روز فرشته

به دنيا آوردن نوزاد بزرگترين دغدغه مادران است و براي آن راه هاي متفاوتي وجود دارد. اگر مي خواهيد نوع زايمان تان را انتخاب كنيد بياييد با روش هاي مختلف آشنا شويم.
بارداري آغاز يك راه زيباست كه به تولد فرزند ختم مي شود. همه مادرها و پدرها دوست دارند پايان اين راه زيبا هم شيرين باشد. براي همين است كه تقريبا هر زني از نيمه هاي دوران بارداري خود ساعت هاي بسياري را به زايمان و شيوه به دنيا آوردن فرزندش فكر مي كند. تا چند دهه پيش راه هاي زايمان براي زنان يكي دو راه محدود بيشتر نبود، اما در سال هاي اخير امكانات مختلفي براي تولد نوزادان به كار گرفته مي شود كه به مادران و پدران كمك مي كند خاطره شيرين تري از زايمان به خاطر داشته باشند. اگر چه در كشور ما هنوز تمام اين امكانات موجود نيست و بين شهرهاي مختلف هم تفاوت زيادي وجود دارد، اما ما همه روش هاي ممكن براي زايمان در ايران را در اين جا آورده ايم. در مورد هر كدام از اين روش ها هم چيزي را كه لازم است بدانيد، آورده ايم تا اطلاعات كاملي در مورد هر نوع از زايمان داشته باشيد. با اين اطلاعات مي توانيد خودتان را بسنجيد و بهفميد كدام روش زايمان براي شما مناسب تر است.

1ـ زايمان طبيعي
 

زايمان طبيعي براي همه آشناست و در تمام دنيا به عنوان اصلي ترين روش زايمان شناخته مي شود. اگر چه چند سالي است كه در ايران آمار زايمان هاي سزارين و طبيعي جايشان را با هم عوض كرده اند، اما به نظر مي رسد با مجهز شدن بيمارستان ها و امكاناتي براي راحت تر كردن زايمان طبيعي و اطلاع رساني درست در مورد اين زايمان، دوباره موجي از طرفداران آن ايجاد شده است.
در زايمان طبيعي معمولا پس از 40 هفته بارداري كامل مي شود و فرآيند زايمان به صورت خود به خود آغاز مي شود. دردهاي زايمان همان چيزي هستند كه اغلب زن ها به خاطر ترس از آنها تن به سزارين مي دهند. با اين وجود دردهاي زايمان 2 ويژگي مهم دارند كه آنها را در درجه مطلوبيت بيشتري نسبت به دردهاي سزارين قرار مي دهد. يكي اين كه دردها مقطعي هستند، يعني به صورت دائم درد وجود ندارد و در نتيجه در طول زمان درد، مدت هاي كوتاهي براي استراحت وجود دارد. دوم اين كه دردهاي زايمان طبيعي تا قبل از تولد فرزند هستند، در حالي كه دردهاي زايمان سزارين تقريبا يك روز بعد از زايمان به اوج خود مي رسند؛ يعني زماني كه زن، مادر شده است و نوزاد به او نياز دارد.
*عوارض احتمالي
عوراض خاصي وجود ندارد.

نقش اول:فقط و فقط مادر
 

هر چند كه كادر خوب و حرفه اي مي توانند كمك بزرگي باشند، اما در نهايت نقش اول ماجراي تولد فرزند را خود مادر بر عهده دارد.

