آشنايي با لينوکس

با لينوکس، شما مي توانيد کل ديسک سخت کامپيوتر خود را پاک نموده و صرفاً نرم افزارهاي رايگان را روي آن اجرا نماييد. يا حتي ليونکس را از يک live CD (بدون نياز به هيچ تغييري در محتواي کامپيوتر) اجرا نموده يا آن را همراه با ويندوز يا مکينتاش (بصورت dual boot) نصب نماييد. خلاصه اينکه با لينوکس، شما آزاد به انجام هر کاري با کامپيوتر خود خواهيد بود.
برخي از مردم که لينوکس را نمي شناسند، اغلب مي پرسند آيا لينوکس برنامه اي است که روي ويندوز اجرا مي شود! عدم رعايت کپي رايت در بين عموم ما ايراني ها، باعث گرديده است که اغلب مردم با دنياي اُپن سورس و بطور اخص لينوکس آشنا نباشند. سؤال دوم در مورد لينوکس اين است که لينوکس چگونه مي تواند رايگان باشد؟ پاسخ کوتاه به اين سؤال آن است که: زيرا افرادي که کد لينوکس را مي نويسند، مجوز توزيع رايگان آن را صادر مي کنند. البته به خاطر داشته باشيد که تنها مسئله بحراني در مورد واژه ي «رايگان»، آزاد بودن مأخذ آن است. بدان معنا که شما در بازسازي، بازپيکربندي و ساير موارد کار روي اين سيستم عامل، آزاد هستيد. تنها مسئوليت مهمي که روي دوش شماست، اين است که اگر اين نرم افزار را تغيير داديد، آن را بمنظور بهره مندي از تلاش خود، در اختيار ديگران نيز بگذاريد. اين روح و شالوده ي دنياي اُپن سورس مي باشد.
لينوکس (Linux)، نام يک سيستم عامل رايانه اي است که معروف ترين نمونه از نرم افزارهاي آزاد (اُپن سورس) محسوب مي شود. در واقع تنها بايد هسته لينوکس را لينوکس ناميد، اما به طور معمول اين واژه به سيستم عامل هاي يونيکس مانندي (يا گنو/لينوکسي) اطلاق مي شود که بر مبناي هسته لينوکس و کتاب خانه ها و ابزارهاي پروژه ي گنو بنا شده اند. به مجموعه اي از نرم افزارهاي سيستم عامل بنا شده بر اجزاي مذکور، توزيع لينوکس (linux distribution) مي گويند که بطور معمول شامل ابزارهاي گسترش نرم افزار، پايگاه هاي داده، سرويس هاي دهنده هاي وب مثل آپاچي، محيط هاي دسک تاپ مانند گنوم و کي دي اي و اکس اف سي اي و مجموعه هاي اداري مانند اُپن آفيس هستند.
در ابتدا لينوکس براي استفاده ي ريزپردازنده ها با معماري 80386 اينتل طراحي شده بود؛ اما امروزه انواع گوناگون معماري ها را پشتيباني مي کند. در طي چند سال گذشته، لينوکس از يک سيستم عامل اختصاصي و با کاربرد محدود، به يک سيستم عامل اصلي و بسيار پرکاربرد تبديل شده است. نسخه هاي لينوکس (از قبل پيکربندي شده) را بدون هيچ تجربه فني مي توان نصب نمود. نسخه هاي لينوکس روي همه انواع دستگاه ها، از PC تا کامپيوترهاي دستي (www.linuxdevices.com) تا کنسول هاي بازي (همانند پلي استيشن 3) و سوپرکامپيوترها قابل نصب هستند. بطور خلاصه، لينوکس سيستمي است که اغلب هرکسي مي تواند آن را هر جايي اجرا نمايد.
اين سيستم عامل که در ابتدا بيشتر توسط برنامه نويسان اپن سورس گسترش پيدا مي کرد و به کار گرفته مي شد، توانسته است پشتيباني شرکت هاي سرشناسي چون آي بي ام و هيولت-پاکارد را به دست آورد و با بسياري از نسخه هاي خصوصي يونيکس رقابت کند. طرفداران لينوکس و بسياري از تحليل گران، اين موفقيت را ناشي از استقلال از فروشنده، کم هزينه بودن پياده سازي، سرعت بالا، امنيت و قابليت اطمينان آن مي دانند.

