شايع‌ترين سرطان در مردان، سرطان پوست است ولي در محاسبات معمولا آن را به حساب نمي‌آورند زيرا کشندگي آن بسيار پايين است. اگر ما نيز پوست را از اين آمار خارج کنيم، پنج سرطان اول که مردان ايراني به آن مبتلا مي‌شوند، اينهاست: سرطان معده، سرطان مثانه، سرطان پروستات، سرطان کولورکتال و سرطان مري که به تفکيک در مورد هر کدام بحث ميکنيم.
شايع‌ترين سرطان در مردان، سرطان پوست است ولي در محاسبات معمولا آن را به حساب نمي‌آورند زيرا کشندگي آن بسيار پايين است. اگر ما نيز پوست را از اين آمار خارج کنيم، پنج سرطان اول که مردان ايراني به آن مبتلا مي‌شوند، اينهاست: سرطان معده، سرطان مثانه، سرطان پروستات، سرطان کولورکتال و سرطان مري که به تفکيک در مورد هر کدام بحث ميکنيم.
سرطان مري
در سرطان مري، مهم‌ترين نشانه، اختلال در بلع است؛ يعني بيماري که تا ديروز هيچ مشکلي در غذا خوردن نداشته امروز حس مي‌کند که غذا در گلوي‌اش گير مي‌کند. زماني که سرطان به مرحله گير کردن غذا و اصطلاحا ديسفاژي برسد، زماني است که تومور سرطاني مقداري رشد کرده است. براي همين، انتظار اين است که افراد اين موضوع را زودتر متوجه شوند. زماني که فرد در بلع غذا کمي مشکل پيدا مي‌کند و عمل بلع در او همراه با درد است يا هنگام بلع غذا وارد دستگاه تنفس شده و باعث سرفه مي‌شود، مي‌تواند نشانه‌هايي از بروز سرطان مري باشد. اگر فرد بيمار به علايم اوليه توجه نکند و تومور به حدي برسد که بلع جامدات و حتي مايعات را دچار مشکل کند به تدريج لاغري و علايم کم‌خوني نيز بروز پيدا مي‌کند. نکته ديگري که در اين نوع سرطان وجود دارد اين است که حتي قبل از اينکه فرد دچار مشکل در بلع شود، تغيير رنگ در مدفوع مشاهده مي‌شود؛ يعني خون‌ريزي مختصري در مري موجب تغيير رنگ مدفوع و سياه شدن آن مي‌شود که البته اين تغيير رنگ مدفوع در سرطان‌هاي ديگر دستگاه گوارش نيز ديده مي‌شود که بايد محل خون‌ريزي تشخيص داده شود.
سن ابتلا به سرطان‌هاي دستگاه گوارش عموما سنين بالاي 45 سالگي است. توصيه مي‌شود افراد در معرض خطر سالانه آزمايش مدفوع انجام دهند. اين افراد، کساني هستند که در خانواده آنها يک نفر دچار يکي از سرطان‌هاي دستگاه گوارش است و هر چه تعداد مبتلايان در خانواده بيشتر باشد، احتمال بروز اين مشکل در فرد نيز بيشتر خواهد بود و بايد موارد مربوط به پيشگيري و تشخيص با پيگيري بيشتري دنبال شود.
