خطاهاي اشتباهي
نويسنده: ژوزف هالينان
مترجم: رضا دستجردي
مترجم: رضا دستجردي
همه ي ما اشتباه مي کنيم اما آيا مي دانيد 7 عامل رواني که ما را به سمت اشتباهاتمان سوق مي دهند، چه هستند؟
همه ما خوب مي دانيم که هيچ کس خالي از خطا و اشتباه نيست و اين نکته بارها و بارها، در فرهنگ ها و در قالب هاي متنوع بيان شده است. جايزالخطا بودن آدمي تا حدود زيادي صحت دارد و همه به درستي آن واقفند. نمود اين دست خطاها و اشتباهات را مي توان هنگام خوب پيش نرفتن کاري يا وقوع رخدادي بد به روشني ديد. در اين موارد مسؤوليت گناه و تقصير را سريعاً به گردن انسان مي اندازند. ميزان خطاي انساني در سوانحي چون سقوط هواپيما 70 درصد، خرابي هاي ماشين و حوادث کاري 90 درصد است. همانگونه که اشاره شد غالبا در اين موارد انسان است که مورد سرزنش قرار گرفته و مقصر شناخته مي شود. اما اگر از اشتباهات انساني فاکتور بگيريم شرايط بسيار متفاوت مي شود.
همه ما انسان ها در نو ع نگاه خود به محيط پيرامون مان و مشاهده جهان تحت تأثير عواملي قرار مي گيريم که ما را مهياي هر گونه خطا و اشتباه مي سازد . تجربيات محققان و پژوهشگران علم رفتار شناسي نشان مي دهد که معمولاً از انسان ها خطاها و اشتباهات مشترکي سر مي زند. در اين مقاله به هفت شرايطي که احتمال خطاي غير عمدي را بالا مي برد خواهيم پرداخت.
طبق مطالعات انجام شده، محققان پاسخ هاي دانشجويان به اين پرسش را به صورت مستند مورد بررسي قرار دادند. از ميان تعداد افرادي که از آنها نمرات دوران دبيرستان شان پرسيده شده بود، تنها 29 درصد نمرات شان را به درستي به خاطر آورده و بيان کردند. جالب اينجاست که اين تحقيق روي دانشجويان سال اول دانشگاه صورت گرفته بود؛ يعني فاصله چنداني ميان دوران دبيرستان و دانشگاه آنها وجود نداشت.
نکته مهم ديگر اينکه 79 درصد دانشجويان، نمرات دبيرستان شان را بالاتر از آن چيزي که بود عنوان کردند و معمولاً نمرات پايين شان را خوب به خاطر نمي آوردند. در کل 79 درصد از دانشجويان نمرات شان را بالاتر از آن چيزي که بود عنوان مي کردند.
اين يکي از ويژگي هاي گذشت زمان است که فرد مي کوشد در جهت اصلاح خود و بهبود گذشته خويش گام بردارد. در حقيقت تلاش فرد بر اين استوار است که خود را هر چه مثبت تر و نزديک به ديدگاه هاي اطرافيانش جلوه دهد. در نتيجه اشتباهي غير عمدي مي شوند.
هنگامي که مشغول انجام همزمان دو کار با هم هستيم تغيير ذهنيت و عکس العمل مناسب در قبال هر دو کار در شرايط مختلف اندکي دشوار مي شود. ممکن است در اين حالت حتي فراموش کنيم که داشتيم چه کاري انجام مي داديم يا برنامه مان چه بوده. اگر در اين شرايط ليستي از کارها و برنامه هايمان را يادداشت کنيم به تمام مواد و اطلاعاتي که در کوتاه مدت به آنها نياز خواهيم داشت، دسترسي پيدا خواهيم کرد. از سوي ديگر طبق تحقيقاتي که ارتش آمريکا در سال 1999 انجام داد، مشخص شد که استفاده از تلفن همراه ارتباط مستقيمي با کاهش توانايي هاي ذهني فرد دارد. به همين خاطر است که همواره تأکيد مي شود موقع رانندگي از تلفن همراه استفاده نکنيد، خصوصاً در موقعيت هاي پرترافيک شهري. اين کاهش توانايي ذهني خصوصاً در مورد رانندگاني که مسن ترند خطرسازتر است. هر چقدر سن فراد بالا مي رود فرايند شناسايي و تشخيص مسائل نيز در ذهن شان دشوار تر شده و در صد انجام خطا بالاتر مي رود. اين مشکل پس از 40سالگي در ذهن افراد نمود بيشتري پيدا مي کند.
