دهق کجاست?

محله سيمای شهر دهق
 

دو محله در شهر دهق واجد اهميت در شکل دهی سيمای شهری دهق است ، محله قديمی با ترکيب خانه عمدتا از مصالح خشت و گل با بافت بسيار فشرده شبکه ارتباطی و از عناصر و عوامل سيمای شهری از جمله نشانه ها و گره ها محصور در دو لبه عمده و مهم به صورت مسيل آب محله قديمی از خطرات سيل مصون می داشته است و محله جديد که دو طرح تفکيکی برنامه ريز شده شکل يافته با خانه های ساخته شده با مصالح جديد شبکه ارتباطی شطرهجی ، يکنواخت و نسبتا عريض و خالی از عناصر سيمای شهری مکفی و عدم پيوند زير محله ها با هم .

نسبت جنسی در شهر دهق
 

درسال 1365 جمعيت زن شهر دهق برابر با 3649 و جمعيت مرد معادل 4041 نفر بوده است که به اين ترتيب نسبت جنس در سال مذکور معادل 7/110 محاسبه می گردد و در سال 1375 نيز تعداد زنان 3900 و تعداد مردان 4078 گزارش شده است، در اين صورت نسبت جنس در سال 1375 معادل 6/104 است که کاهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.

ميزان سواد در شهر دهق
 

جمعيت 6 ساله و بالاتر شهر دهق در سال 1375 معادل 7177 نفر گزارش داده شده است و تعداد باسوادان در اين سال 5567 نفر بوده است ، لذا ميزان سود در دهق معادل 57/77 درصد جمعيت لازم التعليم می باشد . اين ميزان در بين مردان 62/83 درصد و در بين زنان معادل 24/71 درصد است . در سال 1375 ، 1135 نفر در دوره ابتدايي و يا سوادآموزی ، 853 نفر در دوره راهنمايي ، 599 نفر در دوره متوسطه و 93 نفر در سطح عالی کشور مشغول به تحصيل بوده اند.

کشاورزی دهق
 

پيرامون بافت مس ی و شهر باغات و مزارع محومه دهق که جدای از باغات شهر پيوسته می باشد ، عبارتند از :
مهدی آباد ، سراب ده ، سفيد نهال ، جنت آباد، عبائی يا عبادت آباد و سرچاکه به جز مهدی آباد و جنت آباد تعداد محدودی کشاورز در آن ساکن هستند .
و بقيه مزارع در فصول مختلف سال و بخصوص زمستان خالی از سکنه است . اکثر اين مزارع در آب چاه مشروب می شوند . دهق دارای باغات انگور بسيار است که شيره آن معروفي دارد . ليکن عمده محصولات کشاورزی دهق در حال حاضر گندم ، جو و ميوه جات ، هلو ، انگور و بادام می باشد .
هلوی دهق معروفيت بسزا دارد با اين توضيح که عمر درختهای هلو در دهق زيادتر از هلو نقطه ديگری است و کشاورزان با تجربه محلی عقيده دارند افزون بودن عمر درختان هلو به واسطه هرس به روش خاص و سنتی دهق و چگونگی کشت درختهاست و نيز شرايط آب و هوا و چگونگی آبدهی به درختان ميوه دخيل در موضوع می باشد . مجموعا 50 هکتار باغات ميوه و 170 هکتار اراضی دهف زير کشت گندم و جو می باشد.
محصولات باغات و کشاورزی دهق روستاهای اطرف به اصفهان نجف آباد و تهران صادر می گردد و اندکی از آن به مصرف داخلی می رسد.
عليرغم اين که دهق خود صادرات کشاورزی دارد ولی مايحتاج ديگر خود را عمدتا از اصفهان ، گرگاب ، گلپايگان و اليگودرز فراهم می کند.