سرطان معده
اين سرطان، کشنده‌ترين و شايع‌ترين سرطان در مردان است. متاسفانه به دليل اينکه تومور در معده فضاي رشد دارد و فرد متوجه آن نمي‌شود، سرطان معده بسيار دير تشخيص داده مي‌شود و اين اتفاق زماني مي‌افتد که متاسفانه کار از کار گذشته است. به همين دليل هم ميزان زنده ماندن بيش از 5 سال از زمان تشخيص سرطان حدود 15 درصد است و 85 درصد افراد مبتلا در 5 سال اول از دست مي‌روند و 50 درصد ميزان مرگ و مير نيز مربوط به سال اول است. چند نکته نيز در مورد افراد مستعد ابتلا به سرطان معده و به خصوص افرادي که در خانواده آنها سابقه سرطان دستگاه گوارش وجود دارد، بايد مورد توجه قرار گيرد.لاغري: اگر مرد بالاي 45 سال احساس کرد که در حال لاغر شدن است در حالي که دليل خاصي براي اين لاغري وجود ندارد بايد آن را پيگيري کند زيرا يکي از نشانه‌هاي سرطان دستگاه گوارش همين لاغري است.احساس پري: حس ناراحتي و پر بودن شکم در قسمت فوقاني آن (اپي‌گاستر) يکي ديگر از نشانه‌هايي است که به خصوص بعد از صرف غذا بايد به آن توجه کرد.تغيير رنگ مدفوع: اين تغيير رنگ که در آن، مدفوع به رنگ تيره درمي‌آيد، مي‌تواند در اثر خون‌ريزي‌هاي ميکروسکوپيک از دستگاه گوارش و از علايم بروز سرطان‌هاي دستگاه گوارش باشد.کم‌اشتهايي: کم‌اشتهايي بي‌دليل اگرچه نشانه روشني براي بروز سرطان معده نيست ولي مي‌تواند يکي از علايمي باشد که بايد مورد توجه بيماران قرار بگيرد.
سرطان کولون و رکتوم
سرطان کولون و رکتوم در واقع دو نوع سرطان کاملا متفاوت هستند. شخصيت اين دو نوع سرطان، ميزان بروز و نتيجه درمان آنها با هم متفاوت است ولي عوامل خطر آنها چندان تفاوتي با هم ندارند. مهم‌ترين نشانه اين سرطان، خون‌ريزي (خون در مدفوع) است که مي‌تواند از خون روشن تا خون لخته سياه باشد. رنگ خون بستگي به اين نکته دارد که تومور در کجاي روده باشد. اگر اين تومور در ابتداي روده بزرگ و سکوم باشد خون مشاهده شده در مدفوع کاملا تيره است ولي اگر تومور در رکتوم باشد، خون در مدفوع به رنگ روشن ديده مي‌شود. نکته ديگري که در مورد اين سرطان مهم است اين است که سرطان کولون در 30 درصد موارد در زمينه‌هاي پوليپ مشاهده مي‌شود. يعني بيمار سرطان ندارد و دچار پوليپ است ولي اين پوليپ‌ها ترانسفر مي‌کنند و از خوش‌خيم به بدخيم تغيير ماهيت مي‌دهند. به همين دليل اگر در سابقه خانواده‌اي وجود پوليپ محرز شده است، بقيه اعضاي خانواده نيز بايد از نظر پوليپ مورد بررسي قرار بگيرند و اگر تعداد پوليپ‌ها در روده بزرگ زيادتر از حد معمول است که به آن پلي‌پوزيس مي‌گويند يا آدم‌هاي متعددي در يک خانواده دچار پوليپ هستند، افراد اين خانواده در معرض خطر تلقي مي‌شوند و نيازمند مداخلات جراحي هستند. اگر بخواهيم دو عامل را به عنوان عوامل خطر در اين سرطان در نظر بگيريم، يکي وجود خون روشن در مدفوع است و ديگري وجود پوليپ در بيمار يا خانواده او.
سرطان مثانه
از سرطان‌هاي دستگاه ادراري تناسلي در مردان ايراني، سرطان مثانه شيوع بيشتري دارد که اين البته برعکس الگوي جهاني است. يعني در دنيا سرطان پروستات بيش از سرطان مثانه شيوع دارد. سرطان مثانه چون تومور فضاي رشد دارد، دير تشخيص داده مي‌شود. البته اين سرعت تشخيص به محل تشکيل تومور هم بستگي دارد. اگر اين تومور در وسط مثانه تشکيل شود، در اين نوع سرطان يکي از کليدهاي تشخيصي تغيير رنگ ادرار است. به همين دليل مردان بالاي 40 سال هر روز بايد رنگ ادرار خود را کنترل کنند و در صورت تغيير رنگ ماندگار ادرار بايد کارهاي تشخيصي را در مورد آن انجام دهند. در شرايط عادي اين سرطان علامت ديگري ندارد، مگر اينکه تومور دهانه حالب‌ها را بگيرد و در پهلوها ايجاد درد کند.
