پيرامون آلرژي بيشتر بدانيم
آلرژي يا حساسيت واکنشي است که دستگاه ايمني بدن به هر نوع ماده خارجي مانند مواد غذايي، گرد و غبار، گردهاي گل ها و ... نشان مي دهد که انواع مختلفي دارد. آلرژي يکي از مهم ترين اثرات جانبي سيستم ايمني بدن است که در بعضي شرايط ظاهر مي شود؛ نوعي اختلال در دستگاه ايمني بدن و پاسخ شديد دستگاه ايمني در مقابل برخي از آنتي ژن ها است. آلرژن ها همان ماده حساسيت زا هستند که باعث ايجاد آلرژي مي شوند.
هيستامين آنتي بادي موجود در بدن در واکنش به مواد حساسيت زا ترشح مي شود که سبب بروز علايمي مانند تورم، قرمزي، خارش چشم ها، گرفتگي و آبريزش بيني مي شود که افراد مبتلا به آلرژي براي مقابله با اثرات شديد هيستامين بايد از داروهاي آنتي هيستامين استفاده کنند.
انواع آلرژي
آلرژي فصلي به دليل گرده افشاني شدت مي يابد مخصوصاً در اول صبح و اواخر شب که هوا سردتر است، علايم آلرژي بيشتر خواهد بود. برخي درختان مانند گردو و نارون در اسفندماه شروع به گرده افشاني مي کنند که تا اواسط بهار ادامه مي يابد. برخي در ماه هاي ارديبهشت و خرداد تا اواسط مرداد ماه گرده افشاني دارند.
آلرژي هاي فصلي براي بعضي ها در فصل زمستان شروع مي شود و براي بعضي ديگر بهار آغاز همه چيز است. در زمستان، سرماي هوا به اضافه تراکم گازهاي سمي مثل منوکسيد کربن و دود حاصل از سوخت ناقص وسايل موتوري و گرمازا سيستم دفاعي را تحريک مي کند و عامل ايجاد حساسيت هاي پوستي و تنفسي مي شود.
در فصل بهار هم گرده افشاني درختان و گل ها باعث ايجاد آبريزش بيني، اختلالات تنفسي به شکل خس خس، بثورات پوستي مثل کهير و خارش و نهايتا اگزماي مخاطي به صورت تورم و التهاب بروز مي کند. اين بيماري در فصل بهار به تب يونجه معروف است. در چنين شرايطي مبتلايان به آلرژي براي حل اين مشکل اغلب به داروهاي کاهنده عوارض حساسيت يا آنتي هيستامين پناه مي برند. اما نکته قابل توجه آن که آيا غذاها مي توانند روي شدت و ضعف آلرژي ها تأثير گذار باشند؟ در اين رابطه متذکر مي شويم غذاها مي توانند با تقويت سيستم ايمني بدن شدت آلرژي ها را کاهش داده و يا بالعکس با تضعيف کردن سيستم دفاعي، بدن را در مقابل حساسيت هاي مختلف آسيب پذير کنند.
کودکاني که از شير مادر محروم مي مانند و يا غذاهاي جامد زودتر از موعد مقرر به آن ها داده مي شود مستعد ابتلا مي باشند. علايم آن شامل اسهال، نفخ شکم، بثورات شکمي، تورم صورت، دست و پاها، تهوع و استفراغ، آسم، سردرد ميگرني، کهير و درد شکمي مي باشد.
علايم اين نوع آلرژي معمولا در عرض چند دقيقه يا تا دو ساعت پس از خوردن مواد غذايي موثر در ايجاد حساسيت، بروز مي کند. اين علايم شامل عطسه، سرفه، خارش، تهوع، آسم، سردرد، دردشکمي، بثورات پوستي، انقباض عضلات، اسهال، نفخ شکم، کهير و تورم صورت ظاهر مي شود.
درمان دارويي خاصي براي آن وجود ندارد. تنها جنبه تخفيف علايم را دارد. بهترين اقدام ، شناختن مواد غذايي ايجاد آلرژي در خود و اجتناب از خوردن آن هاست.
برخي از مواد غذايي که ممکن است در افراد مستعد ايجاد آلرژي کنند عبارت اند از: قهوه، شير گاو، پنير، تخم مرغ، گوجه فرنگي، بادام زميني، تخمه آفتابگردان، شکلات، ذرت، هلو، مرکبات و گندم. هم چنين طعم دهنده ها و مواد نگهدارنده ممکن است موجب تشديد علايم شوند. افزودني هاي شيميايي در طولاني مدت از جذب ساير مواد مغذي جلوگيري کرده و کاهش مقاومت سيستم ايمني بدن را به دنبال دارند.
