نوزادان آزمايشگاهي
گفتگو با آقاي دكتر ملك منصور اقصي، متخصص زنان و زايمان درباره پدر نوزادان آزمايشگاهي
امسال(2010 ميلادي) جايزه نوبل در رشته پزشكي به مردي تعلق گرفت كه حاصل تلاش‌ها و تحقيقات 30 ساله‌اش، تولد نخستين نوزاد آزمايشگاهي از طريق باروري آزمايشگاهي (IVF) بود. پس از تلاش‌هاي او، تا به امروز، 4 ميليون كودك در سرتاسر جهان به همين روش متولد شده‌اند.
دکتر رابرت جي. ادواردز، دانشمند انگليسي 85 ساله، آنقدر زنده مانده تا شاهد رشد و گسترش همه‌جانبه نخستين پژوهش بحث‌برانگيز خودش باشد و حالا او لقب «پدر نوزادان آزمايشگاهي» را يدك مي‌كشد. در باره اين جايزه و دلايل اهداي آن به دکتر ادروازد، با دكتر ملك منصور اقصي، متخصص زنان و زايمان و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران، گفت‌وگويي كرده‌ايم که مي‌خوانيد.
آقاي دكتر! بهتر است بحث را از اينجا شروع كنيم كه چرا جايزه نوبل پزشكي اين قدر دير به پروفسور ادواردز اهدا شد؟ مگر اولين نوزاد آزمايشگاهي 32 سال پيش متولد نشده است؟
اين نكته هنوز به درستي روشن نيست. شايد نگراني از سلامت فرزندان حاصل از تولد در لوله آزمايش بود كه اهداي نوبل پزشكي به پروفسور ادواردز را به تعويق انداخت. تنها نكته تاسف‌بار، غيبت پاتريك استيتو، همكار و ياور هميشگي رابرت جي‌ادواردز و عدم توانايي سخنراني خود دکتر ادواردز به دليل كهولت سن و بيماري‌اش در مراسم اهداي جايزه نوبل 2010 بود.
با توجه به كانديداهاي مختلف دريافت جايزه نوبل پزشكي، چرا امسال اين جايزه مهم به كسي اهدا شد كه باروري آزمايشگاهي را پايه‌گذاري كرد؟
در بيانيه كميته نوبل آمده است: «امروز، انديشه رابرت ادواردز به واقعيت پيوسته و براي همه افرادي كه در سرتاسر جهان فرزندي نداشتند، شادي را به ارمغان آورده است.» در 25 جولاي سال 1978 بود كه نخستين نوزاد آزمايشگاهي به نام لوييس براون متولد و تقديم زوجي شد كه 9 سال با آرزوي داشتن فرزند زندگي كرده بودند. از طرفي ابداع روش باروري آزمايشگاهي در واقع دريچه‌اي بود براي موفقيت‌هاي بيشتر در حوزه پزشكي؛ چراكه امروزه مي‌بينيم بسياري از بيماري‌هاي ژنتيكي و وابسته به جنس به واسطه تحقيقات پروفسور ادواردز مهار مي‌شوند و به كمك باروري آزمايشگاهي از تولد نوزاداني با چنين مشكلاتي جلوگيري مي‌شود. حتي كشف سلول‌هاي بنيادي كه اين روزها براي درمان بسياري از بيماري‌هاي لاعلاج مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مرهون تحقيقات پدر نوزادان آزمايشگاهي است.
ممکن است درباره روش باروري آزمايشگاهي توضيحي بفرماييد؟
باروري آزمايشگاهي شيوه‌اي است كه در آن، سلول تخمك بالغ از زن گرفته مي‌شود و با اسپرم مرد خارج از بدن لقاح مي‌يابد و جنين حاصل براي ادامه بارداري طبيعي در رحم همان زن يا زن ديگري (به‌عنوان رحم اجاره‌اي) منتقل مي‌شود يا كاشته مي‌شود. البته باروري آزمايشگاهي به‌عنوان يك روش درمان ناباروري تنها زماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه ارزيابي دقيق در مورد علت ناباروري در زوج مورد نظر به عمل آمده باشد. در عين حال نمي‌توان با قطعيت گفت كه روش باروري آزمايشگاهي، صددرصد موفقيت‌آميز است و همه زوج‌هاي نابارور به كمك اين روش صاحب فرزند مي‌شوند.
