سال‌هاست نوشابه و قند را تحريم کرده‌ام
نويسنده:سامان گلناري
دکتر عليرضا استقامتي در لابه‌لاي حرف‌هايش درباره ديابت خانوادگي مي‌گويد
اگر در خانواده‌تان يا بستگان درجه اول‌تان سابقه ابتلا به ديابت وجود دارد، احتمالا مي‌دانيد که احتمال ابتلاي شما به ديابت نوع 2 بيشتر از سايرين است و بنابراين بايد بيشتر از بقيه احتياط کنيد. درباره تاثير زمينه مثبت خانوادگي بر ابتلا به ديابت گفتگويي کرده‌ايم با دکتر عليرضا استقامتي، فوق تخصص غدد و متابوليسم و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران.
آقاي دکتر! چه قدر احتمال دارد که فردي با سابقه مثبت بيماري ديابت در خانواده به اين بيماري مبتلا شود؟
اگر پدر، مادر، خواهر، برادر و يا يکي از بستگان درجه اول فردي به ديابت مبتلا باشند، شانس ابتلا به ديابت در اين فرد افزايش مي‌يابد. در واقع داشتن سابقه بيماري ديابت در خانواده از جمله فاکتورهاي موثر در ابتلا به اين بيماري هم در نوع يک و هم در نوع دو است (البته ديابت نوع دو بسيار شايع‌تر است) و بنابراين شناخت عوامل خطر و مقابله با آنها بهترين راه پيشگيري از ابتلا به ديابت در افرادي با سابقه خانوادگي است.
اين عوامل خطرساز شامل چه چيزهايي هستند؟
هرچه سن فرد بالاتر برود، احتمال ايجاد ديابت نوع دوم بيشتر مي‌شود. اگر فرد کم‌‌تحرک باشد، بيشتر احتمال ديابتي شدن خواهد داشت. در عين حال، داشتن اضافه وزن به شدت خطر ايجاد ديابت را مي‌افزايد، به طوري که اکثر افراد داراي ديابت نوع دوم اضافه وزن دارند و هر چه بافت‌هاي چربي بيشتري در بدن وجود داشته باشد، عضلات و ساير بافت‌ها بيشتر به انسولين مقاوم مي‌شوند، به ويژه اگر وزن اضافي در اطراف شکم متمرکز باشد. به همين دليل همواره توصيه مي‌شود که افراد با سابقه بيماري خانوادگي ديابت هر 3 ماه يک بار از طريق يک آزمايش قند خون ساده از وضعيت سلامت خود باخبر شوند. حتي علايمي هم وجود دارند که با بروز آنها بايد سريعا به پزشک مراجعه کرد، چرا که اين علايم مي‌توانند پيش آگهي بيماري ديابت باشند.
يعني ابتلا به ديابت با نشانه‌هاي خاصي بروز مي‌کند؟
هم بله و هم خير! نشانه‌هاي ديابت نوع1 معمولاً در زماني کوتاه بروز مي‌کنند: تشنگي مفرط و تکرر ادرار، گرسنگي دايمي، از دست دادن وزن، تاري ديد و خستگي شديد. اما شايع‌ترين نوع ديابت، ديابت نوع 2 است و حدود 90 تا 95 درصد افراد ديابتي، به اين نوع از بيماري مبتلا هستند. اين شکل از ديابت همراه با سن بالا، چاقي، سابقه خانوادگي ديابت، سابقه قبلي ديابت بارداري، عدم فعاليت بدني و نژاد است. نشانه‌هاي اين نوع ديابت هم مي‌تواند شامل خستگي يا تهوع، پرادراري، تشنگي غيرطبيعي، کاهش وزن، تاري ديد، عفونت‌هاي مکرر و کاهش سرعت بهبود زخم‌ها باشد. البته متاسفانه بعضي افراد هم هيچ نشانه‌اي ندارند. بنابراين بهترين راه، انجام آزمايش قند خون است.