مصرف ويتامين هاي مختلف از جمله «آ»، «ب6»، «اي» و «ث» و اسيدهاي چرب امگا-3 در حد توصيه شده مي توانند تا حد قابل توجهي در کاهش واکنش هاي التهابي آلرژي مؤثر باشند.
مصرف ماست در روز سطح ترکيبات نامطلوب سولفيتي بدن را که باعث تنفس نامطلوب مي شود کاهش مي دهد و از سوي ديگر گيرنده هاي ضد درد سلول ها را تقويت مي کند و شدت درد را در افراد کاهش مي دهد. قابل ذکر است بهترين ماست براي مصرف، ماست هاي خانگي يا ماست پاستوريزه مي باشد. اين نوع ماست ها در مقايسه با ماست هاي استريل شده به دليل فرآيند حرارتي کمتر از ويتامين ها و مواد معدني بيشتري برخوردارند و تازه تر مي باشند. در مورد برخي ماست هاي ميوه اي نيز متذکر مي شويم در اين نوع محصولات براي ايجاد رنگ، طعم و ماندگاري بيشتر از اسانس و رنگ هاي خوراکي و مقداري مواد نگهدارنده استفاده مي شود. اين مواد همگي خود داراي مواد آلرژن و حساسيت زايي هستند که مي توانند بر شدت عوارض آلرژي بيفزايند.
نکته قابل توجه آن است که اين دو سبزي به دليل داشتن ترکيبات گوگردي ضد عفوني کننده قوي هستند. لذا خرد کرده يا پوست کنده آن ها در مجاورت هوا مي تواند ميکروب هاي محيطي را گرفته و خود منبع آلودگي شوند. لذا بعضي از خانم ها که اقدام به سرخ کردن و فريز کردن آنها به مدت طولاني مي کنند بايد بدانند که همه اين فرآيندها به مقدار چشمگيري از خواص درماني و تغذيه اي اين سبزي ها مي کاهد و خام آن ها خواص درماني قوي تري دارد.
اين ويتامين منابع غذايي زيادي را شامل مي شود از جمله انواع مرکبات مخصوصا ليمو، انواع فلفل، کلم بروکلي، هويج، سبزي جات برگ سبز. مواد غذايي حاوي فلانوييدها از ديگر کمک کننده ها در تضعيف علايم آلرژي اين مواد غذايي هستند. اين ترکيبات رنگدانه هاي طبيعي هستند که موجب کاهش هيستامين شده و به حفظ ويتامين «ث» کمک کرده و از اين طريق موجب کاهش شدت آلرژي مي شوند.
منابع غذايي حاوي اين ترکيبات عبارت اند از سيب، آلبالو، گيلاس و... .
مواد غذايي حاوي ويتامين «ب5»
اين ويتامين به عنوان ويتامين ضد استرس شناخته شده است. به طور طبيعي توليد آنتي بادي ها را تحريک کرده و از اين طريق به تقويت بدن کمک مي کند. منابع غذايي اين ويتامين شامل جگر گوساله، نخود و لوبياي سويا و... است.
گفتني است برخي آبزيان پرچرب مانند ماهي تن احتمال دارد که حاوي هيستامين باشند؛ چه اگر مستعد ابتلا به آلرژي هستيد مصرف آن را به حداقل برسانيد. هم چنين اين توضيح لازم است که بلافاصله پس از خريد ماهي تازه يا منجمد، محتويات شکمي و آبشش هاي ماهي را تخليه کنيد، چه ماهياني که به صورت شکم پر نگهداري مي شوند حدود 10 برابر بيشتر از ماهي هاي شکم خالي هيستامين توليد مي کنند. هرچه سايز ماهي کوچکتر باشد مقدار هيستامين توليدي آن ها بيشتر خواهد بود. در ضمن مقدار هيستامين در عضلات سفيد ماهي بيشتر از عضلات تيره آن است.
زماني که دچار آلرژي فصلي شديد با استراحت در هواي پاک و دوري از محيط آلوده و تغذيه مناسب و ورزش به راحتي مي توان بدن را براي مقابله با عوارض ناشي از آلرژي آماده نمود.
