آرتروز در کمين خانم‌هاي خانه‌دار
التهاب مفاصل در گفتگو با دکتر احمدرضا جمشيدي، روماتولوژيست
بيشتر خانم‌هاي ايراني وقتي پا به ميانسالي مي‌گذارند، دست‌درد و کتف‌درد را به عنوان واقعيتي در زندگي خود مي‌پذيرند؛ انگار که در باور ما اين دردها همان نشانه‌هاي پير شدن هستند. به همين خاطر، خيلي‌ها به جاي درمان، تنها اين دردهاي مزمن را تحمل مي‌کنند. اما دکتر احمدرضا جمشيدي، استاد روماتولوژي دانشگاه علوم‌پزشكي تهران، ديدگاه ديگري دارد که با ایشان گفتگو نموده ایم.
آقای دکتر! پيري است و هزار درد بي‌درمان! شما اين ضرب‌المثل را قبول داريد؟
نه! اين‌طور نيست که هرکس پا به ميانسالي گذاشت، وجود هر دردي طبيعي باشد و بايد تحمل کند. هر دردي در هر زمان علت خاص خود را دارد و بايد ريشه‌يابي شود. دردهاي ذکر شده هم غالبا ناشي از استفاده نادرست از عضو مربوطه است که موجب التهاب تاندون‌ها، بورس‌ها و کپسول مفصلي و خود مفاصل است. برخي مواقع نيز بيماري‌ها مي‌توانند عامل ايجاد اين دردها باشند كه از جمله نرمي استخوان و آرتروز را مي‌توان نام برد.
بهترين راه تسکين اين دردهاي مزمن کدامند؟
بهترين راه، پيشگيري مناسب با تقويت عضلات، آموختن راه استفاده درست از اعضاي بدن به‌خصوص مفاصل، نشست و برخاست درست، تغذيه مطلوب، تنظيم وزن و مراجعه به‌موقع به پزشک هنگام بيماري‌هاست.
يعني مسکن‌ها جايي در شيوه درماني شما ندارند؟
ببينيد؛ مهم‌ترين نکته درباره دردهاي استخواني- عضلاني، پيدا کردن علت آنهاست. در مورد يک درد طول‌کشيده و مزمن، بدترين کار، استفاده بي‌حساب و کتاب از مسکن‌هاست. با اين کار، شما تنها علايم يک بيماري را پنهان مي‌کنيد؛ در حالي که علت اصلي همچنان پابرجاست و در حال تخريب يا آسيب رساندن به عضو شماست. به عبارت ديگر، شما با مسکن آژير خطر را خاموش مي‌کنيد اما خطر را رفع نکرده‌ايد.
پس چرا در نسخه بسياري از بيماران، مسکن ديده مي‌شود؟
من به موارد تجويز غلط مسکن کاري ندارم. اما اگر پزشکي در بررسي‌هاي يک درد طول‌کشيده و مزمن به اين نتيجه رسيد که درد علت مکانيکي دارد، در آن صورت، فيزيوتراپي و حرکت‌درماني بخشي از راهبرد معالجه بيمار خواهد بود. منظور از درد مکانيکي آن است که اين درد هنگام استفاده از مفصل، بيشتر و با خوابيدن و استراحت بهتر مي‌شود. در اين شرايط، مسکن‌هاي ضدالتهابي مثل ايبوپروفن و ايندومتاسين به بيمار تجويز مي‌شود تا فرد با درد کمتري بتواند مفاصل خود را به حرکت در آورد. به عنوان نمونه در آرتروز، درد مفاصل باعث ايجاد يک سيکل معيوب مي‌شود. درد مفصلي اغلب به صورت درد عمقي است كه با حركت مفصل تشديد مي‌شود و با استراحت بهبود پيدا مي‌کند؛ هرچند در اثر پيشرفت بيماري ممكن است اين درد به صورت دايمي درآيد. بيمار از ترس درد مفصل دچار آرتروز را حرکت نمي‌دهد و به تدريج عضلاتش تحليل مي‌روند.