در چه نوع ناباروري‌هايي مي‌توان از باروري آزمايشگاهي كمك گرفت؟
يك گروه از زنان مناسب براي باروري آزمايشگاهي زناني هستند كه دچار انسداد يا فقدان لوله‌هاي رحمي هستند كه تخمك را از تخمدان به رحم منتقل مي‌كند. از گروه‌هاي ديگر مي‌توان به مرداني اشاره كرد كه تعداد اسپرم آنها پايين است يا زوج‌هايي كه ناباروري غيرقابل توصيف دارند.
روش كار چگونه است؟
در عمليات باروري آزمايشگاهي، تخمك بالغ معمولا از طريق مكش با سوزن و نظارت به وسيله سونوگرافي دريافت مي‌شود و تخمك دريافت‌شده در محيط كشت آزمايشگاه قرار مي‌گيرد. در مرحله بعدي، اسپرم را به محيط كشت وارد مي‌كنند. لقاح تخمك و اسپرم در اين محيط آزمايشگاهي معمولا در فاصله 12 تا 84 ساعت صورت مي‌گيرد و رويان توليدشده در يك محيط رشد قرار داده مي‌شود تا مراحل تقسيم به 2، 3، 4 و 8 سلول را بگذراند. در طول اين دوره نيز مادر هورمون پروژسترون دريافت مي‌كند تا پوشش داخلي رحم وي براي كاشت جنين آماده شود. سپس جنين آزمايشگاهي از طريق دهانه رحم به درون رحم آزاد مي‌شود و اگر عمل موفقيت‌آميز باشد، جنين در ديواره رحم كاشته مي‌شود و بارداري اتفاق مي‌افتد.
اين روزها بحث تعيين جنسيت نوزاد به كمك باروري آزمايشگاهي هم بسيار مطرح مي‌شود. شما در اين باره چه نظري داريد؟
اگر تعيين جنسيت فرزند تنها جنبه سرگرمي و تفريح و علاقه صرف داشته باشد، من كاملا مخالفم؛ چراكه باروري آزمايشگاهي اصلا كار راحتي نيست و 90 درصد افرادي كه به مطب من مراجعه مي‌كنند، تنها به دليل علاقه و سرگرمي مي‌خواهند به كمك باروري آزمايشگاهي جنسيت نوزادشان تعيين شود و بعد از مشاوره، پشيمان مي‌شوند؛ زيرا مي‌فهمند كه كار راحتي نيست و اينطور نيست که مثلا فلان قرص صورتي را بخوري و فرزندت دختر شود يا با خوردن فلان قرص آبي فرزند پسر داشته باشي.
پس در چه شرايطي تعيين جنسيت را به كمك باروري آزمايشگاهي توصيه مي‌كنيد؟
به جز درمان تعدادي از انواع نازايي، مي‌توان از باروري آزمايشگاهي براي جلوگيري از انتقال يك ژن عامل بيماري به نوزاد متولدشده جلوگيري كرد. مثلا حدود يك سال و نيم قبل، خانواده‌اي در انگلستان مورد بررسي قرار گرفتند كه اكثر خانم‌هاي متولدشده در اين خانواده به سرطان پستان ژنتيكي مبتلا بودند و در صورتي كه فرزند دختري در اين خانواده متولد مي‌شد، به احتمال زياد به اين سرطان مبتلا مي‌شد اما به كمك باروري آزمايشگاهي همه جنين‌هاي موجود در آزمايشگاه مورد بررسي قرار گرفتند و جنيني كه فاقد ژن سرطان بود به رحم مادر منتقل شد. از طرفي به جز بيماري‌هاي ژنتيكي در بسياري از بيماري‌هاي وابسته به جنس هم مي‌توان به كمك باروري آزمايشگاهي از تولد نوزاد بيمار جلوگيري كرد؛ چراكه به كمك باروري آزمايشگاهي جنين‌هاي آزمايشگاهي بررسي و يك جنين سالم در رحم مادر كاشته مي‌شود.
