کمردرد در گفتگو با دکتر حميد بهتاش، متخصص ارتوپدي
بچه که بودم، وقتي پدرم خسته و کوفته از سر کار برمي‌گشت ، از کمردرد به خودش مي‌پيچيد. آن موقع هنوز اين‌قدر دوا و درمان مد نشده بود تا با کوچک‌ترين مشکلي يک کيسه دارو زير بغل‌مان بگذارند و استراحت مطلق تجويز کنند. پدر من هم مثل خيلي‌ها عقايد خرافي و عجيب و غريبي درباره بيماري‌اش داشت؛ مثلا معتقد بود که اگر من روي پشتش راه بروم خوب مي‌شود. اما چشم‌تان روز بد نبيند. کمر پدرم که خوب نشد هيچ، کارمان به بيمارستان و اتاق عمل کشيد زيرا در اثر فشار، مهره‌هاي کمر پدرم جابه‌جا شد. اگر شما نيز با خواندن سرگذشت پدر من تمايل پيدا کرديد تا درباره ستون فقرات‌تان مطالب بيشتري بدانيد نظرات دکتر حميد بهتاش، رييس انجمن ارتوپدي ستون فقرات و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران را بخوانيد.
آقاي دکتر! سرگذشت پدر مرا شنيديد. به نظر شما راه‌رفتن روي ستون فقرات کار درستي است؟
همان‌طور که اشاره کرديد سرنوشت پدرتان به اتاق عمل کشيده شد بنابراين راه‌رفتن روي ستون مهره روش صحيحي نيست. اين کار با توجه به فشاري که روي ستون مهرهها وارد مي‌آورد سبب بروز عارضه غيرقابل جبران در ستون مهره مي‌شود.
ولي اين کارها هم‌اکنون در بعضي باشگاه‌هاي ورزشي صورت مي‌گيرد.
به هر حال کار آنها نيز غيرعلمي است و بهترين روش تقويت عضلات ستون مهره، ورزش کردن به شيوه علمي و مرسوم است.
در صورت امکان، ما را با آناتومي ستون فقرات آشنا کنيد؟
ستون فقرات يکي از قوي‌ترين بخش‌هاي بدن است. اين بخش از بدن شامل 26 استخوان است که 24 عدد آنها مهره دارند. شما هفت مهره در گردن خود داريد، 12 عدد در فقرات سينه‌اي (قسمت مياني پشت و در عقب قفسه سينه) و پنج مهره نيز در کمر (قسمت تحتاني پشت) داريد. دو استخوان ديگر استخوان خاجي (ساکروم) که از اتصال پنج مهره تشکيل شده و استخوان دنبالچه مي‌باشند. استخوان دنبالچه نيز از اتصال پنج استخوان پديد آمده و در انتهاي ستون فقرات قرار دارد.
اسم ستون مهرهها که مي‌آيد ناخودآگاه به ياد ديسک بين مهره‌اي مي‌افتيم. در اين باره نيز توضيح دهيد؟
مهرهها روي هم چيده مي‌شوند تا ستون فقرات شکل گيرد. ستون انعطاف‌پذيري که از قاعده جمجمه تا استخوان دنبالچه امتداد دارد، در بين مهره‌هايتان بالشتک اسفنجي، به نام ديسک جاي دارد. اين مهرهها داراي پوشش قوي فيبري در اطراف هستند که از بخش ژل مانند دروني محافظت مي‌کنند. مفاصل بين مهره‌اي با ليگامان‌هاي قوي تقويت شده‌اند و با بسياري از عضلات سخت و تنومند احاطه گشته‌اند.
نقش ستون مهرهها در بدن چيست؟
ستون فقرات ستون اساسي بدن براي حالت قائم ايستادن بدن است و وظيفه نگهداري نخاع و محافظت آن را در خود دارد و از طرفي پايه‌اي براي اتصال اندام‌هاي فوقاني و تحتاني است. ساختار پيچيده ستون فقرات عاملي براي مشکلات بالقوه آن نيز هست. به اين معني که تغييرات جزيي در امتداد يا بالانس هر قسمتي از ديسک، مهره، مفصل يا عضله مي‌تواند حرکات را دردناک سازد. وقتي اعصاب يا نخاع که از درون ستون فقرات عبور مي‌کنند گرفتار شوند، احتمال درد يا بي‌حسي در هر قسمتي از بدن وجود دارد. آسيب جدي به ستون فقرات مي‌تواند موجب آسيب دايمي به نخاع و فلج شود.