خيلي از خانم‌هاي ميانسال دردهاي اندام فوقاني را مترادف با آرتروز مي‌دانند. تا چه حدي اين باور عمومي، صحيح است؟
آرتروز، شايع‌ترين بيماري غيرالتهابي مفاصل است كه بعد از سنين30 تا 35 سالگي، علايم آن آرام‌آرام آشکار مي‌شود. هرقدر سن افراد بالاتر رود، احتمال ابتلا به آرتروز افزايش پيدا مي‌کند. آرتروز به زبان ساده، يک بيمار پيشرونده است که ساييدگي و تخريب غضروف مفاصل را در پي دارد. برخلاف استخوان‌ها که در تمام طول عمر مي‌توانند بازسازي شوند، غضروف‌ها از دوران جنيني ديگر توليد نمي‌شوند. بنابراين اگر غضروف يکي از مفاصل ما ساييده شود، هيچ جايگزيني براي آن وجود ندارد. با افزايش سن، ساختمان غضروف دچار تغيير و تحول مي‌شود؛ به طوري که آب زيادتري داخل غضروف مي‌رود و در نتيجه، تقريبا تمام افراد مسن در صورت عکس‌برداري، متوجه بروز آرتروز در مفاصل‌شان مي‌شوند؛ هرچند يافته‌هاي عکس‌برداري لزوما با علايم فرد همخواني ندارد. به‌طور کلي، آرتروز مفاصل لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت‌ها و زانو در زنان شايع‌تر است. از سوي ديگر خانم‌ها به دلايل مختلفي، از جمله آنکه عضلات ضعيف‌تري دارند يا به دليل عوارض بارداري، بيشتر از آقايان در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند. اگرچه چاقي و عدم تحرک فيزيکي را از مهم‌ترين عوامل ابتلاي خانم‌هاي خانه‌دار ايراني به آرتروز مي‌دانند.
ورزش چقدر مي‌تواند در بهبود اين دردهاي مزمن نقش داشته باشد؟
ورزش در تقويت عضلات و پيشگيري و تحمل ضربات مختلف نقش موثري داشته و از طرفي باعث پيشگيري از پوکي استخوان مي‌شود. ولي اين ورزش بايد به‌طور منظم و با راهنمايي مربي آگاه و گاه مشورت با پزشک معالج باشد. ورزش‌هاي سنگين و بي‌نظم ممکن است مضر هم باشد.
کي اوضاع خطرناک مي‌شود؟
وقتي درد شديد و غيرقابل‌تحمل باشد، بيش از 2هفته طول بکشد، همراه با علايم عمومي مثل تب، ضعف، لاغري، بي‌اشتهايي و... باشد يا در هنگام استراحت تشديد شود، در اين موارد بايد حتما در اولين فرصت به پزشک مراجعه كرد.
فرض کنيد اين گفت‌وگو را يک دختر 14ساله و يک خانم 25ساله هم مي‌خوانند. براي هر کدام از اينها چه توصيه‌اي داريد؟
ورزش منظم، تغذيه مناسب با لبنيات و مواد غذايي حاوي کلسيم و اجتناب از عادات غذايي نامناسب در همه سنين بهترين توصيه است. ولي در 25 سال به بالا اجتناب از عادات بدي مثل سيگار کشيدن هم خيلي مهم است.
منبع:www.salamat.com
بيشتر خانم‌هاي ايراني وقتي پا به ميانسالي مي‌گذارند، دست‌درد و کتف‌درد را به عنوان واقعيتي در زندگي خود مي‌پذيرند؛ انگار که در باور ما اين دردها همان نشانه‌هاي پير شدن هستند. به همين خاطر، خيلي‌ها به جاي درمان، تنها اين دردهاي مزمن را تحمل مي‌کنند. اما دکتر احمدرضا جمشيدي، استاد روماتولوژي دانشگاه علوم‌پزشكي تهران، ديدگاه ديگري دارد که با ایشان گفتگو نموده ایم.
آقای دکتر! پيري است و هزار درد بي‌درمان! شما اين ضرب‌المثل را قبول داريد؟
نه! اين‌طور نيست که هرکس پا به ميانسالي گذاشت، وجود هر دردي طبيعي باشد و بايد تحمل کند. هر دردي در هر زمان علت خاص خود را دارد و بايد ريشه‌يابي شود. دردهاي ذکر شده هم غالبا ناشي از استفاده نادرست از عضو مربوطه است که موجب التهاب تاندون‌ها، بورس‌ها و کپسول مفصلي و خود مفاصل است. برخي مواقع نيز بيماري‌ها مي‌توانند عامل ايجاد اين دردها باشند كه از جمله نرمي استخوان و آرتروز را مي‌توان نام برد.
بهترين راه تسکين اين دردهاي مزمن کدامند؟
بهترين راه، پيشگيري مناسب با تقويت عضلات، آموختن راه استفاده درست از اعضاي بدن به‌خصوص مفاصل، نشست و برخاست درست، تغذيه مطلوب، تنظيم وزن و مراجعه به‌موقع به پزشک هنگام بيماري‌هاست.
يعني مسکن‌ها جايي در شيوه درماني شما ندارند؟
ببينيد؛ مهم‌ترين نکته درباره دردهاي استخواني- عضلاني، پيدا کردن علت آنهاست. در مورد يک درد طول‌کشيده و مزمن، بدترين کار، استفاده بي‌حساب و کتاب از مسکن‌هاست. با اين کار، شما تنها علايم يک بيماري را پنهان مي‌کنيد؛ در حالي که علت اصلي همچنان پابرجاست و در حال تخريب يا آسيب رساندن به عضو شماست. به عبارت ديگر، شما با مسکن آژير خطر را خاموش مي‌کنيد اما خطر را رفع نکرده‌ايد.