با توجه به اهميت تحقيقات پروفسور ادواردز در زمينه باروري آزمايشگاهي، آيا اهداي جايزه نوبل پزشكي امسال به اين دانشمند مخالفاني هم داشت؟
اعلام نام رابرت جي‌ادواردز به عنوان برنده جايزه نوبل پزشكي سال 2010 سيل پيام‌هاي تبريك از سوي افرادي كه با استفاده از تكنيك باروري آزمايشگاهي مشكل ناباروري‌شان برطرف شده بود را جاري کرد اما در مقابل، واتيكان به اهداي اين جايزه به ادواردز اعتراض كرد. در واقع اين دانشمند انگليسي 85 ساله در حالي اين جايزه را دريافت كرد كه زماني به دليل تحقيق در زمينه باروري آزمايشگاهي از جوامع علمي طرد شده بود اما وي هرگز از هدفش دست نكشيد و به دنبال تحقيقاتش در سال 1978 پس از اينكه درخواست بودجه‌اش براي تكميل تحقيقات توسط شوراي مطالعات پزشكي رد شد، توانست شاهد تولد اولين كودكي باشد كه با استفاده از تكنيك باروري آزمايشگاهي به دنيا آمد. مخالفانش همچنان اين سوال را مطرح مي‌كنند كه آيا درست است سلول‌هاي بنيادي را از جنين حاصل از باروري آزمايشگاهي به دست آوريم؟ حتي مقامات واتيكان بر اين باورند كه ادواردز فصل جديد و مهمي را در توليدمثل انسان گشوده است. در عين حال، اين سوال مطرح است كه آيا بايد براي تعداد تخمك‌هايي كه از زنان براي باروري آزمايشگاهي دريافت مي‌شود، محدوديتي قايل شد يا نه؟ مثلا در سال 2006 نام خانم 67 ساله‌اي از اسپانيا به دليل تولد نوزادي دوقلو با روش باروري آزمايشگاهي در صدر اخبار قرار گرفت و اين داستان، زماني غم‌انگيز شد كه اين خانم 2 سال بعد درگذشت. با اين حال، بسياري بر اين باورند كه تحقيقات ادواردز، شايسته دريافت نوبل پزشكي بود؛ چراكه شادي و لذت فرزند داشتن را به ميليون‌ها خانواده هديه كرد.
منبع: www.salamat.com
امسال(2010 ميلادي) جايزه نوبل در رشته پزشكي به مردي تعلق گرفت كه حاصل تلاش‌ها و تحقيقات 30 ساله‌اش، تولد نخستين نوزاد آزمايشگاهي از طريق باروري آزمايشگاهي (IVF) بود. پس از تلاش‌هاي او، تا به امروز، 4 ميليون كودك در سرتاسر جهان به همين روش متولد شده‌اند.
دکتر رابرت جي. ادواردز، دانشمند انگليسي 85 ساله، آنقدر زنده مانده تا شاهد رشد و گسترش همه‌جانبه نخستين پژوهش بحث‌برانگيز خودش باشد و حالا او لقب «پدر نوزادان آزمايشگاهي» را يدك مي‌كشد. در باره اين جايزه و دلايل اهداي آن به دکتر ادروازد، با دكتر ملك منصور اقصي، متخصص زنان و زايمان و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران، گفت‌وگويي كرده‌ايم که مي‌خوانيد.
آقاي دكتر! بهتر است بحث را از اينجا شروع كنيم كه چرا جايزه نوبل پزشكي اين قدر دير به پروفسور ادواردز اهدا شد؟ مگر اولين نوزاد آزمايشگاهي 32 سال پيش متولد نشده است؟
اين نكته هنوز به درستي روشن نيست. شايد نگراني از سلامت فرزندان حاصل از تولد در لوله آزمايش بود كه اهداي نوبل پزشكي به پروفسور ادواردز را به تعويق انداخت. تنها نكته تاسف‌بار، غيبت پاتريك استيتو، همكار و ياور هميشگي رابرت جي‌ادواردز و عدم توانايي سخنراني خود دکتر ادواردز به دليل كهولت سن و بيماري‌اش در مراسم اهداي جايزه نوبل 2010 بود.
