اقدام لازم براي اجتناب از آنها را به عمل نياوريم، قطعا روي كودكان در حال رشد ما تاثير مي گذارد. كودكان ما خيلي زود تحت تاثير مفاهيم كليشه اي مربوط به ظاهر انسان از جمله ساختمان بدني، مشخصه هاي صورت و لباسها و مفاهيم كليشه اي رفتار و ايفاي نقش، مثل گفتار قابل قبول، طريقه بيان احساسات و عواطف، نقش زناشويي، كسب معاش و غيره قرار مي گيرند.
اگر مي خواهيم كودكانمان از تصورات قالبي نجات يابند، بايد والدين هشياري باشيم. تصورات قالبي خطرناك اند؛ هنگامي كه پذيرفته شوند به صورت معيارهايي براي قضاوت در مورد كودكان به كار مي روند، خوب و بد، موفق و ناموفق، مناسب و نامناسب؛ در حالي كه ما بايد مشوق فرديت و اصالت كودكان خود باشيم.
بدتر از آن، ممكن است تصورات قالبي به صورت رهنمودهايي براي تربيت كودكان به كار روند به نحوي كه كودكان از اوان طفوليت ياد مي گيرند هم جهت با يك الگوي كليشه اي فكر كنند، احساس كنند و عمل كنند؛ كه در نتيجه رشد فردي آنها سركوب مي شود. يكي از بدترين جنبه هاي تصور قالبي معتقد بودن به نقشهاي غالب و مغلوب است كه اولي تقريبا هميشه مذكر و دومي مونث است.
تصورات قالبي سنتي مربوط به نقش جنسيت ارزشي ندارند كه آنها را قابل توصيه سازد، در حالي كه يكسان نگري جنسيتها افقهاي وسيعي براي خود شكوفايي كودك فراهم مي آورد. اين اعتقاد موجب مي شود كه هر كودكي بدون توجه به جنس او، بايد مورد تشويق قرار گيرد تا به تمام استعدادهاي بالقوه خود در هر زمينه برسد. يك كودك بايد بتواند با استفاده از تواناييهاي خود و بدون احساس گناه از فعاليتها و رفتارهاي خود رضايتمند باشد.

چگونه مي توانيد به كودك خود كمك كنيد؟
 

به عنوان يك پدر يا مادر اگر مي خواهيد دختر خود را تشويق كنيد با شهامت و قوي باشد يا پسري مهربان و با محبت داشته باشيد كه نقش انساني صلح دوست را ايفا كند، بايد از روز نخست با دقت عمل كنيد؛ زيرا ثابت شده است رفتار ما و حتي آهنگ صداي ما در برخورد با كودكان دختر و پسر تفاوت دارد.
مفاهيم كليشه اي و تصورات قالبي را در زمينه اختلاف جنسيت كنار بگذاريد. هيچ اشكالي ندارد اگر پسرتان با عروسك بازي كند، براي شكستن ماشين يا وقتي زمين مي خورد گريه كند. دخترتان هم حق دارد براي بدست آوردن آنچه مي خواهد زور بگويد يا بر سر اسباب بازي دعوا كند.
به خصوص اگر در زمينه پذيرش جنسيت خودتان مشكلي داريد بهتر است اول آنرا حل كنيد. مطالعه كتابهاي مختلف و مشاوره مي تواند در اين زمينه به شما و كودكتان كمك بسياري بكند.

 

منبع:www.ninisite.com
/خ