حرف هاي نادرست
 

*زايمان طبعيي موجب تغيير شكل و حالت اندام تناسلي مي شود.
اين طور نيست. رحم و اندام تناسلي زن بافت خاصي دارد كه اين امكان را به آن مي دهد كه بيشترين مقدار انبساط و انقباض را داشته باشد. اگر چه ممكن است زايمان هاي پي در پي (با فاصله كمتر از 2 سال و بيشتر از 4 زايمان ) اين بافت را فرسوده كند.
*زايمان طبعيي موجب افتادگي رحم و مثانه مي شود.
درست نيست. چيزي كه موجب چنين اتفاقي مي شود، زايمان نيست بارداري است، آن هم بارداري هاي پي در پي و ضعيف بودن عضلات شكم كه ممكن است به خاطر سن بالا يا ورزش نكردن ايجاد شده باشد.
*زايمان طبيعي باعث ايجاد يا تشديد هموروئيد مي شود.
اين هم از عوارض بارداري است و ارتباط مستقيمي با نحوه زايمان ندارد. اغلب خانم ها بعد از زايمان (چه سزارين و چه طبيعي ) براي مدتي دچار اين عارضه خواهند شد. اگر چه كساني كه داراي هموروئيد حاد باشند، نمي توانند زايمان طبيعي كنند چون بر اثر فشار زايمان ممکن است دچار خونريزي شوند.

وزن تقريبي بچه
 

معمولا بالاي 3 كيلوگرم است، چون دوره جنيني را به طور كامل طي كرده است. اگر چه در مورد جنين درشت (بيشتر از 4 كيلوگرم) اغلب پزشكان توصيه به سزارين مي كنند.

فايده ها
 

*تحقيقات بسياري نشان مي دهد نحوه زايمان ارتباط هايي با ضريب هوشي كودك در آينده و سلامتي عمومي او هم دارد و در تمام اين تحقيقات هم زايمان طبيعي گزينه برتر است.
*مهم ترين فايده زايمان طبيعي بهبودي سريع آن است. مدت زمان بهبودي نسبي در زايمان طبيعي كمتر از يك شبانه روز است، در حالي كه زايمان سزارين حداقل 4 روز براي بهبودي نسبي نياز دارد. اين را بگذاريد كنار اين كه زن بعد از زايمان ديگر يك زن تنها نيست، يك مادر است و نوزادي دارد كه به شدت وابسته به اوست و نمي تواند از او بخواهد كه شير نخواهد، چون او درد دارد و نمي تواند بنشيند تا شيرش بدهد.
*ارتباط مادر و نوازد در دقايق اول تولد تاثير زيادي بر نوزاد دارد. مادراني كه زايمان طبيعي كرده اند مي توانند در همان اولين دقايق فرزندشان را در آغوش بگيرند و در يك ساعت اول او را شير بدهند. اين شير كه آغوز نام دارد، ماده اي بسيار مقوي و حامل تمام پادتن هاي بدن مادر است كه در همان اولين ساعت نوزاد را ايمن مي كند.
*رحم در زايمان طبيعي سريع تر جمع مي شود و اندام مادر با سرعت بيشتري به حالت قبل برمي گردد. علاوه بر اين به دليل بهبودي سريع امكان ورزش نيز يك هفته بعد از زايمان وجود دارد.