با توجه به كانديداهاي مختلف دريافت جايزه نوبل پزشكي، چرا امسال اين جايزه مهم به كسي اهدا شد كه باروري آزمايشگاهي را پايه‌گذاري كرد؟
در بيانيه كميته نوبل آمده است: «امروز، انديشه رابرت ادواردز به واقعيت پيوسته و براي همه افرادي كه در سرتاسر جهان فرزندي نداشتند، شادي را به ارمغان آورده است.» در 25 جولاي سال 1978 بود كه نخستين نوزاد آزمايشگاهي به نام لوييس براون متولد و تقديم زوجي شد كه 9 سال با آرزوي داشتن فرزند زندگي كرده بودند. از طرفي ابداع روش باروري آزمايشگاهي در واقع دريچه‌اي بود براي موفقيت‌هاي بيشتر در حوزه پزشكي؛ چراكه امروزه مي‌بينيم بسياري از بيماري‌هاي ژنتيكي و وابسته به جنس به واسطه تحقيقات پروفسور ادواردز مهار مي‌شوند و به كمك باروري آزمايشگاهي از تولد نوزاداني با چنين مشكلاتي جلوگيري مي‌شود. حتي كشف سلول‌هاي بنيادي كه اين روزها براي درمان بسياري از بيماري‌هاي لاعلاج مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مرهون تحقيقات پدر نوزادان آزمايشگاهي است.
ممکن است درباره روش باروري آزمايشگاهي توضيحي بفرماييد؟
باروري آزمايشگاهي شيوه‌اي است كه در آن، سلول تخمك بالغ از زن گرفته مي‌شود و با اسپرم مرد خارج از بدن لقاح مي‌يابد و جنين حاصل براي ادامه بارداري طبيعي در رحم همان زن يا زن ديگري (به‌عنوان رحم اجاره‌اي) منتقل مي‌شود يا كاشته مي‌شود. البته باروري آزمايشگاهي به‌عنوان يك روش درمان ناباروري تنها زماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه ارزيابي دقيق در مورد علت ناباروري در زوج مورد نظر به عمل آمده باشد. در عين حال نمي‌توان با قطعيت گفت كه روش باروري آزمايشگاهي، صددرصد موفقيت‌آميز است و همه زوج‌هاي نابارور به كمك اين روش صاحب فرزند مي‌شوند.
در چه نوع ناباروري‌هايي مي‌توان از باروري آزمايشگاهي كمك گرفت؟
يك گروه از زنان مناسب براي باروري آزمايشگاهي زناني هستند كه دچار انسداد يا فقدان لوله‌هاي رحمي هستند كه تخمك را از تخمدان به رحم منتقل مي‌كند. از گروه‌هاي ديگر مي‌توان به مرداني اشاره كرد كه تعداد اسپرم آنها پايين است يا زوج‌هايي كه ناباروري غيرقابل توصيف دارند.
روش كار چگونه است؟
در عمليات باروري آزمايشگاهي، تخمك بالغ معمولا از طريق مكش با سوزن و نظارت به وسيله سونوگرافي دريافت مي‌شود و تخمك دريافت‌شده در محيط كشت آزمايشگاه قرار مي‌گيرد. در مرحله بعدي، اسپرم را به محيط كشت وارد مي‌كنند. لقاح تخمك و اسپرم در اين محيط آزمايشگاهي معمولا در فاصله 12 تا 84 ساعت صورت مي‌گيرد و رويان توليدشده در يك محيط رشد قرار داده مي‌شود تا مراحل تقسيم به 2، 3، 4 و 8 سلول را بگذراند. در طول اين دوره نيز مادر هورمون پروژسترون دريافت مي‌كند تا پوشش داخلي رحم وي براي كاشت جنين آماده شود. سپس جنين آزمايشگاهي از طريق دهانه رحم به درون رحم آزاد مي‌شود و اگر عمل موفقيت‌آميز باشد، جنين در ديواره رحم كاشته مي‌شود و بارداري اتفاق مي‌افتد.
