برج آزادي
نويسنده: فاطمه شيري
● اولين آسمانخراش ايران سال هاست در بزرگ ترين ميدان خاورميانه جا خوش کرده است
محبوب ترين برج ايران است؛ خيلي ها از اين برج خاطره دارند. برج آزادي همان طور که از نامش هم پيداست در غرب تهران و در مرکز ميدان آزادي قرار گرفته است؛ ميداني به وسعت 65 هزار متر مربع. روزها و شب هاي زيادي است که اين برج شاهد عبور و مرور مردم است؛ مردمي که شايد تا به حال يک بار هم پايشان را داخل اين نماد قديم تهران نگذاشته اند. شايد خيلي هايشان هم نمي دانند داستان ساخت اين برج چيست. ماجراي ساخت اين برج برمي گردد به سال ها پيش، يعني سال 1345 خورشيدي. آن زمان با توجه به نياز کشور براي ساخت نماد ملي در پايتخت، يک مسابقه طراحي بين معماران ايراني برگزار شد. معماران خبره زيادي در اين مسابقه شرکت کردند و طرح هاي زيادي پيشنهاد شد. همين ماجرا باعث شد انتخاب بهترين طرح به کار دشواري تبديل شود اما بالاخره از ميان طرح هاي پيشنهادي طرح معمار 24 ساله اي که به تازگي از دانشکده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران فارغ التحصيل شده بود برگزيده شد و کار ساخت برج آزادي کليد خورد.
● برج کاملاً ايراني
● استخوان بندي بتني
● ضد زلزله همراه با دو آسانسور و 277 پله
● تهويه طبيعي
طبقه چهارم برج به ظاهر معماري ساده اي دارد اما وقتي دقيق تر نگاه کنيد متوجه مي شويد که فضاهاي خالي مستطيل شکلي که به صورت عمودي دور تا دور اين طبقه قرار گرفته اند برگرفته از بادگيرهاي ايراني اي هستند که در يزد بيشتر به چشم مي خورند. پنجره هاي شش ضلعي لانه زنبوري شکل هم در واقع با الهام از جايگاه ديده بان ها و نگهبانان قلعه هاي قديمي ساخته شده اند؛ «گنبد فيروزه اي رنگ در اين طبقه به حالت دوراني ساخته شده. به اين خاطر که وقتي باد از ميان پنجره هاي زنبوري شکل و بادگيرها به داخل اين طبقه وارد شد، از طريق همين گنبد به صورت دوراني و از پشت بام به خارج هدايت شود. در واقع معماري اين طبقه يک نوع تهويه طبيعي را در اين قسمت به وجود آورده است. حتي سازندگان برج براي زمان بارندگي هم راهکاري داشته اند تا آب از پشت بام به داخل طبقه چهارم نفوذ پيدا نکند. يعني وقتي باران به داخل بيايد، آب از شيارهاي گنبد فيروزه اي رنگ به طرف آبراهه اي که در اطراف گنبد قرار داده اند هدايت مي شود. به اين ترتيب آب از اين مسير به بيرون ريخته مي شود. بنابراين با اين تدبير بارندگي باعث فرسايش قسمت هاي مختلف طبقه چهارم نمي شود.» معماران برج آزادي خيلي حساب شده کارشان را انجام داده اند تا يکي از ماندگارترين و تکميل ترين بناهاي ايران را خلق کنند.
در طبقه سوم برج آزادي يک سالن تشريفات وجود دارد. براي ساخت سقف گنبدي شکل اين طبقه هم براي اولين بار در کشور از بتن سفيد استفاده شده است. در ارتفاع 23 متري از سطح زمين طبقه دوم برج قرار گرفته و پشت ديواره هاي شيب دار اين طبقه، کاشيکاري هاي پر طاووسي شکل نماي برج را تزئين کرده اند؛ «کاربندي هاي موجود در قسمت هاي مختلف مجموعه و به خصوص طبقات برج، همگي برگرفته از کاربندي هاي دوره اسلامي است؛ مانند بناهايي مسجد وکيل شيراز( قرن 12 هجري) و گنبد سراي امين الدوله در کاشان(قرن 13 هجري).»