هسته لينوکس
 

هسته يا کرنل، نرم افزاري است که هنگام بوت کامپيوتر راه اندازي شده و با برنامه هاي مورد استفاده کاربر ارتباط برقرار مي کند، بطوريکه مي تواند به سادگي و بطور مؤثر با سخت افزار کامپيوتر ارتباط برقرار نمايد.
لينوس توروالدز، خالق هسته ي لينوکسدر سال 1984 ميلادي ريچارد استالمن که رئيس بنياد نرم افزارهاي آزاد بود، پروژه ي گنو (GNU) را آغاز کرد. در اين پروژه که يک جنبش نرم افزاري محسوب مي شد برنامه نويسان با يکديگر همکاري مي کردند که اين همکاري تا به حال نيز ادامه دارد.
در آن زمان بيشتر ابزارهاي پروژه ي گنو که با زبان برنامه نويسي سي و اسمبلي نوشته شده بود، آماده کار بودند و تنها يک هسته ي مناسب و آزاد کم داشتند. حتي سيستم عامل مينيکس نيز با وجود در دسترس بودن کد منبع آن، آزاد نبود و حق نشر مخصوص داشت. کار در پروژه ي گنو به سمت طراحي يک هسته مناسب متمرکز مي شد اما به نظر مي رسيد که براي ايجاد اين هسته حداقل چند سال ديگر زمان نياز است.
اين تأخير براي لينوس توروالدز قابل تحمل نبود. بنابراين خودش دست به کار شد و با الهام از کد مينيکس کار را آغاز کرد. سرانجام در 25 اوت سال 1991 در ساعت 20:57 (به وقت گرينويچ) پيامي تاريخي به گروه خبري comp.os.minix از طرف لينوس توروالدز ارسال شد. او يک دانشجوي فنلاندي بود که آن زمان در دانشگاه هلسينکي درس مي خواند.

متن پيام او چنين بود:
 

سلام به هر کس که آن بيرون از مينيکس استفاده مي کند. من هم اکنون روي سيستم عاملي آزاد براي رايانه هاي 386 و 486 کار مي کنم؛ فقط براي سرگرمي؛ مانند پروژه ي گنو، بزرگ و حرفه اي نيست. از ماه آوريل کار را آغاز کرده ام و هم اکنون اين سيستم عامل آماده است و بخوبي کار مي کند. دوست دارم از ديدگاه ديگران در مورد سيستم عاملم باخبر شوم. چه آنان که مينيکس را دوست دارند و چه آنان که دوست ندارند. چرا که سيستم عامل من تا حدي شبيه به مينيکس است.
اين بدان معناست که طي چند ماه آينده چيز به دردبخوري فراهم خواهم کرد و دوست دارم بدانم مردم بيشتر چه امکاناتي لازم دارند. به هر پيشنهاد و نظري خوش آمد مي گويم اما قول نمي دهم که آن را انجام دهم!

لينوس (torvalds@kruuna.helsinki.fi)
 

لينوکس برخلاف مينيکس (يک سيستم عامل ساده نوشته شده توسط پروفسور آندرو تاننبام که براي آموزش طراحي سيستم عامل به کار مي رفت) که از معماري ميکروکرنل استفاده مي کرد، با ايده ي هسته هاي مونوليتيک طراحي شده بود. اولين نسخه لينوکس در سپتامبر 1991 در اينترنت منتشر شد. دومين نسخه ي آن به فاصله کمي در اکتبر همان سال منتشر شد. از آن پس هزاران برنامه نويس و هکر در سراسر دنيا در اين پروژه شرکت کردند. مقاله ي «کليساي جامع و بازار» اثر اريک ريموند مدل گسترش هسته لينوکس و نرم افزارهاي مشابه را تشريح مي کند.
پنگوئن تاکس نشانه ي و مايه ي خوش شانسي هسته ي لينوکس است. لينوس توروالدز، مالک علامت تجاري لينوکس است که به عنوان «نرم افزار سيستم عامل رايانه براي تسهيل در استفاده و عمليات رايانه» به ثبت رسيده است.

مجوز
 

هسته ي لينوکس و بيشتر بخش هاي گنو تحت اجازه نامه عمومي همگاني گنو (جي پي ال) منتشر مي شوند. جي پي ال لازم مي داند که تغييرات کد منبع و کارهاي مشتق شده نيز تحت مجوز جي پي ال منتشر شوند.

