تغذيه و سر درد(2

بررسي نقش تغذيه در سردرد و ميگرن
در مقاله قبل، در مورد عوامل مؤثر در بروز سردردهاي ميگرني صحبت کرديم. در اين مقاله نيز در خصوص مواد غذايي مفيد و مضر مرتبط با اين دردها مطالبي را تقديم مي کنيم:

ارتباط حساسيت و آلرژي به شير با بعضي از سردردها و ميگرن
 

الف- عدم تحمل قند شير يا لاکتوز
اغلب شما همراهان فرهيخته و دانش دوست در قبال عدم تحمل لاکتوز موجود در شير اطلاعات کافي و تجربه وافي در خود يا در وابستگان دور و نزديک داشته ايد و بيشترين عوارض ناشي از عدم تحمل به شير را در دستگاه گوارش در قالب نفخ، اسهال، دل درد و دل پيچه، دل به هم خوردگي، حالت تهوع و سر و صداي به گوش رسيده از کانال گوارش در ذهن خود داريد، اما به موازات عوارض نام برده شده ممکن است در تعدادي از مردم عوارض ديگري در سيستم هاي تنفسي به صورت تنگي نفس، آسم، تورم مخاط مجاري تنفسي و حالاتي نظير ابتلا به زکام و يا در بافت پوست لکه هاي مختلف توأم با خارش و يا تغييراتي مثل برخورد گزنه با پوست پديدار گردد، البته عوارض ديگري که به عدم تحمل قند يا لاکتوز شير نسبت داده شده است، عبارت مي باشند از: سردرد، ميگرن، سرگيجه و اختلال در تمرکز حواس.
ب- عدم تحمل به پروتئين هاي مختلف شير
قبل از پرداختن به تشريح پروتئين هاي مختلف شير و خواص فيزيکي و شيميايي آنها از شما درخواست مي نمايم جدول عوارض و علائم باليني حساسيت به پروتئين شير را در صفحه بعد ملاحظه فرماييد:

انواع پروتئين هاي شير گاو و نقش آنها در ايجاد حساسيت:
 

پروتئين هاي موجود در شير گاو عبارت مي باشند از: 1- آلفالاکتالبومين 2- بتالاکتوگلوبولين 3- کازئين 4- ليپوپروتئين
آلفالاکتالبومين و گلوبولين، پروتئين هاي حساس به حرارت هستند و در 70 درجه سانتيگراد حرارت تجزيه گرديده و خطر آلرژي زايي خود را از دست مي دهند، لذا نوشيدن شيرهاي استرليزه شده و حرارت ديده براي افراد مبتلا به حساسيت مشکلي ايجاد نمي نمايد، اما اين افراد با مصرف شيرهاي دوشيده شده حرارت نديده يا پاستوريزه شده( که فقط 30 ثانيه بين 72 تا 75 درجه سانتيگراد حرارت داده مي شوند تا عملکرد ارگانيسم هاي بيماري زا را از بين ببرند) قادر به تجزيه آلفالاکتالبومين نيستند، بنابراين به افراد داراي زمينه آلرژي به پروتئين شير توصيه مي شود شير تازه و پاستوريزه را حتماً قبل از ميل کردن بجوشانند، البته ماست تهيه شده به علت تأثير روش هاي به کار برده شده جهت ماست بندي، پروتئين را چنان تغيير مي دهد که ديگر حساسيت برانگيز نخواهد بود. در مورد تهيه پنير نيز گر چه شير جوشانده نمي شود، ولي در پروسه تهيه پنير از طريق جداسازي آب از لخته پنير از محصول جدا مي شود.