افراد مبتلا لايد تغذيه مناسبي را دنبال کنند. اين افراد بايد از مواد غذايي حاوي کلسيم مانند فرآورده هاي لبني، ماهي ساردين و سالمون با استخوان، ماهي تن، روغن لوبياي سويا، روغن کانولا، سبزي جات برگ سبز تيره مانند کلم بروکلي، مکمل هاي کلسيمي همراه با مايعات مصرف نمايند؛ چه مبتلايان به آسم، از داروهايي استفاده مي کنند که ممکن است احتمال بروز پوکي استخوان را در آن ها افزايش دهد.
اکثر افراد مبتلا به آلرژي در درمان آن ناموفق مي شوند. به همين دليل از بيماري خود بسيار رنج مي برند. افراد مستعد به آلرژي بايد از عوامل مؤثر در بروز آن دوري کنند اين مهم به نوع آلرژي بستگي دارد. اگر فرد به آلرژي غذايي مبتلا است بايد سعي کند آن ماده يا مواد غذايي را شناخته و از برنامه غذايي خود حذف کند. البته حذف مواد غذايي بايد تحت نظر متخصص صورت گيرد تا بدن با کمبود مواد مورد نياز مواجه نگردد. در مورد ساير انواع آلرژي نيز بايد از عوامل مؤثر در بروز آن دوري نمود. شستشوي چشم، به ويژه مژه ها با آب جوشيده سرد، و شامپو بچه، بستن کامل چشم ها با چشم بند، استفاده از تهويه هوا و دستگاه بخور، درمان دارويي با استفاده از قطره هاي استريل چشمي از ديگر اقدامات مؤثر در کاهش علايم آلرژي است.
- احساس خفگي
- سرفه هاي طولاني مدت
- کبود شدن لب ها (سيانوز) که به علت کمبود اکسيژن رخ مي دهد.
تا فاصله رسيدن پزشک، توجه کودک را از حمله آسم به چيز ديگري معطوف کنيد تا کودک مشکل خود را فراموش کند. به تجربه ثابت شده که اين روش بسيار مؤثر است.
اگر حمله هنگامي اتفاق بيفتد که کودک در رختخواب است، او را بلند کرده و زير سرش را با چند بالش بالا بياوريد. مي توانيد کودک را روي يک صندلي نشانده و از جلو او را به لبه ميز تکيه دهيد. اين عمل به کودک کمک مي کند تا عمل بازدم را راحت تر انجام دهد.
منبع: ماهنامه تغذيه و سلامتي شماره 84
هيستامين آنتي بادي موجود در بدن در واکنش به مواد حساسيت زا ترشح مي شود که سبب بروز علايمي مانند تورم، قرمزي، خارش چشم ها، گرفتگي و آبريزش بيني مي شود که افراد مبتلا به آلرژي براي مقابله با اثرات شديد هيستامين بايد از داروهاي آنتي هيستامين استفاده کنند.
انواع آلرژي
کهير
تب يونجه
آلرژي فصلي
آلرژي فصلي به دليل گرده افشاني شدت مي يابد مخصوصاً در اول صبح و اواخر شب که هوا سردتر است، علايم آلرژي بيشتر خواهد بود. برخي درختان مانند گردو و نارون در اسفندماه شروع به گرده افشاني مي کنند که تا اواسط بهار ادامه مي يابد. برخي در ماه هاي ارديبهشت و خرداد تا اواسط مرداد ماه گرده افشاني دارند.
آلرژي هاي فصلي براي بعضي ها در فصل زمستان شروع مي شود و براي بعضي ديگر بهار آغاز همه چيز است. در زمستان، سرماي هوا به اضافه تراکم گازهاي سمي مثل منوکسيد کربن و دود حاصل از سوخت ناقص وسايل موتوري و گرمازا سيستم دفاعي را تحريک مي کند و عامل ايجاد حساسيت هاي پوستي و تنفسي مي شود.
در فصل بهار هم گرده افشاني درختان و گل ها باعث ايجاد آبريزش بيني، اختلالات تنفسي به شکل خس خس، بثورات پوستي مثل کهير و خارش و نهايتا اگزماي مخاطي به صورت تورم و التهاب بروز مي کند. اين بيماري در فصل بهار به تب يونجه معروف است. در چنين شرايطي مبتلايان به آلرژي براي حل اين مشکل اغلب به داروهاي کاهنده عوارض حساسيت يا آنتي هيستامين پناه مي برند. اما نکته قابل توجه آن که آيا غذاها مي توانند روي شدت و ضعف آلرژي ها تأثير گذار باشند؟ در اين رابطه متذکر مي شويم غذاها مي توانند با تقويت سيستم ايمني بدن شدت آلرژي ها را کاهش داده و يا بالعکس با تضعيف کردن سيستم دفاعي، بدن را در مقابل حساسيت هاي مختلف آسيب پذير کنند.