گنو/لينوکس
 

از آنجايي که ابزارهاي گنو که بخش عمده ي توزيع هاي لينوکس را تشکيل مي دهند از پروژه ي سيستم عامل آزاد گنو (که بسيار سابقه دارتر از هسته لينوکس است) ريشه گرفته اند، ريچارد استالمن و بنياد نرم افزار آزاد درخواست کرده اند که سيستم ترکيب شده (از هسته لينوکس و ابزارهاي گنو) بدون توجه به نام توزيع اش، «گنو/لينوکس» خوانده شود.
برخلاف اين که بعضي از توزيع ها (مانند «گنو/لينوکس دبيان») از اين نام استفاده مي کنند، بسياري تنها به گفتن «لينوکس» اکتفا مي کنند. تفاوت بين هسته ي توروالدز و سيستمي که شامل اين هسته است، هميشه باعث سردرگمي مي شود و نام گذاري همچنان بحث انگيز باقي مانده است.

توزيع هاي لينوکس
 

لينوکس تقريباً هميشه در قالب يکي از اجزاء يک توزيع لينوکس (به انگليسي : Distro) ارائه مي شود. توزيع هاي لينوکس توسط افراد، گروه هاي نه چندان متشکل و سازمان هاي حرفه اي گوناگون ايجاد مي شوند. اين توزيع ها شامل تعدادي نرم افزار سيستم و برنامه هاي کاربردي به همراه روالي مشخص براي نصب آن ها بر رايانه هستند. توزيع ها معمولاً براي منظورهاي مختلفي از جمله ي محلي سازي، پشتيباني از يک معماري خاص، کاربردهاي بلادرنگ (real-time applications) و سامانه هاي توکار (embedded systems) به وجود مي آيند و برخي از آن ها آگاهانه تنها از نرم افزارهاي آزاد استفاده مي کنند. يک توزيع همه-منظوره معمولي شامل هسته ي لينوکس، کتاب خانه ها و ابزارهاي گنو، پوسته هاي خط فرمان و انبوه بي شماري از نرم افزارهاي کاربردي از مجموعه هاي اداري و سيستم پنجره اي اِکس گرفته تا مفسرها، ويرايشگرهاي متن و ابزارهاي علمي است.

گستره
 

يک مقاله ي تحقيقي با موضوع برآورد اندازه گنو/لينوکس بر روي توزيع رِدهت 7.1، تعداد خطوط کد منبع (SLOC) را حدود 30 ميليون خط عنوان مي کند. در اين تحقيق با استفاده از روش (Constructive Cost Model-COCOMO) برآورد شده است که بر روي اين توزيع نزديک به 8 ميليون نفر-سال کار گسترش انجام گرفته است. چنانکه اين نرم افزار با روش هاي متعارف خصوصي گسترش مي يافت، هزينه ي گسترش اش در ايالات متحده با روش هاي گسترش متعارف خصوصي، بالغ بر 1.08 ميليارد دلار (با قيمت دلار سال 2000) مي شد.
بخش بزرگي از کد (71%) با زبان برنامه نويسي C نوشته شده است اما از بسياري از زبان هاي ديگر همچون ++C ليسپ، اسمبلي، پرل، فرترن، پايتون و زبان هاي اسکريپت نويسي گوناگون استفاده شده است. اندکي بيش از نيمي از خطوط کد، تحت مجوز عمومي گنو (جي پي ال) هستند. هسته ي لينوکس 2.4 ميليون خط کد است و 0.08 کل کد را تشکيل مي دهد.
در پژوهشي که پس از آن انجام شد، با عنوان شمردن سيب زميني ها: اندازه ي دِبي ين 2.2 مورد ارزيابي قرار گرفت. اين توزيع داراي بيش از 55 ميليون خط کد بود که هزينه ي گسترش اش با روش هاي گسترش متعارف خصوصي بالغ بر 1.9 ميليارد دلار (با قيمت دلار سال 2000 ) برآورد گرديد.