پرسش هاي مهم
 

*براي چه كسي مناسب است؟
به شرط آن كه جزو موارد منع شده نباشيد، اگر از 7 مورد زير بيشتر از 3 مورد را داريد، زايمان طبيعي انتخاب مناسبي براي شماست:
-طبيعي هر چيزي را ترجيح مي دهم.
-شجاعت كافي براي روبه رو شدن با سختي هاي زندگي ام را دارم.
-كسي را براي كمك در روزهاي اول بعد از زايمان ندارم.
-نمي خواهم هزينه زيادي بكنم.
-به يك بيمارستان خوب و مجهز دسترسي دارم.
-مي خواهم مادر شدن را با تمام وجود حس كنم.
-مي خواهم اولين كسي باشم كه فرزند را در آغوش مي كشم.
*چه كسي نبايد انجام بدهد؟
كساني كه دچار يكي از اين موارد هستند، معمولا منع زايمان طبيعي دارند:
-موقعيت بريچ جنين در شكم (سر جنين پايين نباشد.)
-كوچك بودن غير طبيعي لگن زن يا قد كمتر از 150 سانتي متر.
-سابقه خونريزي يا سقط يا مشكلات ديگر در بارداري (به تشخيص پزشك)
-موقعيت اضطراري براي جنين (مثل نبض غير عادي يا دفع مكونيوم.)
-هموروئيد حاد.
-ديسك حاد.
-ديابت بارداري.
-فشار خون بالا.
-پارگي كيسه آب پيش از هفته 37.
-درشتي غير عادي جنين.
-سابقه سزارين قبلي يا هر جراحي شكمي ديگر.
*به چه دليل ممكن است نخواهيد انجام بدهيد؟
به هر كدام از اين دلايل هم كه باشد، نمي شود به كسي خرده گرفت. اگر چه بعضي از اين دلايل قابل رفع هستند (مثل انواع ترس كه با مطالعه بيشتر و شنيدن تجربيات ديگران حل مي شوند) اما در نهايت انتخاب با شماست.
-از درد مي ترسم.
-مي ترسم كلي درد بكشم و آخرش مجبور به سزارين بشوم.
-آستانه تحملم پايين است و زود خسته يا عصبي مي شوم.
-بيمارستاني با كادري مجرب براي زايمان طبيعي در دسترسم نيست.
*كجاها دارند؟
تقريبا تمام بيمارستان هاي داراي بخش زنان و زايمان امكان زايمان طبيعي را دارند. بعضي از بيمارستان هاي خصوصي در شهرهاي بزرگ به دليل مشكلات زايمان طبيعي براي كادر درماني (غير قابل پيش بيني بودن، مدت طولاني و هزينه كم!) زايمان طبيعي را انجام نمي دهند. در اين مورد حتما از بيمارستان سوال كنيد.
حدود هزينه
بسته به نوع امكانات جانبي بيمارستان هزينه متفاوت است. جدا از دستمزد پزشك متخصص (كه معمولا نيازي به حضور او در زايمان طبيعي نيست، مگر زايمان هاي خاص يا به درخواست بيمار) هزينه بيمارستان و زايمان كمتر از 200 هزار تومان خواهد بود. با داشتن بيمه و زايمان در بيمارستان هاي دولتي، اين هزينه به سمت رايگان ميل مي كند.

انواع زايمان هاي طبيعي
 

زايمان طبيعي در دنيا به صورت هاي مختلف انجام مي شود.در ايران تا همين چند سال پيش تنها روش زايمان طبيعي همان روش عادي همراه با درد كشيدن بود، اما چند سالي است كه تجهيزاتي براي تسهيل زايمان طبيعي در بعضي از بيمارستان ها ايجاد شده است.
*با استفاده از گاز
منظور از گاز در واقع تركيباتي از داروهاي مسكن است كه همراه با اكسيژن خالص (كه خودش آرامش بخش است) در طول مدت درد به زن داده مي شود تا تنفس كند. اين تركيب موجب آرامش بيشتر زن مي شود و در دردهاي طولاني بسيار مفيد است.
*زايمان در آب
بيمارستان هاي كمي هستند كه امكان زايمان در آب را دارند. كثيف كاري زياد، سخت شدن استريل و ضدعفوني كردن محل، لباس هاي متفاوت و خيس شدن كادر درماني از جمله دلايلي هستند كه كمتر بيمارستاني زير بار اين امكان مي رود. با اين حال زايمان در آب يكي از حالت هاي بسيار آرامش بخش در زايمان است. در اين حالت زن مدت درد را در داخل آب مي گذراند كه هم موجب تسكين اندك درد مي شود و هم به زن آرامش بيشتري براي تحمل درد مي دهد.
*زايمان با كمك ماما در خانه
زايمان در منزل در بسياري از كشورهاي اروپايي روش اصلي زايمان است. در اين روش زن با مامايي كه از قبل مراقبت هاي بارداري او را انجام مي داده، زايمان را در خانه انجام مي دهد. راحتي زن در زايمان، آرامش بيشتر و حضور همسر در طول فرآيند زايمان چيزي است كه اين نوع زايمان را عالي مي كند. در ايران هم ماماهاي خاصي اين كار را انجام مي دهند. در هر حال براي اين زايمان حتما بايد يك آمبولانس مجهز جلوي در خانه باشد تا در صورت رخ دادن هر اتفاقي زن را سريع به بيمارستان برساند.