عواملي که ممکن است برخي افراد را مستعد مشکلات ستون فقرات کند، چيست؟
نداشتن فعاليت فيزيکي، وضعيت نامناسب بدني، اضافه وزن و قرارگرفتن در وضعيت استرس‌زاي فيزيکي يا ذهني و همچنين عوامل خطري که وابسته به شغل فرد است، شامل کارهاي بدني سنگين، خم‌شدن يا چرخيدن مکرر و يا داشتن وضعيت ثابت بدني مانند ايستادن، نشستن يا خم‌شدن به جلو براي زمان طولاني حين کارکردن.
گاهي اوقات دچار اسپاسم يا کشيدگي پشت مي‌شويم که برخي به آن رگ به رگ شدن هم مي‌گويند. درباره اين مشکل نيز توضيح مي‌دهيد؟
نکته‌اي که اشاره کرديد يکي از شايع‌ترين مشکلات انسان است. پير و جوان، زن و مرد، کوتاه و بلند در طول زندگي اين ناراحتي‌ها را تجربه مي‌کنند. بيشتر اوقات درد پشت به علت کشيدگي عضلات يا رباط‌هاي موجود در آن پديد مي‌آيد. بلندکردن نادرست يک وزنه يا بار مي‌تواند به درد پشت منجر شود. درد پشت ممکن است در هر قسمتي از ستون فقرات ايجاد شود ولي بيشتر در قسمت تحتاني کمر ديده مي‌شود.
مشکل کشيدگي پشت يا همان اسپاسم چه‌قدر جدي است؟
به هيچ وجه نمي‌توان ناراحتي را که در اثر درد کمر ايجاد مي‌شود ناديده گرفت. انجام امور روزمره بسيار دردناک خواهند بود و درد شديد ممکن است شما را بي‌حرکت کند. در بيشتر موارد با فراهم ساختن زمان و استراحت مشکل کم‌رنگ مي‌شود.
در صورت بروز چه علايمي بايد به‌طور اورژانسي به پزشک مراجعه کنيم؟
در صورتي که کمردرد بيش از 8 تا 12 هفته طول بکشد و دردهاي شديد ستون مهرهها با بي‌حسي ناحيه‌نشيمن و اشکال در کنترل ادرار و مدفوع پيش آمد بايد به طور اورژانسي به پزشک مراجعه کنيد.
چه توصيه‌هايي داريد تا دچار مشکلات ستون فقرات نشويم؟
بهترين توصيه براي کاهش مشکلات ستون مهرهها پرداختن به ورزش مرتب در طول زندگي روزمره است.
چه ورزش‌هايي کمترين مشکلات را براي ستون فقرات ايجاد مي‌کند و خوانندگان ما را به چه ورزش‌هايي ترغيب مي‌کنيد؟
بهترين نوع ورزش، ورزشي است که کمترين آسيب را به ستون مهره وارد کند. البته پاسخ به سوال شما نياز به توضيحات بسيار زيادي دارد اما به هر صورت ابتدا بهتر است از ورزش‌هاي آبي شروع کنيم و به تدريج به ورزش‌هاي روي زمين مانند آيروبيک و بدن‌سازي سبک بپردازيم. در نهايت اگر بدن آماده باشد مي‌توان به ورزش‌هاي راکتي مانند تنيس، پينگ‌پنگ، بدمينتون و اسکواش نيز روي آورد.
درباره درمان اسپاسم و کشيدگي هم توضيح مي‌دهيد؟
90 درصد دردهاي پشت پا خودبه‌خود ظرف چهار تا شش هفته بهبود مي‌يابند. در 10 درصد ديگر درد مدتش بيشتر است و ظرف 6 تا 12 هفته يا بيشتر بهبود مي‌يابد، به خصوص اگر ناشي از پيچ‌خوردگي رباط‌ها يا کشيدگي شديد عضلات باشد. افراد داراي درد پشت و اندام تحتاني حتي به زمان بيشتري براي بهبود نياز دارند. اما با زمان دادن و مراقبت‌هاي مناسب، نشانه‌ها اغلب تخفيف مي‌يابد.
مصرف دايمي مسکن را براي کاهش اين دردها توصيه مي‌کنيد يا خير؟
مصرف دارو بيش از يک هفته و بدون تجويز پزشک مجاز نيست البته گاهي لازم است براي مدت طولاني دارو مصرف شود که اين امر بايد زير نظر پزشک صورت گيرد.
چند روز پيش يکي از خوانندگان هفته‌نامه پرسيده بود اينکه گفته مي‌شود قد انسان‌ها صبح‌ها بلندتر از شب‌ها است از نظر علمي صحت دارد يا نه؟ اگر ممکن است اين سوال را هم پاسخ دهيد.
بله. اين گفته کاملا درست است. دليل آن جذب آب توسط ديسک در طول شب و دفع آن در طول روز است که مي‌تواند سبب افزايش و کاهش قد البته به ميزان يک تا دو سانتي‌متر شود.
منبع:http://www.salamat.com
/ن