کاربردهاي سيستم عامل هاي شکل گرفته بر پايه ي لينوکس
 

در گذشته يک کاربر لينوکس براي پيکربندي و نصب سيستم خود، نيازمند دانش بالايي از رايانه بود. اين دليل به علاوه ي جذاب بودن دسترسي به درون سيستم، باعث شده بود که به طور سنتي کاربران لينوکس را (برخلاف کاربران ويندوز يا مک او اس) کساني شکل بدهند که با تکنولوژي، بيشتر دمخور هستند. افرادي که معمولاً با القاب «هکر» و «گيک» شناخته مي شوند. اين نگرش در سال هاي اخير با افزايش راحتي کار در لينوکس و گسترده شدن استفاده از بسياري از توزيع ها، اعتبار خود را از دست داده است. لينوکس در بازار سرورها و کاربردهاي ويژه (مانند پردازش تصوير و سرويس هاي وب) پيشرفت قابل ملاحظه اي کرده و در حال ورود به بازار بزرگ رايانه هاي روميزي است.
لينوکس اساس مجموعه نرم افزار سرور موسوم به ل.آ.م.پ (ل) ينوکس، (آ)پاچي،(م)اي اس کيوال،(پ)رل/(پ)ي اچ پي/(پ)ايتون) را تشکيل مي دهد که ميان گسترش دهندگان وب محبوبيت گسترده اي کسب کرده است. بدليل پايداري و انعطاف لينوکس، اين سيستم عامل حضور پر رنگي به عنوان سيستم عاملي براي کامپيوترهاي کارساز دارد. براساس آمار در سال 2008، از ميان 10 تا از معتبرترين شرکت هاستينگ دنيا، 5 شرکت سيستم عامل لينوکس را در کارسازهاي وب خود بکار مي گيرند.
از لينوکس همچنين بيشتر در سيستم هاي کار گذاشته (embeded) استفاده مي شود. قيمت اندک آن باعث مي شود انتخابي ايده آل براي ابزارهايي مانند سيمپيوتر (رايانه اي که براي جمعيت کم درآمد کشورهاي در حال گسترش طراحي شده) باشد.
لينوکس با داشتن محيط هاي روميزي مانند گنوم و کي دي اي، رابط کاربري همچون اپل مکينتاش و مايکروسافت ويندوز را در کنار ديگر محيط هاي گرافيکي و رابط خط فرمان يونيکس-مانند سنتي اش، عرضه مي کند. هرچند نرم افزارهاي گرافيکي لينوکس براي بسياري از مصارف وجود دارند، در بسياري زمينه ها نرم افزارهاي خصوصي هنوز از گستره و ميزان محبوبيت بيشتري برخوردارند.

نرم افزارهاي سرور تحت لينوکس
 

سيستم هاي کامپيوتري سرور، معمولاً از سخت افزاري پر قدرت و نرم افزاري منعطف و پايدار براي ارائه ي خدمت مورد نظر به مشتريان زياد استفاده مي کنند. سيستم عامل هاي شکل گرفته بر پايه لينوکس، به دليل پايداري و انعطاف، گزينه هاي خوبي براي نصب بر روي سيستم هاي کارساز هستند.
نمونه ي نرم افزارهاي مشهوري که معمولاً تحت لينوکس به عنوان نرم افزار کارساز استفاده مي شوند:
اسکوئيد (SQUID)
سرور Proxy-Cache
BIND
سرور سامانه نام دامنه (DNS)
آپاچي (APACHE)
سرور وب
Postfix
سرور پست الکترونيکي
MySQL
سرور پايگاه داده