● ورود از در شرقي
سالن هاي متنوعي که زير برج وجود دارند از ديگر قسمت هاي ديدني بناي آزادي هستند و شما قبل از اينکه به پايه هاي برج برسيد بايد از ميان اين سالن ها عبور کنيد. اگر از قسمت شمالي وارد زير زمين بناي سفيد آزادي شويد، اولين جايي را که پشت سر مي گذاريد سالني است که به نام سالن اقوام معروف است. دور تا دور اين قسمت را با تابلوهاي نقاشي تزئين کرده اند. به گفته اکبري در راهروي اقوام آثار هنرمندان به صورت دوره اي نصب مي شود. در کنار اين تابلوها، چند ويترين در داخل ديوارها تعبيه شده که آثار و صنايع دستي شهرهاي مختلف و انواع و اقسام سازهاي سنتي در آنها خودنمايي مي کنند. افرادي که به مطالعه علاقه دارند هم مي توانند از کتابخانه اختصاصي برج استفاده کنند. اين کتابخانه که 212 متر مربع از زير زمين برج را به خود اختصاص داده در مجاورت نگارخانه قرار دارد؛ «قسمت عمده کتابخانه آزادي را کتاب هايي با زمينه هاي فرهنگي، هنري، تاريخي، اجتماعي و معماري اسلامي تشکيل مي دهند که به زبان هاي فارسي، انگليسي و فرانسه هستند.» زيرزمين برج آزادي يکي از پربازديدترين محل هاي برج است؛ چرا که نگارخانه، راهروي تکنولوژي، سالن آمفي تئاتر يا مولتي ويژن، سالن تشريفات، ايران شناسي، گذرگاه پيشينيان، موزه تالار کهن و سالن سيموليشن در اين محل قرار دارند. در مجاورت کتابخانه، سالني وسيع با پاسيويي بسيار زيبا قرار دارد که يک آبنماي زيبا هم در آن قرار گرفته. اکبري مي گويد معماري ويژه و نورپردازي اين سالن موجب شده که از آن به عنوان فضايي بسيار مناسب جهت برگزاري نمايشگاه ها و ارائه آثار هنرمندان استفاده شود؛ «با وجود اينکه در بيشتر طبقات برج همکاران ما براي راهنمايي بازديد کنندگان حضور دارند و مي توانند اطلاعاتي را در خصوص اين نماي ملي در اختيار آنها بگذارند، بازديد کنندگان مي توانند با امکاناتي که ما در راهروي تکنولوژي گذاشته ايم، اطلاعات جامعي درباره برج به دست بياورند.» راهروي تکنولوژي بين پرسنل برج به سايت معروف شده است؛ «در راهروي تکنولوژي دو سالن قرينه اي مدور قرار گرفته که سقف آنها با تلفيقي از معماري سنتي و مدرن و طاق گنبد گونه با گوشه سازي هاي سنتي ايراني- اسلامي طراحي و ساخته شده است. در مرکز هريک از اين سالن ها، فضايي مدور با 28 صفحه نمايش رايانه اي قرار داده ايم و بازديد کننده با قرار گرفتن روي صندلي هاي مقابل صفحه به بانک اطلاعاتي پر و پيماني در خصوص وقايع انقلاب، معماري برج آزادي و ايران شناسي دسترسي پيدا مي کند.» البته در اين راهرو بازديد کنندگان ضمن هدايت به سمت سالن هاي دانستنيها و نمايش مي توانند با نمونه هايي از تکنولوژي هاي پيشرفته امروزي هم آشنا شوند. روبات پاسخگو، پانل بخار ليزر و سيستم هاي IVS که در اين راهرو قرار گرفته اند، نمونه هايي از تکنولوژي مدرن در اين بخش هستند.
● سينما چهاربعدي
سينما سيموليشن يکي ديگر از ديدني هاي مجموعه آزادي است. گنجايش اين سالن منحصر به فرد که اولين تجربه سينماي چهار بعدي در ايران محسوب مي شود 51 نفر است. در اين سالن فيلم هاي سينمايي که به وسيله کدهاي مخصوص جهت حرکت و واکنش هاي مختلف صندلي ها تنظيم شده، براي مخاطبان به نمايش در مي آيد؛ «اين سالن توسط متخصصان داخلي راه اندازي شده و سيستم آن ديجيتال باکس است. اين سيستم متناسب با استانداردهاي تصويري جهان بوده و داراي سيستم اکوستيک صدا و دالبي فراگير است. در اين سينما سه پرده زاويه ديد را براي بيننده فراهم مي کند.»
سالن ايران شناسي هم يکي ديگر از محل هاي ديدني برج آزادي است؛ محلي که نقشه و ماکتي از سرزمين پهناور ايران زمين طرح کلي اش را تشکيل داده است. بازديدکنندگان در اين بخش توسط ريل هاي متحرک که روي نقشه به حرکت در مي آيند به تماشاي طرح هاي حجمي و تصاوير مختلفي از مراکز تاريخي، مذهبي، صنعتي، بعضي از ويژگي هاي اقليمي، تنوع جغرافيايي و فرهنگي ايران مي نشينند؛ « در قسمت شمالي ماکت، آبنمايي با کاشيکاري و سنگ کاري بسيار زيبا وجود دارد که نمادي از درياي خزر است و در قسمت جنوبي هم حوضچه هايي به چشم مي خورد که نشانگر خليج فارس و بخشي از درياي عمان است.» از هر سالن موزه آزادي که بگذريد از موزه تالار کهن به راحتي نمي توانيد بگذريد چرا که در اين قسمت شما مي توانيد شاهد زيباترين مجموعه از سنگ هاي دنيا باشيد. اينجا سالني است با فضايي گسترده که در قسمت زير برج قرار گرفته است. 25 ويتريني که از آنها جهت نمايش مجموعه هاي فرهنگي هنري و اشياي باستاني استفاده مي شود هر بازديد کننده اي را ميخکوب مي کنند؛ «در حال حاضر موزه ديدني سنگ و گوهر در اين تالار قرار گرفته که شامل 371 نوع سنگ و گوهر قيمتي است که در نوع خود بي نظيرند.»
منبع: همشهري سرنخ، شماره 55