اين اتفاق بارها و بارها در زندگي همه ما رخ داده است، بسياري از مواقع فکر ما در لحظه آن قدر مشغول چيز ديگري است که حتي وقوع اتفاقي در مقابل ديدمان را نمي بينيم و متاسفانه دچار اشتباه هاي جبران ناپذيري مي شويم. نمونه اين مسأله در سال 2004 نزديک واشنگتن اتفاق افتاد. اتوبوس حامل دانش آموزان که براي يک گردش علمي در جاده در حال حرکت بود دچار سانحه شد و يک نفر زخمي به جاي گذاشت. محققان پس از بررسي عوامل اين سانحه دريافتند که راننده اتوبوس که در حال صحبت با تلفن همراهش بود با وجود اينکه به جلويش نگاه مي کرد اما اصلاً پل روبه رويش را نديده و با آن برخورد کرد. در نتيجه اين خطاي ديد به فاجعه اي منجر شد.
در بيش از نيمي از موارد، پاسخ ارائه شده منفي بود. تنها هفت نفر از مجموع 15دانشجو متوجه اين تغيير شدند. ممکن است بگوييد اگر من جاي آن دانشجو بودم به اين تغيير توجه مي کردم. شايد هم واقعاً توجه مي کرديد اما يادتان باشد که شما هم حتماً تغييرات بي شمار مشابهي را ديده ايد که به آنها توجه نکرده ايد. يک فيلم را در نظر بگيريد. دقت کنيد که اگر چه صحنه هاي يک فيلم، پيوسته پشت سر هم فيلمبرداري نمي شوند اما چيزي که بر پرده سينما به نمايش در مي آيد به گونه اي ديگر به نظر مي رسد. اين فرآيند غالبا به اشتباهاتي در فرد منجر مي شود که در صنعت سينما به خطاهاي پيوستگي مشهور است.
نمونه اين خطاها را مي توان در فيلم مشهور بن هور ديد. يکي از معروف ترين صحنه هاي اين فيلم به تصوير برداري ارابه اي جنگي در سال 1959بر مي گردد که اگر چه نمايش آن 11دقيقه به طول انجاميد اما فيلمبرداري آن سه ماه زمان برد. چريان خطاي مورد نظر از اين قرار بود که در طول مسابقه ارابه راني اين فيلم، مه سالابا برجستگي هاي دندانه دار چرخ به ارابه بن هور آسيب وارد مي کند. اما اگر به فيلم با دقت توجه کنيد، مي بينيد که در پايان مسابقه، ارابه بن هور هيچ آسيبي نديده و کاملاً سالم است. ظاهرا همين بي توجهي در انتخاب ارابه ها به هنگام فيلمبرداري منجر به پديد آمدن چنين اشتباه بزرگي در يک فيلم پرهزينه شده بودند.
در اين شرايط اعتماد و ايمان ما به توانمندي هاي مان آن قدر زياد مي شود که غالبا فکر مي کنيم همه چيز را تحت کنترل خود در آوريم و درست اينجاست که خطاها و اشتباه هاي غير عمدي بزرگ اتفاق مي افتد.
منبع:دو هفته نامه ي همشهري مثبت، شماره ي 174.