نصب
 

در ابتدا مشکل بودن نصب سيستم هاي بر پايه ي لينوکس مانعي براي پذيرش آن بود؛ اما در سال هاي اخير نصب لينوکس بسيار آسان شده است. بسياري از توزيع ها داراي نصبي آسان و قابل مقايسه با نسخه هاي ويندوز هستند؛ به گونه اي که توزيع اوبونتو با چند کليک نصب مي شود. علاوه بر اين، رايانه هاي شخصي که با توزيع هاي لينوکس وارد بازار شده اند و به آساني از بسياري از فروشنده هاي اصلي، همچون دل، هيولت-پاکارد و وال- مارت قابل تهيه است.
بيشتر شيوه هاي عمومي نصب لينوکس، توسط همه توزيع هاي مهم پشتيباني مي شود که شامل اجرا از طريق لوح فشرده، حاوي برنامه هاي نصب و راه اندازي نرم افزارها است. اين لوح فشرده مي تواند از طريق تصوير استاندارد (ISO image) بارگذاري شده باشد، به تنهايي و به قيمت بسيار پايين خريداري شود، يا مي تواند در مجموعه نرم افزارهاي تجاري اضافي ارائه شود.
برخي توزيع ها همچون دبيان (Debian) با فلاپي ديسک نيز قابل نصب هستند. پس از نصب ابتدايي، بيشتر نرم افزارها از طريق اينترنت و لوح فشرده قابل بارگذاري و نصب هستند.
بسياري از توزيع ها مي توانند بي درنگ از طريق ديسک هاي زنده، بسيار سريع تر از نصب بر روي ديسک سخت اجرا شوند. به اين صورت که يکبار از لوح فشرده راه اندازي مي شود و مي توان از لينوکس بدون هيچگونه تغييري در محتويات ديسک سخت استفاده کرد. به همين نحو برخي توزيع هاي حداقل، همچون تامزروت بوت (Tomsrtbt)، بدون نياز به تغيير محتويات ديسک سخت از طريق فلاپي ديسک قابل اجرا هستند.
همچنين بسياري توزيع ها از راه اندازي بر روي شبکه پشتيباني مي کنند، پس همه ي مراحل نصب و پيکربندي دستگاه مي تواند بر روي شبکه انجام شود.

پيکربندي
 

بيشتر فايل هاي پيکربندي در پوشه اي با نام «etc/» ذخيره شده است. اگر کاربر مخصوص باشد، فايل هاي پنهان در پوشه ي خانه کاربر قرار دارد. تعدادي از برنامه ها از پايگاه داده پيکربندي، به عوض فايل استفاده مي کنند.
راه هاي بسياري براي ايجاد تغييرات وجود دارد. آسان ترين راه، استفاده از ابزارهاي آماده همچون ياست (YaST) در توزيع SUSE يا مرکز کنترل در مندريک (Mandrake) مي باشد. انواع ديگر آن، مانند لينوکس کانف (Linuxconf)، ابزارهاي سيستم گنوم، و وب مين (Webmin) براي توزيع هاي ويژه نيستند. آن ها شامل بسياري از امکانات پيکربندي توسط خط فرمان هستند. از آنجا که به طور متداول بيشتر تنظيمات در فايل هاي متني ذخيره شده اند، آن ها را مي توان با هر ويرايشگر متني پيکربندي نمود.

پشتيباني
 

فروشندگان تجاري و ديگر کاربران گنو/لينوکس در اجتماعات آنلاين (کانال هاي آي آر سي)، گروه هاي خبري، فهرست هاي پستي و انجمن هاي اينترنتي پشتيباني فني ارائه مي کنند. گروه کاربران گنو/ لينوکس (LUGs) در همه ي جهان به کاربران بسياري ياري مي رساند. مدل تجاري بيشتر عرضه کنندگان تجاري لينوکس (بمانند ردهت و ناول)، بر پايه ي دريافت حق الزحمه جهت پشتيباني است. اين گونه دريافت پشتيباني در برابر پرداخت پول، براي کاربران تجاري لينوکس حايز اهميت است.

آشنايي با برخي توزيع هاي لينوکس
 

فدورا در ماه سپتامبر سال 2003، لينوکس Red Hat (پيشتاز توزيع هاي لينوکس) ناپديد شد. شرکت Red Hat، تلاش هاي خود را در دو جهت معطوف نمود: پروژه ي فدورا که سيستم عامل فدورا را توليد مي کند (اساساً هسته فدورا)، و لينوکس Red Hat Enterprise براي حوزه هاي تجاري بزرگ مقياس.
هدف از اين انشقاق، تلاش براي سرويس دهي بهتر دو گروه نامتجانس از کاربران با يک سيستم عامل عنوان مي شود. فدورا توسط اعضاي پروژه ي فدورا در شرکت ردهت حمايت مي شود.
هدف اين پروژه ساخت يک سيستم عامل چند منظوره است که به طور کلي از بسته هاي نرم افزاري رايگان ايجاد شده است. اين توزيع به آساني نصب و تنظيم مي شود. هر 6 يا 8 ماه يک نسخه ي جديد از فدورا عرضه مي شود. آخرين نسخه ي آن فدورا 13 است. همراه اين سيستم عامل برنامه هاي زيادي عرضه مي شود.
ردهت پيشنهاد داد که تمام کاربران لينوکس ردهت، لينوکس حرفه اي اين شرکت را به عنوان جايگزين به کار بگيرند؛ چون نسخه ي قبلي ديگر حمايت نمي شد. در عين حال پروژه ي فدورا هم براي ايجاد سيستم عاملي کاملاً رايگان براي همگان آغاز شد که نتايج فعاليت کاربران اين سيستم عامل در لينوکس حرفه اي ردهت نيز به کار برده مي شود. به هم دليل کاربران لينوکس فدورا در واقع آزمايش کنندگان لينوکس حرف هاي ردهت هستند. عرضه ي لينوکس فدورا باعث استقبال ناشران تجاري لينوکس از اين روش گسترش شد، يعني عرضه يک نسخه ي عمومي نزديک به نسخه ي تجاري که نسخه ي عمومي به عنوان محيط آزمايشي نسخه تجاري باشد.