حساسيت به کازئين شير گاو
 

برخلاف پروتئين هاي پيش گفت، کازئين بسيار مقاوم به حرارت است و تا 120 درجه سانتيگراد حرارت بدون تغيير باقي مي ماند و از طريق مصرف شير جوشيده يا ماست تهيه شده و پنير، مي تواند افراد مبتلا به حساسيت به اين پروتئين را دچار بروز آلرژي نموده و يک يا چند عارضه مندرج در جدول ارائه شده(از جمله سردرد و ميگرن) را به وجود آورد.
در اينگونه حساسيت ها بهتر است جهت ريشه يابي و مشخص نمودن نوع مواد غذايي ايجاد کننده سردرد و ميگرن، چند روز از مصرف شير و لبنيات به طور مطلق خودداري گردد و در صورت فروکش نمودن حمله هاي بيماري و سردرد جهت تأمين ترکيبات مفيد و حيات بخش شير، جايگزين مناسبي برگزيده شود.

در قبال تعديل و يا پيشگيري از حمله هاي ميگرني چه بايد کرد؟
 

طي تجربيات به عمل آمده و پژوهش هاي مختلف انجام شده توسط پژوهشگران عالي مقام در دانشگاه هاي مختلف جهان، به اين باور رسيده اند که بسياري از سردردها در اثر مصرف مواد غذايي به وجود مي آيند و يا عوامل محيطي زمينه ساز سردردها و ميگرن از طريق مصرف بعضي مواد غذايي در حد بسيار زيادي تشديد مي شوند، لذا توصيه و تأکيد مي گردد به منظور پيشگيري از بروز و تعديل ميگرن از ميل کردن مواد غذايي نام برده شده در زير خودداري کنيد:
1- مواد غذايي حاوي آمين( مثل خرماي تازه)، اکتوپامين( مثل مرکبات، آناناس، آبميوه)، فنيل اتيل آمين( در شکلات)، تيرامين( در بسياري از فرآورده هاي شير و لبنيات مخصوصاً پنيرها و غذاهاي دودي، انجير، فندق و بادام زميني)
2- مواد حاوي کافئين( قهوه، چاي و انواع کوکاکولا)
3- مواد غذايي حاوي نيترات و نيتريت، انواع کالباس و سوسيس و غذاهاي حاوي اين فرآورده ها مثل ساندويچ، پيتزا، هات داگ و برگرها
اگر شما يا يکي از بستگان نزديک، به سردردهاي مزمن يا ميگرن مبتلا هستيد، بهتر است فهرستي از غذاهايي که در اثر مصرف آنها بر شدت، حدت يا دفعات ابتلا به سردردهاي معمولي يا ميگرني افزوده مي شود، تهيه نماييد و با حذف و يا جايگزيني آنها با مواد غذايي ديگر، اثر تحريکي و تشديد بيماري را از خود دور سازيد و به مدت 2 هفته اين پرهيز را ادامه بدهيد. اگر نتيجه بخش شد، براي هميشه آنها را با مواد مشابه بي ضررتر جايگزين سازيد.
در نظر داشته باشيد که اثر بعضي از غذاهاي مصرفي فوراً ظاهر نمي شود. گاهي 24 ساعت بعد از ميل کردن يا ديرتر، اثرات مواد ميل شده مي تواند بروز نموده و مشاهده گردد. اگر مايل باشيد از دفعات حمله هاي سردرد خود بکاهيد و شدت آن را کم نماييد، مواد غذايي ناسازگار را از برنامه غذايي روزمره خود حذف کنيد.

مواد غذايي و مکمل هاي مفيد براي پيشگيري و تعديل سردردها:
 