ويژگيهای اساس اقليم و منابع آب در منطقه
 

باد : ميانگين نسبت هوای آرام يعنی سرعت کمتر از يک نات در دهق در طول سال 42 درصد می باشد . بيشترين ميزان ناآرامی هوا در فصل بهار و کمترين آن در فصل پايين و زمستان است.
درجه حرارت : ميانگين درجه حرارت ساليانه 2/14 درجه است . حداکثر مطلق 5/40 درجه و حداقل مطلق 17- درجه می باشد . تعداد متوسط روزهای يخبندان سالانه 93 روز است . ميزان بارندگی متوسطه ساليانه 142 ميليمتر است . رطوبت نسبی در ديماه 4/65 و در تيرماه 9/23 است .
پديده خشکی ( کمبود بارندگی نسبت به درجه حرارت ) از فروردين ماه شروع و 7 ماه ادامه می يابد .
منابع آب زير زمینی شامل چاهها ، قنات ، چشمه ها می باشند . متوسط ضخامت آبرفت دشت علويجه – دهق 77 متر است که حداکثر به 100 متر می رسد . سطح متوسط برخورد به آب 22 متر است که بين حداقل 6 متر و حداکثر 44 متر مشاهده گرديه است . تعداد چاهها 177 حلقه و قنوات 62 رشته می باشد.

وضعيت کالبدی شهر دهق
 

شهر دهق دارای 2493 واحد مس ی است که بطور متوسط در هر واحد مس ی 24/1 خانوار زندگی می کنند و 09/77 در صد ساکنين مالک واحد مس ی خود می باشد .
87/99 در صد واحدهای مس ی شهر دهق دارای برق و 89/99 درصد دارای آب لوله کشی و 65/37 درصد دارای تلفن و 92/98 درصد دارای شبکه گاز می باشد .

اعتقادات مذهبی مردم دهق در زمان قديم
 

در دهق هر کس بتواند يک نذر ساليانه يا يک وقف به جا می گذارد و همچنين عقيده به چاه امامزاده دارند.

اماکن متبرکه در شهر دهق
 

دهق دارای يک مجموعه امامزاده است که در دامنه کوه لافرح که در مجاورت سيل گذر شهر قرار دارد به نام تقی ابن محسن ابن موسی ابن جعفر و در نزديکی اين بقعه چهاردختر از اولاد حضرت امام رضا (علیه السلام) قرار دارد که به بقعه ( چهل دختران ) معروف است
اين مجموعه امامزاده که زيارتگاه و مامن مردم و عاشقان اهل بيت عصمت و طهارت می باشد در سالهای اخير به همت همين عاشقات و علاقمندان عطرت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بطور کلی بازسازی شده است. لازم به توضيح است که در حال حاضر فقط بقعه نقی ابن محسن ابن موسی ابن جعفر صورت ظاهری دارد و مابقی قبور پنهان می باشد.
در دهق يکی از د مسجد قديمی وجود دارد که از جمله می توان مسجد جامع را نام برد که در نزديگی يک از هفت دروازه شهر و دارای درهايي از سنگ يک تخته و بزرگ بوده اند . اين مسجد که تاريخ بنايش به 700 سال پيش می رسد با خشت خام ساخته شده به صورت سقفهای کوتاه است و همچنين ستونهای سنگی يک متر در يک متر که شباهتهايي هم می توان گفت با شبستان مسجد جامع اصفهان دارد ولی بودن گچ بريها و در نهايت سادگی بدون تزيينات اما محکم و مقاوم ساخته شده است . همچنين روی اين شبستانها نيز يک سالن بزرگ ههمانند طبقه زيرين وجود دارد . نوع معماری اين مسجد به سبک ساختمان سلجوقيان می باشد.