لينوکس Red Hat
 

لينوکس ردهت (Red Hat Linux) يک توزيع از لينوکس است که در سال 1994 بنيان گذاشته شد و تا نزديکي سال 2004 توسط شرکت ردهت پشتيباني مي شد. پس از نسخه ي 9، اين شرکت اقدام به ارائه ي دو نسخه ي متفاوت نمود. Fedora core که توسط شرکت پشتيباني مي شد و نسخه ي Red Hat Enterprise Linux (به اختصار RHEL) که کاربران تنها با پرداخت هزينه ي اشتراک مي توانستند از پشتيباني شرکت بهره مند شوند. همانطور که ذکر شد، فدورا هم اکنون پروژه اي جداگانه است.

Knoppix
 

Knoppix يک توزيع زنده و قابل نصب از گنو/لينوکس برپايه دبيان است. اين توزيع توسط فردي آلماني به نام کلاوس کنوپر (Klaus Knopper) ساخته شده است. اين توزيع را مي توانيد از نو براي خودتان بسازيد. (ويژگي Remastering).

دبيان
 

دبيان (Debian) يک سيستم عامل آزاد است. اين سيستم عامل يکي از قوي ترين توزيع هاي گنو/لينوکس است.
دبيان گنو/لينوکس (Debian GNU/Linux) يا به اختصار دبيان، محصول اصلي پروژه ي دبيان، يکي از توزيع هاي گنو/لينوکس است که در سال 1993 توليد شد. از مفاد بنيادي اين پروژه اين است که تمام محصولات توليدي بايد آزاد باشند. اين پروژه بيش ترين سهم را در اجراي اهداف جامعه «نرم افزارهاي آزاد و متن باز» (FOSS) دارا مي باشد. دبيان در حال حاضر شامل 25113 بسته نرم افزاري آزاد از پيش کامپايل شده (Precompile) است.
سيستم عامل دبيان هم چنين با هسته ي GNU Hurd تحت عنوان دبيان گنو/ هرد، هسته ي فري بي اس دي تحت عنوان دبيان گنو/ کي فري بي اس دي (Debian GNU/kFreeBSD) و هسته ي نت بي اس دي تحت عنوان دبيان گنو/ نت بي اس دي (Debian GNU/NetBSD) منتشر مي شود.

سخت افزارهاي مورد پشتيباني
 

دبيان تقريباً بر روي تمامي رايانه هاي شخصي، از جمله مدل هاي قديمي، اجرا مي شود و تقريباً از تمام سخت افزارهاي رايج پشتيباني مي کند.
SUSE و openSUSE در چند سال گذشته، نسخه هاي SUSE در اروپا از محبوبيت خاصي برخوردار شدند. در نوامبر سال 2003 شرکت امريکايي ناول، اين توزيع لينوکس را خريداري نمود. SUSE Linux Enterprise رقيب جدي Red Hat محسوب مي شود. همانند فدورا و ردهت، openSUSE و SUSE نسخه هاي بسيار قابل اعتماد و مفيد براي کاربران لينوکس محسوب مي شوند. اُپن سوزه (openSUSE) يکي از توزيع هاي سيستم عامل لينوکس است. لينوکس SUSE ابتدا ترجمه ي آلماني لينوکس اسلکور بود که با لينوکس سافتلند ترکيب شده بود. S.u.S.E مخفف عبارت آلماني «Software-und System-Entwicklung» است (به معني: توسعه نرم افزار و پايانه)؛ البته اين نام شباهت هايي به نام کنراد تسوزه (Konrad Zuse) از پيشگامان کامپيوتر آلمان دارد.
در سال 2003 اين توزيع لينوکس توسط شرکت ناول خريداري شد و در سال 2005 ناول اعلام کرد که سري جديد سوزه با پروژه ي سوزه باز (openSUSE) بازتر خواهد شد و نسخه 10.2 را رسماً اُپن سوزه (openSUSE) نام گذاري کرد.