اگر ديابت در خانواده ما يک بيماري ارثي باشد، چگونه بايد از ابتلا به آن پيشگيري کنيم؟
همواره اصول پيشگيري از اهميت بسيار بالايي برخوردار است به ويژه اگر در شما عوامل بالابرنده خطر وجود داشته باشد؛ يعني به طور مثال اگر اضافه وزن داريد و يا سابقه فاميلي از اين بيماري داريد، پيشگيري اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. يکي از راه‌هاي موثر جهت پيشگيري از ديابت تغيير در رفتار‌هاي روزمره است که در هر زماني قابل اجرا و تاثير گذار خواهد بود. به عبارت ديگر، اساس پيشگيري از ديابت، کاهش وزن و تغذيه سالم است. در اين بين، نقش تحرک و ورزش را نيز نمي‌توان ناديده گرفت. يک فعاليت فيزيکي منظم داراي امتياز‌هاي بسياري است که اولين امتياز آن کمک به کاهش وزن شماست اما چه کاهش وزن پيدا کنيد و چه نکنيد، فعاليت، قند خون شما را پايين مي‌آورد و ميزان حساسيت بدن به انسولين را افزايش مي‌دهد. بنابراين ميزان قند خون در سطح نرمال تثبيت مي‌شود. پياده‌روي از جمله مهم‌ترين اين ورزش‌ها است.
دريافت ميزان فيبر بيشتر و کاهش مصرف مواد قندي و کربوهيدرات‌ها بهترين گزينه پيشنهادي است. فيبر قادر است خطر ابتلا به قند خون را با كمك به کنترل قند خون کاهش دهد. همچنين مواد حاوي فيبر قادرند با کمک به احساس سيري موجب کاهش وزن شما شوند. ميوه‌ها، سبزي‌ها و غلات سبوس‌دار از جمله مهم‌ترين غذا‌هاي حاوي فيبر بالا محسوب مي‌شوند. البته اينکه اگر فردي قند زياد بخورد، ديابت مي‌گيرد، تصور درستي نيست اما اگر در روز 5 ليوان چاي و با هر ليوان دو يا سه قند بخوريم، انرژي اضافه‌اي وارد بدن مي‌شود که اين انرژي اضافه مي‌تواند موجب چاقي شود و چاقي نيز فرد را به انسولين مقاوم مي‌کند و مي‌تواند موجب ديابت شود. من شخصا تلاش مي‌کنم که چاي را هميشه بدون قند بخورم و مواظب غذا خوردن‌ام هم هستم و سال‌هاست که مصرف نوشابه و قند را تحريم کرده‌ام. افرادي هم که قند دوست دارند و چاي شيرين را مي‌پسندند، مي‌توانند در حد مجاز از شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي مانند قرص‌هاي آسپارتام استفاده کنند که عوارض کمتري دارند. افراد با سابقه بيماري خانوادگي ديابت هر سه ماه يک بار از طريق يک آزمايش قند خون ساده از وضعيت سلامت خود باخبر شوند.
منبع:www.salamat.com
/ج
اگر در خانواده‌تان يا بستگان درجه اول‌تان سابقه ابتلا به ديابت وجود دارد، احتمالا مي‌دانيد که احتمال ابتلاي شما به ديابت نوع 2 بيشتر از سايرين است و بنابراين بايد بيشتر از بقيه احتياط کنيد. درباره تاثير زمينه مثبت خانوادگي بر ابتلا به ديابت گفتگويي کرده‌ايم با دکتر عليرضا استقامتي، فوق تخصص غدد و متابوليسم و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران.
آقاي دکتر! چه قدر احتمال دارد که فردي با سابقه مثبت بيماري ديابت در خانواده به اين بيماري مبتلا شود؟
اگر پدر، مادر، خواهر، برادر و يا يکي از بستگان درجه اول فردي به ديابت مبتلا باشند، شانس ابتلا به ديابت در اين فرد افزايش مي‌يابد. در واقع داشتن سابقه بيماري ديابت در خانواده از جمله فاکتورهاي موثر در ابتلا به اين بيماري هم در نوع يک و هم در نوع دو است (البته ديابت نوع دو بسيار شايع‌تر است) و بنابراين شناخت عوامل خطر و مقابله با آنها بهترين راه پيشگيري از ابتلا به ديابت در افرادي با سابقه خانوادگي است.
اين عوامل خطرساز شامل چه چيزهايي هستند؟
هرچه سن فرد بالاتر برود، احتمال ايجاد ديابت نوع دوم بيشتر مي‌شود. اگر فرد کم‌‌تحرک باشد، بيشتر احتمال ديابتي شدن خواهد داشت. در عين حال، داشتن اضافه وزن به شدت خطر ايجاد ديابت را مي‌افزايد، به طوري که اکثر افراد داراي ديابت نوع دوم اضافه وزن دارند و هر چه بافت‌هاي چربي بيشتري در بدن وجود داشته باشد، عضلات و ساير بافت‌ها بيشتر به انسولين مقاوم مي‌شوند، به ويژه اگر وزن اضافي در اطراف شکم متمرکز باشد. به همين دليل همواره توصيه مي‌شود که افراد با سابقه بيماري خانوادگي ديابت هر 3 ماه يک بار از طريق يک آزمايش قند خون ساده از وضعيت سلامت خود باخبر شوند. حتي علايمي هم وجود دارند که با بروز آنها بايد سريعا به پزشک مراجعه کرد، چرا که اين علايم مي‌توانند پيش آگهي بيماري ديابت باشند.