2 ـ زايمان طبيعي بدون درد يا اپيدورال
 

زايمان طبيعي با بي حسي اپيدورال (كه به زايمان بدون درد معرف شده ) در واقع يكي از انواع زايمان طبيعي است، اما به دليل خاص بودن، آن را جدا از انواع ديگر زايمان طبيعي آورديم. در اين روش در مراحل مياني درد (زماني كه دهانه رحم بين 4 تا 6 سانتي متر باز شده است ) مسكن خاصي از طريق يك لوله بسيار ظريف وارد ناحيه ميان مهره هاي انتهايي مي شود.
با اين تزريق، اندام پايين تر از كمر بي حس شده و زن ديگر درد را حس نمي كند، اما مي تواند حركت كند و با اراده خودش زور بزند.

نقش اول:ماما نقش اول را دارد.
 

اگرچه در هر حال اين مادر است كه بايد فرايند زايمان را طي كند، اما چون مادر انقباض هاي رحم را حس نمي كند اين ماما است كه بايد او را در مورد نحوه و زمان فشار آوردن راهنمايي كند.

فايده ها
 

تمام فايده هاي زايمان طبيعي را دارد، علاوه بر اين كه درد اصلي (كه در مراحل آخر زايمان مي آيد ) وجود ندارد.

عوارض احتمالي
 

ممكن است هيچ گونه عوارض خاصي نداشته باشد، يا يكي از اين عوارض رخ بدهد.
*در مواردي سردرد يا كمردرد گزارش شده است. اين عارضه ممكن است به خاطر اشتباه متخصص بيهوشي يا ضخيم بودن سوند يا تكان خوردن زن در هنگام وارد كردن سوند اپيدورال رخ بدهد. در اين حالت مقدار بسيار كمي از مايع داخل نخاع خارج مي شود كه موجب به هم خوردن تعادل مايع نخاعي شده و سرد يا كمردرد به دنبال دارد. اين درد ممكن است چند ساعت تا چند هفته طول بكشد. اگر چه متخصصان حرفه اي و كيفيت مناسب سوند مي تواند جلوي اين عارضه را بگيرد.
*كند شدن فرآيند زايمان نيز يكي از عوارض اين روش است. با توجه به اين كه مادر دردي حس نمي كند، اعمال فشار توسط مادر ممكن است كمتر يا كم اثرتر شود در اين صورت فرآيند زايمان كمي طولاني تر مي شود كه اگرچه درد بيشتري ندارد، اما ممكن است جنين را به خطر بيندازد و موجب استفاده از ابزار كمكي براي خارج كردن بچه (وكيوم يا فورسپس) شود.
*ممكن است بي حسي به طور كامل صورت نگيرد. يعني بي حس نشود يا نيمي از بدن بي حس شود. اين موضوع كه بسيار نادر است، عارضه خاصي ندارد و فقط موجب احساس دردهاي طبيعي مي شود.

حرف هاي نادرست
 

آسيب به نخاع
از چيزهايي است كه در اپيدورال غيرممكن است. سوند اپيدورال جايي وارد كمر مي شود كه نخاع تمام شده و هيچ گونه امكان تماس با نخاع را ندارد.