کارکرد
 

اين توزيع نيز همانند ساير توزيع هاي گنو/لينوکس بر مبناي بسته ها (Packages) استوار است که در نهايت در زمينه ي پايايي و حفظ امنيت نقش مهمي ايفا مي کند.

لينوکس مينت
 

لينوکس مينت يکي از توزيع هاي گنو/لينوکس است که براي کاربرد شخصي و براساس يکي توزيع هاي معروف به نام اوبونتو ساخته شده است. آخرين نسخه ي اين سيستم عامل نسخه 9 با اسم رمز ايسادورا است.

اوبونتو
 

لينوکس اوبونتو (Ubuntu)، از زمان اولين عرضه آن در انتهاي سال 2004، يک محبوبيت غير قابل پيش بيني را تجربه نموده است.
اوبونتو، يک توزيع گنو/لينوکس است که بر مبناي توزيع دبيان پايه گذاري شده است؛ اما با آن تفاوت دارد. نام اوبونتو از يکي از مفاهيم آفريقاي جنوبي به معني «انسانيت نسبت به ديگران» (Humanity Towards Others) گرفته شده است. از ويژگي هاي بارز اوبونتو مي توان به کاربرپسند بودن، سادگي، زيبايي، سرعت و عدم نياز به سخت افزار پيچيده اشاره کرد.
اين سيستم عامل، يکي از کاربر پسندترين توزيع هاي گنو/ لينوکس است و در مدت نسبتاً کوتاه عمر خود، توانسته رشد خيره کننده اي در جذب کاربران عادي داشته باشد. بر طبق آمار وب، اين توزيع در بين ديگر توزيع هاي گنو/لينوکس، 50 تا 70 درصد سهم بازار را بدست آورده است. در ايران نيز اين سيستم عامل کاربران زيادي را جذب کرده و جامعه مجازي نسبتاً خوبي در کنار آن شکل گرفته است. اوبونتو داراي پشتيباني نسبتاً خوبي از تمام زبان هاي زنده ي دنيا از جمله زبان فارسي است.
اوبونتو هر 6 ماه يک بار نسخه ي جديدي را عرضه مي کند . هر نسخه ي از اوبونتو، تا 18 ماه پس از انتشار آن نسخه، پشتيباني مي شود. اوبونتو داراي نسخه هايي با پشتيباني بلند مدت نيز هست که به جاي پشتيباني 18 ماهه، 3 سال پشتيباني بر اين نسخه ي ويژه ي رايانه هاي شخصي و 5 سال پشتيباني براي نسخه هاي سرور ارائه مي کند.
آخرين نسخه ي اوبونتو با پشتيباني طولاني مدت، نسخه ي 10.04 و با نام «سياه گوش درخشان» است که براساس اعلام قبلي در تاريخ 29 آوريل، 2010 منتشر شد.
در هشتم ژوييه سال 2005، مارک شاتل ورث و Canocial Ltd خبر تأسيس اوبونتو را با سرمايه اوليه ي 10 ميليون دلار منتشر کردند.

قابليت ها
 

يکي از نکات مورد توجه در پروژه اوبونتو، تأکيد بر دسترسي و جهاني سازي است. به همين منظور اين نرم افزار براي تمام مليت ها موجود است. کار کردن با آن بسيار راحت است و حتي کاربران ناآشنا هم، به راحتي به محيط آن عادت مي کنند. همه ي نسخه هاي اوبونتو تا ابد رايگان هستند. ديسک هاي فشرده اوبونتو به رايگان براي کساني که آن را از طريق پست الکترونيکي درخواست کرده اند، فرستاده مي شود. همچنين پروژه اي با نام ادوبونتو وجود دارد که اين سيستم عامل همان طور که از نامش هم مشخص است، براي استفاده در کلاس هاي درس و محيط هاي آموزشي مناسب است. پروژه ي ديگري نيز اين سيستم عامل با نام کوبونتو طراحي شده است که از ميز کار کي دي اي استفاده مي نمايد. خانواده ي اوبونتو شامل اوبونتوي روميزي، اوبونتو سرور، کوبونتو نت بوک، کوبونتو، ادوبونتو، گوبونتو، اوبونتو MID، اوبونتو نت بوک، ابونتو JeOS، اوبونتو Enterprise Cloud، اوبونتو استوديو، Mythbintu، زوبونتو و لوبونتو مي شود.
بنياد Wikimedia، مؤسسه ي پشتيباني کننده ي پروژه ي ويکي پديا اعلام کرد که در حال مهاجرت دادن مجموعه ي سرورهاي خود به توزيع اوبونتو است. اين مهاجرت بخشي از تلاش اين بنياد براي نگهداري آسانتر 400 سرور پروژه هاي مختلف اين بنياد (به علت حرفه اي بودن فدورا) است که پيش از اين از نسخه هاي مختلف Redhat و Fedora استفاده مي کرده اند.