همه ما خوب مي دانيم که هيچ کس خالي از خطا و اشتباه نيست و اين نکته بارها و بارها، در فرهنگ ها و در قالب هاي متنوع بيان شده است. جايزالخطا بودن آدمي تا حدود زيادي صحت دارد و همه به درستي آن واقفند. نمود اين دست خطاها و اشتباهات را مي توان هنگام خوب پيش نرفتن کاري يا وقوع رخدادي بد به روشني ديد. در اين موارد مسؤوليت گناه و تقصير را سريعاً به گردن انسان مي اندازند. ميزان خطاي انساني در سوانحي چون سقوط هواپيما 70 درصد، خرابي هاي ماشين و حوادث کاري 90 درصد است. همانگونه که اشاره شد غالبا در اين موارد انسان است که مورد سرزنش قرار گرفته و مقصر شناخته مي شود. اما اگر از اشتباهات انساني فاکتور بگيريم شرايط بسيار متفاوت مي شود.
همه ما انسان ها در نو ع نگاه خود به محيط پيرامون مان و مشاهده جهان تحت تأثير عواملي قرار مي گيريم که ما را مهياي هر گونه خطا و اشتباه مي سازد . تجربيات محققان و پژوهشگران علم رفتار شناسي نشان مي دهد که معمولاً از انسان ها خطاها و اشتباهات مشترکي سر مي زند. در اين مقاله به هفت شرايطي که احتمال خطاي غير عمدي را بالا مي برد خواهيم پرداخت.
خطاهاي کلامي رايج ترين نوع خطاي انساني
اشتياق به حقايق وارونه
طبق مطالعات انجام شده، محققان پاسخ هاي دانشجويان به اين پرسش را به صورت مستند مورد بررسي قرار دادند. از ميان تعداد افرادي که از آنها نمرات دوران دبيرستان شان پرسيده شده بود، تنها 29 درصد نمرات شان را به درستي به خاطر آورده و بيان کردند. جالب اينجاست که اين تحقيق روي دانشجويان سال اول دانشگاه صورت گرفته بود؛ يعني فاصله چنداني ميان دوران دبيرستان و دانشگاه آنها وجود نداشت.
نکته مهم ديگر اينکه 79 درصد دانشجويان، نمرات دبيرستان شان را بالاتر از آن چيزي که بود عنوان کردند و معمولاً نمرات پايين شان را خوب به خاطر نمي آوردند. در کل 79 درصد از دانشجويان نمرات شان را بالاتر از آن چيزي که بود عنوان مي کردند.
اين يکي از ويژگي هاي گذشت زمان است که فرد مي کوشد در جهت اصلاح خود و بهبود گذشته خويش گام بردارد. در حقيقت تلاش فرد بر اين استوار است که خود را هر چه مثبت تر و نزديک به ديدگاه هاي اطرافيانش جلوه دهد. در نتيجه اشتباهي غير عمدي مي شوند.
هر چه مشغله بيشتر اشتباه بيشتر
هنگامي که مشغول انجام همزمان دو کار با هم هستيم تغيير ذهنيت و عکس العمل مناسب در قبال هر دو کار در شرايط مختلف اندکي دشوار مي شود. ممکن است در اين حالت حتي فراموش کنيم که داشتيم چه کاري انجام مي داديم يا برنامه مان چه بوده. اگر در اين شرايط ليستي از کارها و برنامه هايمان را يادداشت کنيم به تمام مواد و اطلاعاتي که در کوتاه مدت به آنها نياز خواهيم داشت، دسترسي پيدا خواهيم کرد. از سوي ديگر طبق تحقيقاتي که ارتش آمريکا در سال 1999 انجام داد، مشخص شد که استفاده از تلفن همراه ارتباط مستقيمي با کاهش توانايي هاي ذهني فرد دارد. به همين خاطر است که همواره تأکيد مي شود موقع رانندگي از تلفن همراه استفاده نکنيد، خصوصاً در موقعيت هاي پرترافيک شهري. اين کاهش توانايي ذهني خصوصاً در مورد رانندگاني که مسن ترند خطرسازتر است. هر چقدر سن فراد بالا مي رود فرايند شناسايي و تشخيص مسائل نيز در ذهن شان دشوار تر شده و در صد انجام خطا بالاتر مي رود. اين مشکل پس از 40سالگي در ذهن افراد نمود بيشتري پيدا مي کند.