پرسش هاي مهم
 

*به چه دليل ممكن است نخواهيد انجام بدهيد؟
ممكن است دوست داشته باشيد كاملا طبيعي و بدون هيچ گونه دخالت عوامل مصنوعي زايمان كنيد؛ در اين صورت دست خودتان است.
*چه كسي نبايد انجام بدهد؟
كساني كه مشكل ديسك كمر دارند، نبايد از ايپدورال استفاده كنند. باقي موارد منع مثل زايمان طبيعي است.
*كجاها دارند ؟
چند بيمارستان در تهران و بيمارستان هاي ديگري در مراكز استان ها اين امكان را دارند، اگر مي خواهيد اپيدورال كنيد، هم از بيمارستان بپرسيد و هم با زناني كه در آن بيمارستان از اين امكان استفاده كرده اند، گپي بزنيد تا دست تان بيايد كه متخصص و وسايل اين كارشان مناسب است يا نه.
حدود هزينه:
چيزي حدود 300 هزار تومان به هزينه زايمان طبيعي اضافه مي شود.
*براي چه كسي مناسب است ؟
اگر خيلي دل تان مي خواهد زايمان طبيعي داشته باشيد، اما تحمل درد را نداريد اين بهترين گزينه است. حتي مي توانيد در بدو ورود به بيمارستان شرط كنيد كه هر وقت احساس كرديد دردها برايتان غير قابل تحمل شده است درخواست اپيدورال بكنيد. فقط حواس تان باشد كه وقتي دهانه رحم بيشتر از 6 سانتي متر باز شده باشد، ديگر اپيدورال انجام نمي شود. چون هم ديگر فايده اي ندارد (اپيدورال حدود 50 دقيقه بعد بي حسي را ايجاد مي كند كه در اين مرحله از زايمان چيزي تا انتهاي زايمان نمانده ) و هم مي تواند موجب توقف زايمان شود.

3 ـ زايمان سزارين
 

زايمان سزارين در واقع يك روش اورژانسي براي زايمان است. در حالت عادي از هر 5 زايمان در آمريكا و اروپا يكي به روش سزارين انجام مي شود. در تهران اين نسبت برعكس است و از هر 5 زايمان، 4 تا به روش سزارين است. اين نسبت در شهرهاي كوچك، كمتر و نزديكتر به عدد جهاني است. اين كه در چند سال اخير ناگهان زايمان سزارين چطور محبوب شد به چند عامل برمي گردد. اولي پايين بودن كيفيت سرويس هاي درماني براي زايمان طبيعي بود كه موجب مي شد زنان يك جراحي تميز و سريع را به گذراندن ساعت هايي سخت در بيمارستان، بدون همراهي يك آشنا (همسر يا مادر) و با بي توجهي عموم كادر درماني ترجيح بدهند. علاوه بر اين، رسانه ها هم نقش مهمي داشتند.تصويري كه از زايمان طبيعي در فيلم ها و سريال هاي ما ديده مي شود، تصوير زني است كه دارد جيغ مي زند و از درد مي ميرد و هيچ كس با او مهربان نيست. طبيعي است كه در چنين شرايطي هر زني از زايمان طبيعي بترسد.
عامل ديگر، ترجيح زايمان سزارين براي پزشكان و كادر بيمارستاني است. دستمزد پزشك متخصص در زايمان سزارين بسيار بالاست. سزارين زمان مشخصي دارد و پزشك يا ماما مجبور نيست نيمه هاي شب براي بيماري كه ناگهان با درد آمده، خودش را به بيمارستان برساند. كل زمان جراحي نيم ساعت بيشتر نيست و لازم نيست پرستار يا ماما چند ساعت بالاي سر مادر بايستند. همه اينها باعث مي شود اغلب بيمارستانها سزارين را به زايمان طبيعي ترجيح بدهند، تا جايي كه بعضي از بيمارستان هاي خصوصي در تهران اصلا زايمان طبيعي انجام نمي دهند.

نقش اول:پزشك
 

پزشك متخصص زنان نقش اول را دارد و تبحر اوست كه تعيين كننده سختي يا راحتي زايمان است.