محيط اوبونتو
 

اوبونتو به طور پيش فرض از گنوم استفاده مي کند. البته طرفداران کي دي اي، نسخه اي از اين توزيع را با نام کوبونتو ارائه کردند که محيط پيش فرض آن کي دي اي است. همچنين تعداد نرم افزارهاي موجود در نسخه سي دي بسيار کم است، و براي نصب بقيه ي نرم افزارهاي ارائه شده توسط اوبونتو بايد از اينترنت استفاده نماييد يا نسخه دي وي دي آن را تهيه کنيد.

نصب اوبونتو
 

لوح فشرده ي اوبونتو داراي قابليت Live CD مي باشد، يعني مي توانيد رايانه را از روي CD بوت کنيد و پس از چند دقيقه، اوبونتو بالا مي آيد بدون اينکه تغييري در سيستم ايجاد شود. اکنون مي توانيد نحوه ي کار سيستم عامل را تست کنيد و اگر از آن خوشتان آمد، روي هارد نصبش کنيد. برنامه نصب Ubuntu همان Debian installer است که همراه با Debian Sarge ارائه مي شود، البته با کمي دستکاري. نصب آن بسيار شبيه به نصب Debian Sarge است و کل عمليات نصب در عرض چند دقيقه و بدون مشکل يا دشواري خاصي انجام مي شود. کاربران تازه کار هم به راحتي خواهند توانست آن را نصب کنند. در Ubuntu کلمه ي عبوري که براي نخستين کاربر تنظيم مي کنيد، همان کلمه ي عبور ريشه شما خواهد بود. ضمناً شما نخواهيد توانست به عنوان کاربر ريشه ي وارد سيستم شويد و يا از دستور su استفاده کنيد. بجاي su بايد از دستور sudo به همراه دستوري که مايل به اجراي آن هستيد، استفاده نماييد. البته پس از نصب مي توانيد در صورت تمايل و با چند تغيير کوچک با root وارد سيستم شويد.

اوبونتو و دبيان
 

اوبونتو، يک انشعاب (fork) از دبيان بوده و هدف اصلي آن ايجاد يک توزيع به روز و پايدار و قابل استفاده براي کاربر متوسط است. دليل اصلي آغاز پروژه ي اوبونتو انتقاد به روند «محافظه کارانه ي» انتقال بسته هاي نرم افزاري از نسخه ي ناپايدار به نسخه ي آزمايشي و در نهايت نسخه ي پايدار در پروژه ي دبيان بود. اگرچه برخي نيز استفاده از نسخه ي آزمايشي دبيان را به جاي اوبونتو يا توزيع هاي ديگر منتج از دبيان توصيه مي کنند. بسته هاي نرم افزاري اوبونتو از شاخه ي ناپايدار دبيان برداشته شده پس از ايجاد تغييرات مختص اوبونتو و گذراندن مراحل آزمايش در نسخه ي پايدار اوبونتو قرار مي گيرند. به همين دليل بسته هاي نرم افزاري اوبونتو عموماً جديدتر از بسته هاي نرم افزاري دبيان هستند، و بسياري از افراد بدين دليل اوبونتو را براي استفاده روزمره انتخاب مي کنند. اوبونتو از پلاتفرم هاي lpia, x86-64, IA-32, PowerPC, SPARC, IA-64, ARM پشتيباني مي کند.

منبع:ماهنامه ي کامپيوتري بزرگراه رايانه، شماره ي 131.