موقعيت جغرافيايي شهر دهق
 

شهر دهق با فاصله 95 کيلوتری غرب اصفهان قرار گرفته است و طبقه نوشته فرهنگ آباديهای ايران بر روی نقطه ای به مشخصات جغرافيايي 08/51 درجه طول شرقی از نصف النهار گرينويچ و عرض جغرافيايي با مدار 03/33 درجه عرض شمالی و ارتفاع 1958 متر از سطح دريا قرار گرفته است ، بيجا نيست . به آنچه از معرفی دهق در دايره المعارف فارسی آقای غلامحسين مصاحب تاليف سال 1345 نوشته شده ، اشاره ای می کنيم . ( دهق يا عربستان دهستان است ) . در شمال غربی شهرستان نجف آباد استان دهم ( اصفهان ) واقع گرديده است و دارای 13 آبادی است . ارتفاعات شمالی آن کوه صالح ( بلندترين قله 2000 متر از سطح دريا ) و ارتفاعات جنوبی کوه مکه ( بلندترين قله 1800 متر از سطح دريا هست و شعبه از رود مرغاب از کوههای آن سرچشمه می گيرد. شهر دهق در 62 کيلومتری شمال غربی نجف آباد است و شهر ديگرش علويجه می باشد.
دهق از لحاظ موقعيت خصوصی آن يا بعد مسافت ياد شده از اصفهان منشعب از شبکه راههای سراسری اصفهان – تهران و به فاصله 450 کيلومتری از سمت شمال و از سمت جنوب غربی به سمت جاده اشن منشعب از جاده نجف آباد ، خوزستان از شبکه راههای سراسری از سمت شمالغبری به طرف ميمه مرتبط می گردد که با توجه به حجم عبود و مرور وسايل نقليه سنگين باربری که از طرف شمال دهق بالاخص کاشان و نطنز و همچنين شهرهای حاشيه کوير برخوار به طرف خوزستان و بالعکس در حرکت می باشد به نطنز می رسد ، استفاده و تقويت راههای فوق الذکر و به خصوص از دهق تا جاده خوزستان ( از طرف اشن ) در آينده می تواند بسيار مفيد و اقتصادی واقع گردد. دهق از نظر زمين شناسی جزء فلات مرکزی ايران محسوب می شود.
آب و هوای شهر دهق از نوع معتدل و خشک است . دهق از داشتن آبهای سطحی مثل درياچه و رودخانه محروم است و آبهای آن شامل چند رشته قنات و چندی چاه می باشد. پوشش گياهی اين منطقه از تيره گياهان مناطق خشک مانند اسفند ، خارشتری ، تنباکوی وحشی و اشنون است. کوههای متعددی اطراف دهق را فراگرفته است.
دهق شهری آباد و متعد از منطقه کرون عليا و اولين شهر بخش (عربستان ) با وسعتی حدود 50 کيلومتر مربع بين گلپايگان ، نجف آباد ، ميمه و مورچه خورت و خوانسار محصور است که جمعيتی حدود 12300 نفر را در خود جای داده است . در لغتنامه دهخدا اين شعر بعنوان مرکز منطقه عربستان معرفی شده است . زيرا در لغت نامه دهخدا ، دهق محل شکنجه و يا سيل شکنجه اشاره شده است و در اين خصوص بزرگان و پيرمردان شهر می گويند حدود سال 1600 در زمان شاپورذوالا کتاف که در شوش حکومت می کرده . اين شهر محل نگهدار و تبعيد اسرا و زندانيان و اقوام مختلف از جمله اعراب بوده بر اساس اين هنوز هم پس از گذشت سالهای مديد از آن تاريخ لغات عربی در محاورت مردم به گوش می رسيد .
مردم شريف ، مقاوم و پر تلاش در صحنه کار و زندگی دهق بر اين اعتقادند که نام شهر ترکيبی از (ده) و (حق) است . اگر چه بواسطه وجود هفت دروازه و برجهای نگهبانی که سرای مصون ماندن از گزنده يا غيان دزدان و غارتگرا همچون رضا خان جعفر قلی و علی نقی چی که روزگاری با قلدری اموال مردم را به غارت می بردند ، بنا شده است . ليکن به خاطر مظلوميتشان در طول تاريخ هميشه ذيحق بودند و به همين جهت اينجا را ( ده حق ) می نامند و اعتقاد دارند ، نوشتن آن بصورت (دهق) دليل بر رد ادعا نيست بلکه در اثر گذشت زمان (ده حق) را دهق نوشته اند .
منبع :
کتاب دهق کجاست
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سایت: amirbest