فکر مي کنيم که مي بينيم، اما نمي بينيم
اين اتفاق بارها و بارها در زندگي همه ما رخ داده است، بسياري از مواقع فکر ما در لحظه آن قدر مشغول چيز ديگري است که حتي وقوع اتفاقي در مقابل ديدمان را نمي بينيم و متاسفانه دچار اشتباه هاي جبران ناپذيري مي شويم. نمونه اين مسأله در سال 2004 نزديک واشنگتن اتفاق افتاد. اتوبوس حامل دانش آموزان که براي يک گردش علمي در جاده در حال حرکت بود دچار سانحه شد و يک نفر زخمي به جاي گذاشت. محققان پس از بررسي عوامل اين سانحه دريافتند که راننده اتوبوس که در حال صحبت با تلفن همراهش بود با وجود اينکه به جلويش نگاه مي کرد اما اصلاً پل روبه رويش را نديده و با آن برخورد کرد. در نتيجه اين خطاي ديد به فاجعه اي منجر شد.
توجه مي کنيم اما توجه نمي کنيم
در بيش از نيمي از موارد، پاسخ ارائه شده منفي بود. تنها هفت نفر از مجموع 15دانشجو متوجه اين تغيير شدند. ممکن است بگوييد اگر من جاي آن دانشجو بودم به اين تغيير توجه مي کردم. شايد هم واقعاً توجه مي کرديد اما يادتان باشد که شما هم حتماً تغييرات بي شمار مشابهي را ديده ايد که به آنها توجه نکرده ايد. يک فيلم را در نظر بگيريد. دقت کنيد که اگر چه صحنه هاي يک فيلم، پيوسته پشت سر هم فيلمبرداري نمي شوند اما چيزي که بر پرده سينما به نمايش در مي آيد به گونه اي ديگر به نظر مي رسد. اين فرآيند غالبا به اشتباهاتي در فرد منجر مي شود که در صنعت سينما به خطاهاي پيوستگي مشهور است.
نمونه اين خطاها را مي توان در فيلم مشهور بن هور ديد. يکي از معروف ترين صحنه هاي اين فيلم به تصوير برداري ارابه اي جنگي در سال 1959بر مي گردد که اگر چه نمايش آن 11دقيقه به طول انجاميد اما فيلمبرداري آن سه ماه زمان برد. چريان خطاي مورد نظر از اين قرار بود که در طول مسابقه ارابه راني اين فيلم، مه سالابا برجستگي هاي دندانه دار چرخ به ارابه بن هور آسيب وارد مي کند. اما اگر به فيلم با دقت توجه کنيد، مي بينيد که در پايان مسابقه، ارابه بن هور هيچ آسيبي نديده و کاملاً سالم است. ظاهرا همين بي توجهي در انتخاب ارابه ها به هنگام فيلمبرداري منجر به پديد آمدن چنين اشتباه بزرگي در يک فيلم پرهزينه شده بودند.
اشتباه هاي ناشي از صرفه جويي
خود بزرگ بيني منشا خطاکاري
در اين شرايط اعتماد و ايمان ما به توانمندي هاي مان آن قدر زياد مي شود که غالبا فکر مي کنيم همه چيز را تحت کنترل خود در آوريم و درست اينجاست که خطاها و اشتباه هاي غير عمدي بزرگ اتفاق مي افتد.
منبع:دو هفته نامه ي همشهري مثبت، شماره ي 174.
/ج