يعني ابتلا به ديابت با نشانه‌هاي خاصي بروز مي‌کند؟
هم بله و هم خير! نشانه‌هاي ديابت نوع1 معمولاً در زماني کوتاه بروز مي‌کنند: تشنگي مفرط و تکرر ادرار، گرسنگي دايمي، از دست دادن وزن، تاري ديد و خستگي شديد. اما شايع‌ترين نوع ديابت، ديابت نوع 2 است و حدود 90 تا 95 درصد افراد ديابتي، به اين نوع از بيماري مبتلا هستند. اين شکل از ديابت همراه با سن بالا، چاقي، سابقه خانوادگي ديابت، سابقه قبلي ديابت بارداري، عدم فعاليت بدني و نژاد است. نشانه‌هاي اين نوع ديابت هم مي‌تواند شامل خستگي يا تهوع، پرادراري، تشنگي غيرطبيعي، کاهش وزن، تاري ديد، عفونت‌هاي مکرر و کاهش سرعت بهبود زخم‌ها باشد. البته متاسفانه بعضي افراد هم هيچ نشانه‌اي ندارند. بنابراين بهترين راه، انجام آزمايش قند خون است.
اگر ديابت در خانواده ما يک بيماري ارثي باشد، چگونه بايد از ابتلا به آن پيشگيري کنيم؟
همواره اصول پيشگيري از اهميت بسيار بالايي برخوردار است به ويژه اگر در شما عوامل بالابرنده خطر وجود داشته باشد؛ يعني به طور مثال اگر اضافه وزن داريد و يا سابقه فاميلي از اين بيماري داريد، پيشگيري اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. يکي از راه‌هاي موثر جهت پيشگيري از ديابت تغيير در رفتار‌هاي روزمره است که در هر زماني قابل اجرا و تاثير گذار خواهد بود. به عبارت ديگر، اساس پيشگيري از ديابت، کاهش وزن و تغذيه سالم است. در اين بين، نقش تحرک و ورزش را نيز نمي‌توان ناديده گرفت. يک فعاليت فيزيکي منظم داراي امتياز‌هاي بسياري است که اولين امتياز آن کمک به کاهش وزن شماست اما چه کاهش وزن پيدا کنيد و چه نکنيد، فعاليت، قند خون شما را پايين مي‌آورد و ميزان حساسيت بدن به انسولين را افزايش مي‌دهد. بنابراين ميزان قند خون در سطح نرمال تثبيت مي‌شود. پياده‌روي از جمله مهم‌ترين اين ورزش‌ها است.
دريافت ميزان فيبر بيشتر و کاهش مصرف مواد قندي و کربوهيدرات‌ها بهترين گزينه پيشنهادي است. فيبر قادر است خطر ابتلا به قند خون را با كمك به کنترل قند خون کاهش دهد. همچنين مواد حاوي فيبر قادرند با کمک به احساس سيري موجب کاهش وزن شما شوند. ميوه‌ها، سبزي‌ها و غلات سبوس‌دار از جمله مهم‌ترين غذا‌هاي حاوي فيبر بالا محسوب مي‌شوند. البته اينکه اگر فردي قند زياد بخورد، ديابت مي‌گيرد، تصور درستي نيست اما اگر در روز 5 ليوان چاي و با هر ليوان دو يا سه قند بخوريم، انرژي اضافه‌اي وارد بدن مي‌شود که اين انرژي اضافه مي‌تواند موجب چاقي شود و چاقي نيز فرد را به انسولين مقاوم مي‌کند و مي‌تواند موجب ديابت شود. من شخصا تلاش مي‌کنم که چاي را هميشه بدون قند بخورم و مواظب غذا خوردن‌ام هم هستم و سال‌هاست که مصرف نوشابه و قند را تحريم کرده‌ام. افرادي هم که قند دوست دارند و چاي شيرين را مي‌پسندند، مي‌توانند در حد مجاز از شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي مانند قرص‌هاي آسپارتام استفاده کنند که عوارض کمتري دارند. افراد با سابقه بيماري خانوادگي ديابت هر سه ماه يک بار از طريق يک آزمايش قند خون ساده از وضعيت سلامت خود باخبر شوند.
منبع:www.salamat.com
/ج
