خودارزيابي از ديدگاه اسلام
ضرورت و لزوم ارزشیابى كاركنان از سوى مدیران و سرپرستان امرى است انكارناپذیر، و پیشرفت مستمر هر سازمان و حركت تكاملى آن ، تا حدود زیادى در گرو توانایى و لیاقت مدیران و سرپرستان در ارزشیابى صحیح و منطقى آنان از عملكرد كاركنان سازمان مى باشد. ارزشیابى عملكرد كاركنان ، از جمله ابزارها و وسایل لازم و مؤ ثر مدیریت منابع انسانى سازمان است كه با استفاده صحیح از این ابزار، نه تنها هدف ها، و ماءموریت هاى سازمان با كارآیى مطلوب تحقق خواهد یافت ؛ بلكه منافع واقعى كاركنان نیز تاءمین خواهد شد.
منابع و متون غنى دینى، بیانگر این نكته است كه دین مقدس اسلام اهتمام فراوانى به مساءله ارزشیابى داده و براى آن جایگاه ویژه اى قائل شده است. در آموزه هایى كه نسبت به عملكرد كاركنان سازمان بى تفاوت نباشند و اعمال و رفتار آنان را مورد ارزیابى دقیق قرار دهند؛ و میان افراد توانمند، پر كار و زحمت كش و افراد ضعیف ، كم كار و بى تعهد تفاوت قائل شوند تا كاركنان پركار و متعهد براى تلاش و كوشش در جهت دستیابى به اهداف سازمان تشویق و ترغیب شوند و كاركنان ضعیف و كم كار نیز در اعمال و رفتار سازمانى خود تجدید نظر كنند.
بنابراین، همان گونه كه در مدیریت امروز، ارزشیابى به عنوان یكى از وظایف مدیران سازمان، به ویژه مدیران منابع انسانى سازمان و یا سرپرستان مطرح مى باشد، در آموزه هاى دینى نیز تاءكید شده است كه حاكم جامعه اسلامى و مدیران رده هاى پایین تر بایستى كارگزاران و كاركنان خود را ارزشیابى كنند و نسبت به اعمال و رفتار آنان بى تفاوت نباشند.
لیكن در منابع دینى آنچه بیش تر از ارزشیابى كاركنان، از سوى مدیران، مورد توجه قرار دارد، ارزشیابى اعمال و رفتار افراد از سوى خود آنان است. تأكید اساسى آیات قرآن كریم و روایات معصومان (ع ) و همچنین سیره عملى آن بزرگواران بر این است كه هر فرد علمكرد خود را مورد بررسى و ارزیابى قرار دهد و در صورت مشاهده نقاط ضعف و انحراف در عملكرد خود، در صدد اصلاح آنها و نیز تقویت نقاط قوت و توانمندى هاى خود برآیند. خود ارزیابى كه در منابع و متون اسلامى با عنوان محاسبه مطرح شده است به صورت یك برنامه منظم روزانه براى هر فرد توصیه شده و تا آن جا به این موضوع اهمیت داده شده است كه اگر روزى بر انسان بگذرد و او از این برنامه غفلت نماید و در یك محاسبه دقیق، به ارزشیابى اعمال و رفتارهاى خود نپردازد، در زمره پیروان پیامبر گرامى اسلام (ص ) و اهل بیت آن حضرت به شمار نمى آید.
امام كاظم (ع ) در تبیین این نكته مى فرماید: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فى كل یوم ، فان عمل خیرا استزاد الله منه و حمد الله علیه ، و ان عمل شرا استغفر الله منه و تاب الیه ؛ (1) از ما نیست كسى كه هر روز به محاسبه و ارزشیابى كارهاى خود نپردازد. پس اگر كار نیكى انجام داده است ، از خداوند متعال فزونى آن را بخواهد، و خدا را بر موفقیتى كه به دست آورده است سپاس گوید؛ و اگر كار زشتى را مرتكب شده است ، از خداوند، آمرزش آن را خواهد و توبه نماید.»
با دقت در سخن امام كاظم (عليه السلام) مى توان از آن ، سه نكته اساسى استنباط كرد:
1. ضرورت و جایگاه ویژه ارزشیابى ؛ آن حضرت براى تبیین ضرورت ارزشیابى فرد از اعمال و رفتار خویش ، این نكته را متذكر مى شود كه غفلت از این امر موجب خروج از جرگه مؤ منان راستین است.
2. نكته دیگر این كه اگر نتیجه ارزشیابى مثبت بود، این نتیجه نباید موجب غرور فرد و در نتیجه ركود او و بسنده كردن وى به وضعیت موجود باشد؛ بلكه به شكرانه این توفیق الهى ، بایستى سپاس خداوند متعال را به جاى آورد، و از خدا توفیق بیش تر در ادامه راه را طلب نماید.
3. نكته اساسى دیگر آن است كه اگر نتیجه ارزشیابى منفى بود و براى شخص محرز گردید كه در عملكرد او خطا و انحراف وجود داشته است ، باید به فكر اصلاح عملكرد و بهبود آن باشد. آن حضرت مى فرماید اگر فرد پس از ارزشیابى متوجه شد كه عمل خلاف و خطایى انجام داده است باید از خداوند متعال آمرزش خواسته و توبه نماید. بدیهى است كه توبه واقعى و حقیقى آن است كه فرد بر ترك كار خطا و اصلاح و جبران آن تصمیم قطعى بگیرد.
در منابع و متون اسلامى، دستور العمل هاى صریحى در مورد ارزشیابى فرد از اعمال خویش وارد شده است. پیامبر گرامى اسلام (صلي الله عليه و آله) مى فرماید: «حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا، وزنوها قبل ان توزنوا، و تجهزوا للعرض الاءكبر ؛ (2) خود را محاسبه و ارزیابى كنید قبل از این كه شما را محاسبه و ارزیابى كنند؛ و خودتان را بسنجید قبل از این كه شما را بسنجند؛ و خود را براى روز قیامت آماده و مجهز نمایید.»
منبع:www.mgtsolution.com
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سایت : mher1345