سرطان پروستات
در مورد اين سرطان چون پروستات به طور طبيعي با افزايش سن بزرگ مي‌شود، نمي‌توان اين بزرگ شدن طبيعي را سرطان دانست. مي‌توان گفت به طور عادي حدود 80 درصد از مردان ما بزرگي خوش‌خيم پروستات را دارند و نمي‌شود به دليل بند آمدن ادرار بر اثر بزرگي پروستات، بگوييم فرد سرطان دارد ولي اگر فردي به طور ناگهاني تغيير در عادت ادرار پيدا کرد، مثلا به طور ناگهاني در دفع ادرار مشکل پيدا کرد يا يک لخته خون با ادرار دفع کرد، اين مي‌تواند نشانه مشترکي براي سرطان مثانه و پروستات باشد. از ديگر نشانه‌هاي بروز سرطان پروستات مي‌تواند تغيير ناگهاني ميل جنسي باشد. خوشبختانه در تشخيص سرطان پروستات تستي وجود دارد که تست تقريبا خوبي است و در آن آنتي‌ژني موسوم به PSA که به طور اختصاصي مربوط به پروستات است اندازه‌گيري مي‌شود. توصيه براي مردان بالاي 50 سال اين است که حداقل هر سال يک بار اين تست را انجام دهند.
عوامل خطرساز سرطان
مي‌توان عوامل خطرساز در سرطان‌هاي شايع را به دو دسته گوارشي و ادراري تناسلي تقسيم کرد. نمک: هرنوع رژيم غذايي که داراي نمک فراوان باشد جزو عوامل خطر در اين سرطانها محسوب مي‌شود. بهداشت دهان و دندان: اگر فردي از نظر وضعيت بهداشت دهان و دندان وضعيت مناسبي ندارد و داراي ضايعات عفوني و التهابي به دليل عدم رعايت بهداشت در دهان است، در معرض خطر ابتلا به سرطان‌هاي دستگاه گوارش است.مصرف مواد روغني و چرب: رژيم غذايي پرچرب که تقريبا در بين بيشتر مردم ما مرسوم است، يکي از عوامل خطر ابتلا به سرطان‌هاي دستگاه گوارش است. درحقيقت از يک سو مصرف اين مواد در کشور ما بسيار بيشتر از استانداردهاي معمول و تعيين‌شده جهاني در اين خصوص است و از سوي ديگر نوع مواد چربي مورد مصرف در کشور ما نيز نامطلوب‌تر از نقاط ديگر است يعني ميزان اسيد چرب ترانس که در همه دنيا سفارش شده که به صفر برسد هنوز در کشور ما در شرايط مطلوب، 10 درصد است که اين موضوع چندان جالب نيست. مصرف مواد روغني و چربي موجب افزايش وزن مي‌شود که اين افزايش وزن خود از عوامل خطر سرطان‌هاي گوارش و دستگاه ادراري تناسلي است.مواد نگهدارنده: موادي مثل نيتروزآمين که در ترکيب نگه‌دارنده‌هاي مواد غذايي از آنها استفاده مي‌شود، سرطانزا هستند. بنابراين تمام موادغذايي مانده، مخصوصا آنهايي که پروتئين و چربي حيواني دارند (مثل پيتزا، سوسيس و کالباس) به دليل وجود مواد نگهدارنده که از جمله آنها نيتريت‌ها و نيترزوآمين‌ها هستند، سرطانزا هستند که البته ميزان تاثير سرطان‌زايي آن بستگي مستقيم به ميزان و زمان مصرف اين مواد دارد. فلزات سنگين در آب: اگر چه خوشبختانه آب بسياري از شهرهاي کشور از نظر آلودگي‌هاي