آلرژي غذايي
کودکاني که از شير مادر محروم مي مانند و يا غذاهاي جامد زودتر از موعد مقرر به آن ها داده مي شود مستعد ابتلا مي باشند. علايم آن شامل اسهال، نفخ شکم، بثورات شکمي، تورم صورت، دست و پاها، تهوع و استفراغ، آسم، سردرد ميگرني، کهير و درد شکمي مي باشد.
علايم اين نوع آلرژي معمولا در عرض چند دقيقه يا تا دو ساعت پس از خوردن مواد غذايي موثر در ايجاد حساسيت، بروز مي کند. اين علايم شامل عطسه، سرفه، خارش، تهوع، آسم، سردرد، دردشکمي، بثورات پوستي، انقباض عضلات، اسهال، نفخ شکم، کهير و تورم صورت ظاهر مي شود.
درمان دارويي خاصي براي آن وجود ندارد. تنها جنبه تخفيف علايم را دارد. بهترين اقدام ، شناختن مواد غذايي ايجاد آلرژي در خود و اجتناب از خوردن آن هاست.
برخي از مواد غذايي که ممکن است در افراد مستعد ايجاد آلرژي کنند عبارت اند از: قهوه، شير گاو، پنير، تخم مرغ، گوجه فرنگي، بادام زميني، تخمه آفتابگردان، شکلات، ذرت، هلو، مرکبات و گندم. هم چنين طعم دهنده ها و مواد نگهدارنده ممکن است موجب تشديد علايم شوند. افزودني هاي شيميايي در طولاني مدت از جذب ساير مواد مغذي جلوگيري کرده و کاهش مقاومت سيستم ايمني بدن را به دنبال دارند.
مصرف ويتامين هاي مختلف از جمله «آ»، «ب6»، «اي» و «ث» و اسيدهاي چرب امگا-3 در حد توصيه شده مي توانند تا حد قابل توجهي در کاهش واکنش هاي التهابي آلرژي مؤثر باشند.
غذاهاي ضد آلرژي فصلي
مصرف ماست در روز سطح ترکيبات نامطلوب سولفيتي بدن را که باعث تنفس نامطلوب مي شود کاهش مي دهد و از سوي ديگر گيرنده هاي ضد درد سلول ها را تقويت مي کند و شدت درد را در افراد کاهش مي دهد. قابل ذکر است بهترين ماست براي مصرف، ماست هاي خانگي يا ماست پاستوريزه مي باشد. اين نوع ماست ها در مقايسه با ماست هاي استريل شده به دليل فرآيند حرارتي کمتر از ويتامين ها و مواد معدني بيشتري برخوردارند و تازه تر مي باشند. در مورد برخي ماست هاي ميوه اي نيز متذکر مي شويم در اين نوع محصولات براي ايجاد رنگ، طعم و ماندگاري بيشتر از اسانس و رنگ هاي خوراکي و مقداري مواد نگهدارنده استفاده مي شود. اين مواد همگي خود داراي مواد آلرژن و حساسيت زايي هستند که مي توانند بر شدت عوارض آلرژي بيفزايند.
سير و پياز
نکته قابل توجه آن است که اين دو سبزي به دليل داشتن ترکيبات گوگردي ضد عفوني کننده قوي هستند. لذا خرد کرده يا پوست کنده آن ها در مجاورت هوا مي تواند ميکروب هاي محيطي را گرفته و خود منبع آلودگي شوند. لذا بعضي از خانم ها که اقدام به سرخ کردن و فريز کردن آنها به مدت طولاني مي کنند بايد بدانند که همه اين فرآيندها به مقدار چشمگيري از خواص درماني و تغذيه اي اين سبزي ها مي کاهد و خام آن ها خواص درماني قوي تري دارد.
مواد غذايي حاوي ويتامين «ث»
اين ويتامين منابع غذايي زيادي را شامل مي شود از جمله انواع مرکبات مخصوصا ليمو، انواع فلفل، کلم بروکلي، هويج، سبزي جات برگ سبز. مواد غذايي حاوي فلانوييدها از ديگر کمک کننده ها در تضعيف علايم آلرژي اين مواد غذايي هستند. اين ترکيبات رنگدانه هاي طبيعي هستند که موجب کاهش هيستامين شده و به حفظ ويتامين «ث» کمک کرده و از اين طريق موجب کاهش شدت آلرژي مي شوند.