وزن تقريبي بچه
 

كمتر از زايمان طبيعي است، چون معمولا حدود هفته 38 يا 39 سزارين انجام مي شود و جنين فرصت كمتري براي رشد دارد.

فايده ها
 

*زمانش مشخص است و لازم نيست 2-3 هفته آخر را به حالت آماده باش بگذرانيد. معمولا هم جراحي صبح زود است و مشكل نيمه شب و ترافيك و اين چيزها ندارد. اين طوري همه چيز را مي توانيد از قبل آماده كنيد.
*قبل از زايمان و حين آن دردي ندارد.
*اندام تناسلي بخيه نمي خورد.

عوارض احتمالي
 

بسته به نوع بي حسي در سزارين، ممكن است عوارض متفاوتي را تجربه كنيد، كه اينها مهم ترين هاي شان است:
*جاي برش و بخيه براي هميشه روي شكم تان مي ماند و ممكن است براي تمام عمرتان دچار عارضه هايي مثل بي حسي در محل بخيه يا دردهاي مبهم زير بخيه شويد.
*خونريزي حين زايمان علاوه بر خونريزي طبيعي بعد از زايمان مي تواند شما را بسيار ضعيف كند.
*بيهوشي يا بي حسي اسپاينال (از كمر) مي تواند عوارضي داشته باشد.
*درد شديد بعد از زايمان از چند ساعت بعد تا چند روز بعد مي تواند زن را به كل زمين گير كند. مصرف مسكن زياد هم به علت شيردهي درست نيست.از همه مهم تر اين كه شيردهي به نوزاد در روزهاي اول كاملا دردناك و سخت خواهد بود و در صورت بي علاقگي به شيردهي ممكن است نوزاد كلا شير مادر را پس بزند.

انواع
 

بي حسي نخاعي(اسپاينال ):در حال حاضر بهترين گزينه براي سزارين همين است. در اين شيوه شما تنها از كمر به پايين بي حس هستيد و در بدو تولد فرزندتان به هوش هستيد. شيوه بي حسي شبيه اپيدورال است با اين تفاوت كه ماده مصرفي متفاوت است و محل تزريق نيز بالاتر از اپيدورال است. كساني كه مشكل ديسك كمر داشته باشند، نمي توانند از اين شيوه استفاده كنند.
*بيهوشي عمومي:اين شيوه كه تا چند سال پيش شيوه اصلي سزارين بود، الان ديگر كمتر استفاده مي شود. عوارض شديد بيهوشي عمومي (اختلالات حافظه حالت تهوع، سردردهاي شديد و آثاي مغزي دائمي) باعث شده كه كمتر كسي به سراغ اين شيوه برود. اگر چه در موارد منع شيوه هاي ديگر زايمان يا براي كساني كه دچار ترس بسيار شديد از زايمان هستند، اين شيوه تنها شيوه كارآمد است.

پرسش هاي مهم
 

*كجاها دارند؟
اغلب بيمارستان ها امكان زايمان سزارين را دارند. اما همه شان امكان بي حسي از كمر را ندارند.
حدود هزينه
حداقل 800 هزار تومان اما حداكثرش به پزشك و بيمارستاني بستگي دارد و تا 6 ميليون هم ممكن است بالا برود.
*به چه دليل ممكن است نخواهيد انجام بدهيد؟
-هزينه بالا
-در دسترس نبودن متخصص زنان خوب
-تمايل به زايماني با عوارض كمتر
*براي چه كسي مناسب است؟
-كساني كه به هر دليل (اعم از ترس يا نبودن امكانات مناسب زايمان طبيعي ) دوست ندارند زايمان طبيعي داشته باشند.
*كساني كه قبلا يك سزارين داشته اند.
*كساني كه جزو موارد منع زايمان طبيعي هستند.
منبع:نشريه شهرزاد، شماره 19.