الف- به مدت شش يا هفت هفته از کپسول هاي روغن ماهي فاقد متيل مرکوري استفاده نماييد.
ب- روغن هاي اشباع شده حيواني و گياهي را محدود و حذف نموده و به جاي آن از روغن هاي مايع حاوي اسيدهاي چرب اشباع نشده استفاده فرماييد( غير از روغن هاي جوانه ذرت و تخم آفتابگردان).
ج- زنجبيل تازه يا خشک شده و پودر گرديده به مقدار يک سوم قاشق چايخوري را در آب حل کرده و چهار بار در روز به محض بروز اولين علائم آغاز ميگرن يا سردرد ميل نماييد. به اين ترتيب، نه تنها از شدت گرفتن درد جلوگيري خواهد شد، بلکه به برطرف نمودن دل به هم خوردگي آغاز شده و تبديل آن به حال تهوع و عق زدن کمک مي کند، اما در مورد زنجبيل تازه که مدتي است در همه شهرهاي بزرگ عرضه مي گردد و همه افرادي که حساسيت به اين گياه ندارند از آن به صورت چاشني با سالاد يا خوراکي هاي مورد علاقه روزمره استفاده مي نمايند، بايد گفت که اين گياه عملکردهاي مفيدي را در سيستم هاي مختلف بدن ما به انجام مي رساند و به تعديل و تسکين عوارض بيماري در افرادي که پيوسته دچار ميگرن مي شوند کمک مي کند.

يادآوري مجدد:
 

1- ضمن رعايت تعادل، تنوع و تناسب در تغذيه روزمره خود و رعايت تبعيت از ساعت بيولوژيکي بدن که با طلوع و غروب آفتاب عملکردها را تنظيم مي کند و هورمون هاي خاصي را بعد از طلوع و غروب آفتاب براي فعل و انفعالات متفاوت فعال مي سازد، کمتر به شب زنده داري و ديرتر از ساعت ده، يازده شب خوابيدن و عدم بيداري در صبحگاهان قبل طلوع آفتاب بپردازيد. ديرتر از خواب برخاستن و حذف صبحانه و ميان وعده روز و عدم تحرک پيش از ظهر، عوارض بي شماري را در زمان حال و آينده افراد رقم مي زند.
2- با کشف ناسازگاري هاي احتمالي در بين مواد مصرفي روزمره خود، فعلاً در مورد گنجانيدن و مصرف مواد غذايي نام برده شده در زير امساک نماييد:
الف- قندهاي مصنوعي ساخارين يا آسپارتام و مواد غذايي و نوشيدني ها و دسرهاي حاوي اين دو ماده.
ب- فرآورده هاي گوشتي حاوي نيترات و نيتريت مثل سوسيس و کالباس، همبرگرهاي حاضري، ماهي و گوشت هاي دودي شده.
ج- نوشيدني هاي حاوي کافئين مانند انواع نوشابه هاي خانواده کولا و قهوه.
د- دسرهاي حاوي خامه، شکلات، قهوه، رنگ ها و قندهاي مصنوعي.
ه- بادام زميني، فندق و پنيرهاي تخمير شده حاوي تيرامين.
و- شير، ماست و فرآورده هاي لبني، مخصوصاً براي افرادي که زمينه حساسيت به يکي از ترکيبات شير دارند.
ز- مرکبات مانند پرتقال، ليموترش يا ليموشيرين، گريپ فروت، آناناس، موز، آلوي سياه، آبميوه هاي حاضري، خرماي تازه، انجير و کشمش.
ح- بعضي از مواد گياهي، لوبياي سفيد، آواکادو.
ط- کليه مواد غذايي و فرآورده هاي حاوي مونوسديم گلوتامات، فنيل اتيل آمين، کافئين و غيره.
به موازات رعايت اصول پيش گفت در مصرف انواع مواد غذايي، بايد به حذف و تعديل عوامل غيرخوراکي ايجاد و تشديد کننده بيماري نيز بذل توجه شود و تا آنجايي که امکان دارد نسبت به حذف يا تعديل آنها نيز اقدام لازم به عمل آيد. در خاتمه بحث اميد و آرزو داريم که همواره مشکلات خواسته يا ناخواسته اي که در زندگي همه ما رخ مي دهند، با صبر و شکيبايي و با انگشت تدبير گشوده شوند.
مشکلي نيست که آسان نشود
مرد آن است که هراسان نشود
منبع:دنياي تغذيه، شماره 101.