گفتگو با دکتر شيرين نيرومنش استاد دانشگاه ومتخصص زنان و زايمان
تا پايان ماه هشتم بارداري، کمتر مادري است که به لحظه زايمان فکر کند اما هرچه به پايان بارداري نزديک‌تر مي‌شود، دغدغه‌اش درباره نوع زايمانش بيشتر مي‌شود. بسياري از خانم‌ها از زايمان نگراني و وحشت دارند و ترس از دردهاي زايماني و شنيدن برخي خاطرات اين و آن، دلهره‌شان را دوچندان مي‌کند. همه دنبال روشي مي‌گردند که بهتر بتوانند اين درد را تحمل کنند. حتما از شيوه‌هاي جديد کاهش درد زايمان طبيعي زياد شنيده‌ايد و در انتخاب آنها شک داريد. با ما همراه شويد تا از زبان دکتر نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و فوق‌تخصص پريناتولوژي و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران، پاسخ سوالات‌تان را در اين خصوص بشنويد.
خانم دکتر! اخيرا در مورد شيوه‌هاي جديد کاهش درد زايمان طبيعي زياد مي‌شنويم. لطفا درباره آنها کمي برايمان توضيح بدهيد.
از قديم مي‌گفتند که درد زايمان سخت‌ترين و شديدترين دردي است که بشر تجربه کرده است. از ابتداي خلقت و از زماني که بشر توانست روش‌هايي را براي کاهش درد پيدا کند به دنبال راه‌هايي بود که بتواند اين درد را هم کاهش دهد. هم‌اکنون روشي که در بيشتر بيمارستانها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، استفاده از برخي داروهاي تزريقي است. وقتي دهانه رحم حدود 4 يا 5 سانتي‌متر باز مي‌شود، از ترکيباتي مانند پتدين و مورفين و ترکيبات مخدر و آرامبخشي نظير پرومتازين همراه با آمپول‌هاي ديگر براي کاهش درد زايمان استفاده مي‌کنند. اين روش، روشي بسيار رايج است که هم‌اکنون در اکثر بيمارستانها استفاده مي‌شود. روش ديگر، استفاده از بي‌حسي اپيدورال است. بسياري از مادران از اين روش راضي هستند.
خطري ندارد؟
اين روش در مراحل آخر نيازمند حضور پرسنل باتجربه و تکنسين بيهوشي و کنترل منظم توسط متخصص بيهوشي و شروع کار دقيق است. در اين روش بايد متخصص بيهوشي که تجربه خوبي داشته باشد، كاتتر را جاگذاري كند. زمان زايمان، مادر بايد تحت مراقبت دقيق متخصص يا تکنسين باشد و مراقبت خاصي لازم است. در افرادي که برايشان از اين روش استفاده مي‌شود، هنگام خروج جنين ممکن است نياز به دستگاه‌هاي خاصي به نام فورسپس براي خروج جنين باشد و تنها مدت خروج جنين طولاني‌تر مي‌شود.
آيا با روشهاي هيپنوتيزم و زايمان در آب مي‌شود درد زايمان را کم کرد؟
درباره زايمان در آب، تبليغات زيادي شده اما عملا مراکز بسيار محدودي، اين کار را انجام مي‌دهند و چند جا هم اقدام به انجام اين زايمان کرده‌اند اما ادامه‌اش به وقفه افتاده است. واقعيت اين است که قرار گرفتن در وان آب موجب مي‌شود مادر کمي آرامش پيدا کند و درد کمي کاهش يابد. اما مراقبت‌هايي که مادر نيازمند آن است، سخت‌تر مي‌شود و از طرف ديگر، کنترل قلب جنين مشکل‌تر خواهد شد. مصرف آب خيلي بالا مي‌رود و واني که بايد تهيه شود، قيمت زيادي دارد. همچنين در کنترل مراحل زايمان مشکلاتي پيش مي‌آيد و مي‌توان گفت که با شرايط کشور ما همخواني ندارد. اگر چه صحبت‌هاي زيادي در مورد آن شده اما عملا مورد استقبال قرار نگرفته است. روش هيپنوتيزم واقعا موثر است اما براي کاهش درد زايمان با اين روش لازم است که زن باردار از حدود 5 ماهگي شناسايي شود و در کلاس آموزشي شرکت کند و با مربي‌اي که با او هيپنوتيزم کار مي‌کند، مدام ارتباط داشته باشد؛ در جلسات متعدد قبل از شروع زايمان شرکت کند و همراه با مربي شيوه‌هاي کنترل درد را تمرين کند. در زمان زايمان هم آن فرد بايد حضور داشته باشد. هم‌اکنون اين روش زياد مورد استفاده قرار نمي‌گيرد اما فيلم‌هايي وجود دارد که با ديدن آنها و انجام برخي تمرينات، درد زايمان کمتر خواهد شد.
