پرسش‌هايي از دکتر ايرج خسرونيا درباره انسولين
انسولين يکي از بهترين دارو‌هاي ديابت است اما درباره اين داروي خوب و موثر، باورهاي بد و نادرستي وجود دارد؛ باورهايي که گهگاه کار را به آنجا مي‌رساند که برخي بيماران از اين دارو پرهيز مي‌کنند و مثلا با حرف‌هايي از اين قبيل که «انسولين اعتياد مي‌آورد» عطايش را به لقايش مي‌بخشند! با دکتر ايرج خسرونيا، متخصص بيماري‌هاي داخلي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، درباره همين باورهاي غلط به گفتگو نشسته‌ايم.
نخستين باوري که درباره انسولين هست، اعتيادآور بودن آن است. آيا اين حرف، مبناي علمي دارد؟
به‌هيچ‌وجه! مثل اين است که بگوييد يک ماده حياتي (مثلا خون) اعتيادآور است!
بعضي‌ها مي‌گويند انسولين ممکن است باعث نابينايي شود. اين چطور؟
اين ديابت است که باعث نابينايي مي‌شود، نه انسولين. برعکس، تجويز به موقع و مصرف منظم انسولين مي‌تواند از آسيب‌‌هاي چشمي جلوگيري کند. ديابتي‌هايي که انسولين لازم دارند ولي از پذيرفتن آن طفره مي‌روند متاسفانه در معرض عوارض چشمي هستند و بعضي از آنها هم در معرض نابينايي.
مي‌گويند انسولين چاق مي‌کند. صحت دارد؟
اگر انسولين کاربرد منطقي داشته باشد و با دوز صحيح مصرف شود، موجب چاقي نمي‌شود. بعضي بيماران انسولين را بيش از حد مصرف مي‌کنند يا بعد از تزريق انسولين، ورزش‌هاي سنگين و فعاليت بدني شديد مي‌کنند؛ خب در اين حالت، قندخون افت مي‌کندو مکانيسيم‌هاي دفاعي براي افزايش قندخون فعال مي‌شود و اشتها زياد مي‌شود. اگر اين پديده خيلي تکرار شود، بالاخره به افزايش وزن يا چاقي منجر مي‌شود.
زياد مي‌شنويم که مي‌گويند فلاني انسولين زد و غش کرد و کارش به بيمارستان کشيد. اين حرف، چطور؟
يکي از عوارض مصرف زياد انسولين، هيپوگليسمي يا افت قندخون است. هيپوگليسمي پديده‌اي خطرناک و يکي از اورژانس‌هاي طب است و البته علل مختلفي دارد. مثلا يکي از علل آن ، مصرف دوز زياد انسولين يا غذا نخوردن يا فعاليت شديد بدني به دنبال تزريق انسولين است. علايم و نشانه‌هايش هم عبارت‌اند از: عرق سرد، تپش قلب، اضطراب، لرزش، عصبانيت، احساس گرسنگي، سردرد، اختلال ديد، رخوت، لکنت زبان، اختلال حواس، دوبيني، احساس سرما و بالاخره تشنج و اغماء. تمام اين تظاهرات باليني با مصرف مواد قندي يا تزريق گلوکز، به سرعت برطرف مي‌شود. بنابراين مصرف صحيح انسولين زيرنظر پزشک، چنين خطري ندارد.
خواننده‌اي سوال کرده که آيا درست است که مي‌گويند مصرف انسولين باعث برجسته شدن و برآمدگي پوست بدن در محل تزريق مي‌شود؟
برجستگي يا فرورفتگي پوست بدن در محل تزريق انسولين، يکي از عوارض شناخته شده انسولين‌هاي حيواني بود. سابقا از انسولين‌هاي گاو و خوک استفاده مي‌شد و به علت واکنش بافت چربي نسبت به اين نوع انسولين‌هاي حيواني، پوست برجسته يا فرورفته مي‌شد و اين پديده باعث مي‌شد انسولين در اين نقاط درست جذب بدن نشود. امروزه، انسولين‌هاي انساني، جاي انسولين حيواني را گرفته و چنين پديده‌اي اصلا ديده نمي‌شود. بهترين روش براي تزريق انسولين اين است که محل تزريق، مرتبا عوض شود و هرگز دو روز پي در پي، در يک نقطه تزريق نشود.
برخي از بيماراني که انسولين مي‌زنند، مي‌گويند تزريق انسولين کار پر دردسري است. مثلا مي‌گويند ما مجبور مي‌شويم انسولين شيري را با انسولين آبي مخلوط کنيم و اين کار، دقت زيادي مي‌طلبد. همين‌طور است؟
خوشبختانه تکنولوژي تزريق انسولين در سال‌هاي اخير تغيير يافته و وسايل تزريق انسولين متحول شده و افق‌هاي جديدي حاصل شده است. انسولين‌هاي جديد به صورت ويال مخلوط از انسولين شيري (ان‌پي‌اچ) و انسولين آبي (رگولار) تهيه شده و احتياجي نيست شما دو نوع انسولين را مخلوط کنيد. قلم‌هاي يکبار مصرف، انسولين‌هاي يک نوبت در روز، ساعت‌هاي مچي مخصوص انسولين که قندخون را هم اندازه‌گيري مي‌کنند، سرنگ‌هاي بدون سوزن که انسولين را با فشار هوا به زير جلد تزريق مي‌کند، قلم‌هاي انسولين که انسولين داخل يک فشنگ در قلم انسولين تعبيه شده، قلم‌هاي مخصوص بيماران نابينا، سوزن‌هاي مخفي در سرنگ براي بيماراني که از سوزن مي‌ترسند، سوزن‌هاي بسيار نازک (ميکرونيدل) و بسياري وسايل و تکنولوژي‌هاي جديد براي راحتي بيماران ديابتي ابداع شده است.
برخي بيماران تصور مي‌کنند قرص‌هاي ديابت موجود در بازار، قرص‌هاي انسوليني هستند. در اين خصوص هم توضيح مي‌دهيد؟
بله، قرص‌هاي موجود در بازار، معروف به قرص‌هاي ضدديابت، منحصرا در ديابت تيپ 2 تجويز مي‌شوند و قرص انسولين نيستند؛ بلکه موجب تحريک ترشح انسولين يا تقويت اثر انسولين در بافت‌هاي محيطي شده و مقاومت سلول‌ها را در مقابل انسولين، کاهش مي‌دهند. بعضي قرص‌هاي جديد ضدديابت هم مقلد انسولين هستند اما هيچ يک از اين قرص‌ها، انسولين نيستند و از انسولين تهيه نشده‌اند.
آيا شياف انسولين هم وجود دارد؟
بله، شياف انسولين هم در اروپا تهيه شده و مرحله کارآزمايي را با موفقيت پشت‌سر گذاشته است و احتمالا به زودي وارد بازار خواهد شد.
در بعضي منابع خارجي خوانده‌ام که حتي واکسن ديابت هم کشف شده است. آيا اين خبر، صحت دارد؟
بله، صحت دارد. 10 درصد از کودکان در اروپا مورد پايش اين واکسن قرار گرفته‌اند و گفته مي‌شود که نتايج آزمايش هم رضايت‌بخش بوده است.
منبع:www.salamat.com
/ع
