گودي ستون فقرات
نويسنده:دکتر فرزاد کارگرزاده*
گودي ستون فقرات يکي از مشکلات شايع است که راه پيشگيري از آن چندان سخت نيست اما خيلي‌ها از آن غفلت مي‌کنند و به اين مشکل دچار مي‌شوند. درباره علل و راه‌حل اين مشکل با دکتر فرزاد کارگرزاده، جراح ستون فقرات به گفتگو نشسته‌ايم.
دردهاي ستون‌مهره‌ها و گودي کمر جزو مشکلات شايع است. چه‌طور مي‌توان از ايجاد اين مشکلات پيشگيري کرد؟
پيش از هر چيز بايد راستاي ستون مهره را بشناسيد و بدانيد که هر کاري اگر موجب به هم خوردن اين راستا شود، مي‌تواند موجبات درد ستون فقرات را فراهم کند. يک تقعر تحتاني در ناحيه کمر داريم که به آن لوردوز کمري مي‌گوييم. تحدب بالايي آن منطقه که درست در قسمت پشت است را کيفوز مي‌ناميم و انحناي مقعر ديگري در گردن وجود دارد که لوردوز خفيف گردني گفته مي‌شود. اين حالت ستون مهره‌ها که حالت مارپيچ و فنري شکل را به آن مي‌دهد موجب مي‌شود تحرک صورت گيرد. هر حالتي که لوردوز کمر، کيفوز پشتي و لوردوز گردن را به هم بزند درد توليد مي‌کند و سپس اسپاسم عضله و گرفتگي آن به مرور پيش مي‌آيد و فشار به استخوان‌ها و درنهايت مشکلات ديسک بروز مي‌کند.
چه مواردي موجب تغيير حالت طبيعي ستون‌مهره‌ها مي‌شود؟
اول از همه، وجود يک شکم بزرگ موجب زياد شدن لوردوز کمري مي‌شود و براي جبران اين حالت، ستون مهره‌ها ناچار است انحنا و تحدب ناحيه پشتي را بيشتر کند و همين امر در نهايت به گودي زياد کمر، قوز شدن پشت و به ناچار، زياد شدن انحناي گردن منجر مي‌شود. علاوه بر آن، گاهي در افراد لاغر به دليل ضعف عضلات شکمي چنين حالتي ايجاد شده و گودي کمر زياد مي‌شود.
صحيح نشستن چه‌قدر در پيشگيري از مشکلات ستون‌مهره‌ها موثر است؟
خب، صحيح نشستن موجب حفظ حالت طبيعي ستون‌مهره‌ها مي‌شود و در نتيجه، عضلات هر قسمت مجبور نمي‌شوند براي جبران وضعيت غلط نشستن کار بيشتري بکنند و دچار اسپاسم و خستگي شوند. کف‌پا، باسن، پشت و کتف شما بايد در وضعيت صحيح قرار بگيرند تا احساس راحتي کنيد. اگر پاي شما به زمين نرسد و آويزان باشد، موجب خستگي و درد مي‌شود. اگر کتف به صندلي نچسبد، سر به ناچار در حالت جلو مي‌افتد و خستگي، گرفتگي عضلات گردن و گاهي سوزش کتف را موجب مي‌شود.
بعضي‌ها بدن‌شان را روي صندلي مي‌سرانند و به حالت نيم‌هلال مي‌نشينند. اين کار به ستون مهره‌ها آسيب مي‌رساند؟
نشستن طولاني‌مدت در اين وضعيت به ستون‌مهره‌ها شکل مي‌دهد و به خصوص اگر فرد در سنين رشد اين طوري بنشيند، اين شکل‌‌گيري ناصحيح ستون مهره‌ها پايدار مي‌شود.
آيا در سنين بالا مي‌توان بدشکلي ستون‌مهره‌ها را اصلاح کرد؟
عضله‌‌هاي ما در هر سني 25 درصد قدرت تقويت دارند اما اگر در کودکي عضله‌‌هاي ما درست شکل بگيرند و انحناهاي طبيعي در وضعيت اصولي رشد کنند، ستون‌مهره‌ها شکل صحيح مي‌گيرد. اگر در کودکي بد بنشينيد، ستون مهره بدشکل شده و در ميانسالي اگر بخواهيد عضله خود را تقويت کنيد نيازمند صرف نيروي زياد و البته بازدهي کمتر هستيد. به هر حال جلوي ضرر و آسيب به ستون‌مهره‌ها را بايد بگيريد و با رعايت اصول بهداشتي ستون مهره‌ها بر سلامت و شادابي خود بيفزاييد.
توصيه آخر
موقع مطالعه، نوشتن، غذا خوردن و کلا هميشه بايد اصول درست نشستن را رعايت کنيد. به سمت جلو خم نشويد و ستون مهره‌هاي‌تان را در وضعيت درست قرار دهيد. حتي زاويه 90 درجه و کاملا صاف نشستن هم صحيح نيست. بايد در زاويه 110 تا 120درجه بنشينيد چون اگر سرتان را به جلو خم کنيد دچار گرفتگي عضلات مي‌شويد و بعد از مدتي سردردهاي طولاني خواهيد داشت. موقع نشستن، پاها را زير صندلي نبريد. اين کار، گودي کمر‌تان را مي‌افزايد و به زانوها فشار مي‌آورد. توصيه مهم ديگر در خصوص توالت رفتن است. بهتر است از توالت‌‌فرنگي استفاده کنيد؛ اين نکته مخصوصا در آنهايي که مشکل کمر و زانو دارند جزو ضروريات است.