باورهايي در ميان برخي خانم‌ها وجود دارد؛ مثل اينکه بي‌حسي از کمر ممکن است سبب فلج شود. آيا اين باورها مبناي علمي دارد؟
در رابطه با بي‌حسي از کمر بايد گفت که شايد در سال‌هاي قبل، عوارضي مانند سردرد و کمردرد، زنان را آزار مي‌داد اما اين روش در حال حاضر براي سزارين هم انجام مي‌شود و روش خوب و کم‌عارضه‌اي است. سوزن‌هايي که براي اين کار استفاده مي‌شود، بسيار نازک و ظريف هستند و عارضه سردرد و کمردردش خيلي کم است و هيچ موردي از فلج گزارش نشده است. مشکل اساسي در استفاده کمتر از اين روش، کم بودن تکنسين بيهوشي و تعرفه بيمه است که اگر آنها اصلاح شوند روش بسيار خوبي است. اين روش در اکثر کشورها استفاده مي‌شود و اکثر خانم‌ها هم از آن راضي هستند. هزينه و تعرفه ناعادلانه و زمان‌بر بودن آن براي کنترل و مراقبت از بيمار توسط پزشک از جمله معايب اين روش است. البته در برخي بيمارستان‌هاي خصوصي که اين تعرفه مناسب‌تر است، بيماران راضي‌ترند.
باور ديگري هم هست مبني بر اينکه خانم‌هاي قدبلند زايمان طبيعي بهتري دارند. آيا اين باور، صحيح است؟
اصولا خانم‌هاي قدبلند لگن مناسب‌تري براي زايمان دارند و خطر اينکه تنگي لگن مانع پيشرفت زايمانشان شود، کمتر خواهد بود. تنگي لگن در خانم‌هاي قدکوتاه شايع‌تر است. کلا همه خانم‌هايي که طي بارداري ورزش‌هايي مانند پياده‌روي دارند، زايمانشان راحت است.
شما خودتان چه پيشنهادي داريد؟ منظورم اين است که چه روشي را براي کاهش درد زايمان توصيه مي‌کنيد؟
امروزه روي زايمان فيزيولوژيک بيشتر تاکيد مي‌شود. در اين زايمان از هيچ دارويي استفاده نمي‌شود. هم‌اکنون تمام دنيا بيشتر روي زايمان‌هايي تاکيد دارند که کاملا طبيعي و خودبه‌خود باشد و هيچ دخالتي در آن صورت نگيرد. اين نوع زايمان، تنها نيازمند برخي آموزش‌هاست که بايد از ماه‌هاي 5 و 6 بارداري آغاز شود. خانم باردار همراه مادر يا شوهر يا خواهر در اين کلاس‌ها شرکت مي‌کند. ديده شده که ناشناخته‌بودن پديده زايمان و اطلاع نداشتن از مراحل آن باعث افزايش اضطراب و درد مي‌شود. در اين کلاس‌ها روشهاي زايمان و رشد جنين و مراحل رشد جنين و خروج آن آموزش داده مي‌شود و مادر باردار از کليه مراحل اطلاع پيدا مي‌کند. روشهاي آرام‌سازي و ريلكسيشن به او آموزش داده مي‌شود و به او کمک مي‌شود تا در زمان زايمان اضطراب کمتري داشته باشد و دردهاي زايماني را راحت‌تر تحمل کند؛ به‌خصوص اگر شرايطي فراهم شود که مادر باردار کاملا از خانواده جدا نشود و در اتاق زايمان تنها نباشد.
خانم‌هاي باردار کجا و چگونه مي‌توانند به اين آموزش‌ها دسترسي پيدا کنند؟
در برخي از بيمارستانها که در آنها بخش آموزش زايمان وجود دارد، در کلاس‌هاي مخصوصي که توسط برخي پزشکان يا ماماها برگزار مي‌شود، شيوه انجام زايمان فيزيولوژيک را آموزش مي‌دهند و بسياري از پزشکان و متخصصان زنان نيز از آنها مطلع هستند. مادر باردار مي‌تواند براي آگاهي از اين کلاس‌ها از پزشک خود راهنمايي بخواهد. اما خارج از بيمارستانها هم در مراکز بهداشتي اين کلاس‌ها توسط ماماها برگزار مي‌شود. البته لازم است که خانم‌هاي باردار از حدود 5 ماهگي در اين کلاس‌ها شرکت کنند.
بهترين کاري که در هفته‌هاي آخر بارداري مي‌توان انجام داد، چيست؟
خانم‌هايي که منعي از نظر بارداري ندارند و بارداري طبيعي را طي مي‌کنند، در هفته‌هاي آخر بهتر است از استخر استفاده کنند؛ در آب راه بروند و ورزش‌هاي سبک انجام دهند تا زايمان راحت‌تري داشته باشند. تجربه چند مرکز نشان داده که حتي دوش گرفتن در زماني که خانم در اتاق زايمان است و دردهاي زايماني را تحمل مي‌کند، اگر با کنترل شرايط باشد، موجب کاهش استرس و اضطراب مي‌شود و پيشرفت زايمان را بهتر مي‌کند و درد را کاهش مي‌دهد؛ چون آب به انسان آرامش مي‌دهد و استرس را کم مي‌کند.
منبع:www.salamat.com