اين روزها بحث تعيين جنسيت نوزاد به كمك باروري آزمايشگاهي هم بسيار مطرح مي‌شود. شما در اين باره چه نظري داريد؟
اگر تعيين جنسيت فرزند تنها جنبه سرگرمي و تفريح و علاقه صرف داشته باشد، من كاملا مخالفم؛ چراكه باروري آزمايشگاهي اصلا كار راحتي نيست و 90 درصد افرادي كه به مطب من مراجعه مي‌كنند، تنها به دليل علاقه و سرگرمي مي‌خواهند به كمك باروري آزمايشگاهي جنسيت نوزادشان تعيين شود و بعد از مشاوره، پشيمان مي‌شوند؛ زيرا مي‌فهمند كه كار راحتي نيست و اينطور نيست که مثلا فلان قرص صورتي را بخوري و فرزندت دختر شود يا با خوردن فلان قرص آبي فرزند پسر داشته باشي.
پس در چه شرايطي تعيين جنسيت را به كمك باروري آزمايشگاهي توصيه مي‌كنيد؟
به جز درمان تعدادي از انواع نازايي، مي‌توان از باروري آزمايشگاهي براي جلوگيري از انتقال يك ژن عامل بيماري به نوزاد متولدشده جلوگيري كرد. مثلا حدود يك سال و نيم قبل، خانواده‌اي در انگلستان مورد بررسي قرار گرفتند كه اكثر خانم‌هاي متولدشده در اين خانواده به سرطان پستان ژنتيكي مبتلا بودند و در صورتي كه فرزند دختري در اين خانواده متولد مي‌شد، به احتمال زياد به اين سرطان مبتلا مي‌شد اما به كمك باروري آزمايشگاهي همه جنين‌هاي موجود در آزمايشگاه مورد بررسي قرار گرفتند و جنيني كه فاقد ژن سرطان بود به رحم مادر منتقل شد. از طرفي به جز بيماري‌هاي ژنتيكي در بسياري از بيماري‌هاي وابسته به جنس هم مي‌توان به كمك باروري آزمايشگاهي از تولد نوزاد بيمار جلوگيري كرد؛ چراكه به كمك باروري آزمايشگاهي جنين‌هاي آزمايشگاهي بررسي و يك جنين سالم در رحم مادر كاشته مي‌شود.
با توجه به اهميت تحقيقات پروفسور ادواردز در زمينه باروري آزمايشگاهي، آيا اهداي جايزه نوبل پزشكي امسال به اين دانشمند مخالفاني هم داشت؟
اعلام نام رابرت جي‌ادواردز به عنوان برنده جايزه نوبل پزشكي سال 2010 سيل پيام‌هاي تبريك از سوي افرادي كه با استفاده از تكنيك باروري آزمايشگاهي مشكل ناباروري‌شان برطرف شده بود را جاري کرد اما در مقابل، واتيكان به اهداي اين جايزه به ادواردز اعتراض كرد. در واقع اين دانشمند انگليسي 85 ساله در حالي اين جايزه را دريافت كرد كه زماني به دليل تحقيق در زمينه باروري آزمايشگاهي از جوامع علمي طرد شده بود اما وي هرگز از هدفش دست نكشيد و به دنبال تحقيقاتش در سال 1978 پس از اينكه درخواست بودجه‌اش براي تكميل تحقيقات توسط شوراي مطالعات پزشكي رد شد، توانست شاهد تولد اولين كودكي باشد كه با استفاده از تكنيك باروري آزمايشگاهي به دنيا آمد. مخالفانش همچنان اين سوال را مطرح مي‌كنند كه آيا درست است سلول‌هاي بنيادي را از جنين حاصل از باروري آزمايشگاهي به دست آوريم؟ حتي مقامات واتيكان بر اين باورند كه ادواردز فصل جديد و مهمي را در توليدمثل انسان گشوده است. در عين حال، اين سوال مطرح است كه آيا بايد براي تعداد تخمك‌هايي كه از زنان براي باروري آزمايشگاهي دريافت مي‌شود، محدوديتي قايل شد يا نه؟ مثلا در سال 2006 نام خانم 67 ساله‌اي از اسپانيا به دليل تولد نوزادي دوقلو با روش باروري آزمايشگاهي در صدر اخبار قرار گرفت و اين داستان، زماني غم‌انگيز شد كه اين خانم 2 سال بعد درگذشت. با اين حال، بسياري بر اين باورند كه تحقيقات ادواردز، شايسته دريافت نوبل پزشكي بود؛ چراكه شادي و لذت فرزند داشتن را به ميليون‌ها خانواده هديه كرد.
منبع: www.salamat.com