/ج
دردهاي ستون‌مهره‌ها و گودي کمر جزو مشکلات شايع است. چه‌طور مي‌توان از ايجاد اين مشکلات پيشگيري کرد؟
پيش از هر چيز بايد راستاي ستون مهره را بشناسيد و بدانيد که هر کاري اگر موجب به هم خوردن اين راستا شود، مي‌تواند موجبات درد ستون فقرات را فراهم کند. يک تقعر تحتاني در ناحيه کمر داريم که به آن لوردوز کمري مي‌گوييم. تحدب بالايي آن منطقه که درست در قسمت پشت است را کيفوز مي‌ناميم و انحناي مقعر ديگري در گردن وجود دارد که لوردوز خفيف گردني گفته مي‌شود. اين حالت ستون مهره‌ها که حالت مارپيچ و فنري شکل را به آن مي‌دهد موجب مي‌شود تحرک صورت گيرد. هر حالتي که لوردوز کمر، کيفوز پشتي و لوردوز گردن را به هم بزند درد توليد مي‌کند و سپس اسپاسم عضله و گرفتگي آن به مرور پيش مي‌آيد و فشار به استخوان‌ها و درنهايت مشکلات ديسک بروز مي‌کند.
چه مواردي موجب تغيير حالت طبيعي ستون‌مهره‌ها مي‌شود؟
اول از همه، وجود يک شکم بزرگ موجب زياد شدن لوردوز کمري مي‌شود و براي جبران اين حالت، ستون مهره‌ها ناچار است انحنا و تحدب ناحيه پشتي را بيشتر کند و همين امر در نهايت به گودي زياد کمر، قوز شدن پشت و به ناچار، زياد شدن انحناي گردن منجر مي‌شود. علاوه بر آن، گاهي در افراد لاغر به دليل ضعف عضلات شکمي چنين حالتي ايجاد شده و گودي کمر زياد مي‌شود.
صحيح نشستن چه‌قدر در پيشگيري از مشکلات ستون‌مهره‌ها موثر است؟
خب، صحيح نشستن موجب حفظ حالت طبيعي ستون‌مهره‌ها مي‌شود و در نتيجه، عضلات هر قسمت مجبور نمي‌شوند براي جبران وضعيت غلط نشستن کار بيشتري بکنند و دچار اسپاسم و خستگي شوند. کف‌پا، باسن، پشت و کتف شما بايد در وضعيت صحيح قرار بگيرند تا احساس راحتي کنيد. اگر پاي شما به زمين نرسد و آويزان باشد، موجب خستگي و درد مي‌شود. اگر کتف به صندلي نچسبد، سر به ناچار در حالت جلو مي‌افتد و خستگي، گرفتگي عضلات گردن و گاهي سوزش کتف را موجب مي‌شود.
بعضي‌ها بدن‌شان را روي صندلي مي‌سرانند و به حالت نيم‌هلال مي‌نشينند. اين کار به ستون مهره‌ها آسيب مي‌رساند؟
نشستن طولاني‌مدت در اين وضعيت به ستون‌مهره‌ها شکل مي‌دهد و به خصوص اگر فرد در سنين رشد اين طوري بنشيند، اين شکل‌‌گيري ناصحيح ستون مهره‌ها پايدار مي‌شود.
آيا در سنين بالا مي‌توان بدشکلي ستون‌مهره‌ها را اصلاح کرد؟
عضله‌‌هاي ما در هر سني 25 درصد قدرت تقويت دارند اما اگر در کودکي عضله‌‌هاي ما درست شکل بگيرند و انحناهاي طبيعي در وضعيت اصولي رشد کنند، ستون‌مهره‌ها شکل صحيح مي‌گيرد. اگر در کودکي بد بنشينيد، ستون مهره بدشکل شده و در ميانسالي اگر بخواهيد عضله خود را تقويت کنيد نيازمند صرف نيروي زياد و البته بازدهي کمتر هستيد. به هر حال جلوي ضرر و آسيب به ستون‌مهره‌ها را بايد بگيريد و با رعايت اصول بهداشتي ستون مهره‌ها بر سلامت و شادابي خود بيفزاييد.
توصيه آخر
موقع مطالعه، نوشتن، غذا خوردن و کلا هميشه بايد اصول درست نشستن را رعايت کنيد. به سمت جلو خم نشويد و ستون مهره‌هاي‌تان را در وضعيت درست قرار دهيد. حتي زاويه 90 درجه و کاملا صاف نشستن هم صحيح نيست. بايد در زاويه 110 تا 120درجه بنشينيد چون اگر سرتان را به جلو خم کنيد دچار گرفتگي عضلات مي‌شويد و بعد از مدتي سردردهاي طولاني خواهيد داشت. موقع نشستن، پاها را زير صندلي نبريد. اين کار، گودي کمر‌تان را مي‌افزايد و به زانوها فشار مي‌آورد. توصيه مهم ديگر در خصوص توالت رفتن است. بهتر است از توالت‌‌فرنگي استفاده کنيد؛ اين نکته مخصوصا در آنهايي که مشکل کمر و زانو دارند جزو ضروريات است.
پي نوشت ها :
* متخصص ارتوپدي
منبع:www.salamat.com/ج