ميکروبي پاک است ولي آلودگي به فلزات سنگين که معمولا در اثر فاضلاب‌هاي صنعتي ايجاد مي‌شوند هنوز پاک نشده و اين فاضلاب‌ها در شهرهاي بزرگ وارد آب‌هاي مصرفي مردم مي‌شوند که طبيعتا اين فلزات اختلالات ژنتيکي ايجاد مي‌کنند و موجب بروز انواع سرطانها از جمله سرطان‌هاي ادراري تناسلي وگوارشي مي‌شوند. عفونت‌ها: اين عامل که بسيار کم مورد توجه قرار گرفته، از عوامل خطرساز ديگر براي ايجاد سرطان است. يکي از عفونت‌ها که درسرطان مري بسيار موثر است، ويروس ابشتين بار است که از نظر علايم بسيار شبيه ويروس سرماخوردگي است. بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهد که متاسفانه 5/17 درصد از سرطان‌هاي دستگاه گوارش منشأ عفوني داشته است. در اين موارد، براي کاهش اين عامل خطر تنها کافي است که رفتارهاي مردم اصلاح شود. مثلا طرز ديده‌بوسي کردن يکي از آموزش‌هايي است که بايد افراد با آن آشنا باشند تا از بروز عفونت جلوگيري شود.
يکي ديگر از عوامل عفوني خطرساز در دستگاه گوارش، هليکوباکترپيلوري است که در معده وجود دارد و در 80 درصد موارد با سرطان همراهي دارد. پس يکي ديگر از کارهايي که مي‌توان در جلوگيري از ابتلا به سرطانها به آن پرداخت ريشه‌کن کردن اين عامل در مردان است و به خصوص درآنها که سابقه سرطان معده دارند. غير از اين دو مورد، همه ويروس‌ها و عوامل ميکروبي مي‌توانند از دستگاه گوارش و ادراري تناسلي ايجاد عفونت و در پي آن سرطان کنند. بنابراين رعايت نکات بهداشتي مي‌تواند يکي از راه‌هاي پيشگيري از سرطانها باشد.استرس: تاثير مسايل رفتاري، اجتماعي، رواني و معنوي در بروز وعدم بروز بيماري‌ها روز به روز به طور جدي‌تري دنبال مي‌شوند. شايد 10 سال پيش، ما نگاه روشني نسبت به اين مسايل در بروز سرطانها نداشتيم ولي امروز يکي از نکاتي که روي آن بسيار تکيه مي‌شود همين مسايل مربوط به جهان‌بيني افراد است.
منظور از جهان‌بيني اين است که افراد به يک قدرت ما فوق طبيعي معتقد باشند يا نباشند. زماني که افراد اين اعتقاد را پيدا مي‌کنند، نظام ايمني آنها تحريک و مقاو‌م‌تر از قبل مي‌شود. آنچه مسلم است اين است که اعتقاد به ماوراءالطبيعه و خدا هم در بروز و هم کنترل سرطانها موثر است. سيگار و دخانيات: دخانيات تقريبا بالاترين و مهم‌ترين فاکتور خطرساز در پنج سرطان شايع در کشور است. دخانيات به دو شيوه بر بروز سرطان تاثير مي‌گذارد. يکي اينکه به طور مستقيم ژنوم‌ها را تغيير مي‌دهد و بر خود بيمار اثر مي‌کند و ديگري اينکه با ايجاد تغيير در ژنوم افراد مي‌تواند در آينده سرطان ايجاد کند.
پي نوشت ها :
* جراح سرطان
منبع:www.salamat.com
نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