منابع غذايي حاوي اين ترکيبات عبارت اند از سيب، آلبالو، گيلاس و... .
مواد غذايي حاوي ويتامين «ب5»
اين ويتامين به عنوان ويتامين ضد استرس شناخته شده است. به طور طبيعي توليد آنتي بادي ها را تحريک کرده و از اين طريق به تقويت بدن کمک مي کند. منابع غذايي اين ويتامين شامل جگر گوساله، نخود و لوبياي سويا و... است.
روغن هاي حاوي امگا-3
گفتني است برخي آبزيان پرچرب مانند ماهي تن احتمال دارد که حاوي هيستامين باشند؛ چه اگر مستعد ابتلا به آلرژي هستيد مصرف آن را به حداقل برسانيد. هم چنين اين توضيح لازم است که بلافاصله پس از خريد ماهي تازه يا منجمد، محتويات شکمي و آبشش هاي ماهي را تخليه کنيد، چه ماهياني که به صورت شکم پر نگهداري مي شوند حدود 10 برابر بيشتر از ماهي هاي شکم خالي هيستامين توليد مي کنند. هرچه سايز ماهي کوچکتر باشد مقدار هيستامين توليدي آن ها بيشتر خواهد بود. در ضمن مقدار هيستامين در عضلات سفيد ماهي بيشتر از عضلات تيره آن است.
زماني که دچار آلرژي فصلي شديد با استراحت در هواي پاک و دوري از محيط آلوده و تغذيه مناسب و ورزش به راحتي مي توان بدن را براي مقابله با عوارض ناشي از آلرژي آماده نمود.
آسم آلرژيک
افراد مبتلا لايد تغذيه مناسبي را دنبال کنند. اين افراد بايد از مواد غذايي حاوي کلسيم مانند فرآورده هاي لبني، ماهي ساردين و سالمون با استخوان، ماهي تن، روغن لوبياي سويا، روغن کانولا، سبزي جات برگ سبز تيره مانند کلم بروکلي، مکمل هاي کلسيمي همراه با مايعات مصرف نمايند؛ چه مبتلايان به آسم، از داروهايي استفاده مي کنند که ممکن است احتمال بروز پوکي استخوان را در آن ها افزايش دهد.
اکثر افراد مبتلا به آلرژي در درمان آن ناموفق مي شوند. به همين دليل از بيماري خود بسيار رنج مي برند. افراد مستعد به آلرژي بايد از عوامل مؤثر در بروز آن دوري کنند اين مهم به نوع آلرژي بستگي دارد. اگر فرد به آلرژي غذايي مبتلا است بايد سعي کند آن ماده يا مواد غذايي را شناخته و از برنامه غذايي خود حذف کند. البته حذف مواد غذايي بايد تحت نظر متخصص صورت گيرد تا بدن با کمبود مواد مورد نياز مواجه نگردد. در مورد ساير انواع آلرژي نيز بايد از عوامل مؤثر در بروز آن دوري نمود. شستشوي چشم، به ويژه مژه ها با آب جوشيده سرد، و شامپو بچه، بستن کامل چشم ها با چشم بند، استفاده از تهويه هوا و دستگاه بخور، درمان دارويي با استفاده از قطره هاي استريل چشمي از ديگر اقدامات مؤثر در کاهش علايم آلرژي است.
آسم در کودکان
نشانه ها و علايم
- احساس خفگي
- سرفه هاي طولاني مدت
- کبود شدن لب ها (سيانوز) که به علت کمبود اکسيژن رخ مي دهد.
اقدامات مفيد و مؤثر
تا فاصله رسيدن پزشک، توجه کودک را از حمله آسم به چيز ديگري معطوف کنيد تا کودک مشکل خود را فراموش کند. به تجربه ثابت شده که اين روش بسيار مؤثر است.
اگر حمله هنگامي اتفاق بيفتد که کودک در رختخواب است، او را بلند کرده و زير سرش را با چند بالش بالا بياوريد. مي توانيد کودک را روي يک صندلي نشانده و از جلو او را به لبه ميز تکيه دهيد. اين عمل به کودک کمک مي کند تا عمل بازدم را راحت تر انجام دهد.
منبع: ماهنامه تغذيه و سلامتي شماره 84
/ج