پس چرا در نسخه بسياري از بيماران، مسکن ديده مي‌شود؟
من به موارد تجويز غلط مسکن کاري ندارم. اما اگر پزشکي در بررسي‌هاي يک درد طول‌کشيده و مزمن به اين نتيجه رسيد که درد علت مکانيکي دارد، در آن صورت، فيزيوتراپي و حرکت‌درماني بخشي از راهبرد معالجه بيمار خواهد بود. منظور از درد مکانيکي آن است که اين درد هنگام استفاده از مفصل، بيشتر و با خوابيدن و استراحت بهتر مي‌شود. در اين شرايط، مسکن‌هاي ضدالتهابي مثل ايبوپروفن و ايندومتاسين به بيمار تجويز مي‌شود تا فرد با درد کمتري بتواند مفاصل خود را به حرکت در آورد. به عنوان نمونه در آرتروز، درد مفاصل باعث ايجاد يک سيکل معيوب مي‌شود. درد مفصلي اغلب به صورت درد عمقي است كه با حركت مفصل تشديد مي‌شود و با استراحت بهبود پيدا مي‌کند؛ هرچند در اثر پيشرفت بيماري ممكن است اين درد به صورت دايمي درآيد. بيمار از ترس درد مفصل دچار آرتروز را حرکت نمي‌دهد و به تدريج عضلاتش تحليل مي‌روند.
خيلي از خانم‌هاي ميانسال دردهاي اندام فوقاني را مترادف با آرتروز مي‌دانند. تا چه حدي اين باور عمومي، صحيح است؟
آرتروز، شايع‌ترين بيماري غيرالتهابي مفاصل است كه بعد از سنين30 تا 35 سالگي، علايم آن آرام‌آرام آشکار مي‌شود. هرقدر سن افراد بالاتر رود، احتمال ابتلا به آرتروز افزايش پيدا مي‌کند. آرتروز به زبان ساده، يک بيمار پيشرونده است که ساييدگي و تخريب غضروف مفاصل را در پي دارد. برخلاف استخوان‌ها که در تمام طول عمر مي‌توانند بازسازي شوند، غضروف‌ها از دوران جنيني ديگر توليد نمي‌شوند. بنابراين اگر غضروف يکي از مفاصل ما ساييده شود، هيچ جايگزيني براي آن وجود ندارد. با افزايش سن، ساختمان غضروف دچار تغيير و تحول مي‌شود؛ به طوري که آب زيادتري داخل غضروف مي‌رود و در نتيجه، تقريبا تمام افراد مسن در صورت عکس‌برداري، متوجه بروز آرتروز در مفاصل‌شان مي‌شوند؛ هرچند يافته‌هاي عکس‌برداري لزوما با علايم فرد همخواني ندارد. به‌طور کلي، آرتروز مفاصل لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت‌ها و زانو در زنان شايع‌تر است. از سوي ديگر خانم‌ها به دلايل مختلفي، از جمله آنکه عضلات ضعيف‌تري دارند يا به دليل عوارض بارداري، بيشتر از آقايان در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند. اگرچه چاقي و عدم تحرک فيزيکي را از مهم‌ترين عوامل ابتلاي خانم‌هاي خانه‌دار ايراني به آرتروز مي‌دانند.
ورزش چقدر مي‌تواند در بهبود اين دردهاي مزمن نقش داشته باشد؟
ورزش در تقويت عضلات و پيشگيري و تحمل ضربات مختلف نقش موثري داشته و از طرفي باعث پيشگيري از پوکي استخوان مي‌شود. ولي اين ورزش بايد به‌طور منظم و با راهنمايي مربي آگاه و گاه مشورت با پزشک معالج باشد. ورزش‌هاي سنگين و بي‌نظم ممکن است مضر هم باشد.
کي اوضاع خطرناک مي‌شود؟
وقتي درد شديد و غيرقابل‌تحمل باشد، بيش از 2هفته طول بکشد، همراه با علايم عمومي مثل تب، ضعف، لاغري، بي‌اشتهايي و... باشد يا در هنگام استراحت تشديد شود، در اين موارد بايد حتما در اولين فرصت به پزشک مراجعه كرد.
فرض کنيد اين گفت‌وگو را يک دختر 14ساله و يک خانم 25ساله هم مي‌خوانند. براي هر کدام از اينها چه توصيه‌اي داريد؟
ورزش منظم، تغذيه مناسب با لبنيات و مواد غذايي حاوي کلسيم و اجتناب از عادات غذايي نامناسب در همه سنين بهترين توصيه است. ولي در 25 سال به بالا اجتناب از عادات بدي مثل سيگار کشيدن هم خيلي مهم است.
منبع:www.salamat.com
