جاي پاي يار

مسجد سهله
 

برج هاي نيم دايره اي از طرف خارج و به فاصله هاي مساوي تقويت مي شوند و در چهار گوشه مسجد به چشم مي خورند. در ميانه ضلع شرقي ديوار، مناره اي به ارتفاع 30 متر وجود دارد. از دراصلي که همان نزديکي است، آرام قدم دريکي از مشهورترين مساجد اسلامي که در قرن اول هجري ساخته شده است؛ مي گذارم. آرامشي را که فضاي آن موج مي زند، با تمام وجود حس مي کنم. اين جا مسجد شريف سهله است که درمنابع تاريخي از آن با نام هايي چون مسجد سهيل، بني ظفر وعبدالقيس ....(1) ياد شده است.
نگاهم روي ديوار کنارم به سمت بالا سر مي خورد وحدود 22 متر بالا مي رود. در جاي جاي مسجد نماز گزاراني مشغول راز و نياز با معبود خويش اند، بدون توجه به زمان و مسلماً تمام آن ها تا دو سال ديگر زنده اند، مگر قطع رحم عمرشان را قطع کند يا گناهي ديگر گريبان شان را بگيرد.(2) به ميان مسجد سهله مي رسم، مسجدي با طول 140 متر، عرض 125 متر و چه قدر با عظمت.
دربخش هاي مختلف صحن مسجد، محراب هايي ساخته شده که به نام پيامبران و ائمه اطهار (ع) نام گذاري شده اند و در اصطلاح آن ها را مقام مي خوانند.
جلو مي روم. درست در وسط مسجد وکنار مقام امام صادق (ع) مي ايستم، محرابي که براساس روايات تاريخي، امام صادق (ع) مدتي درآن جا اقامت نموده و به عبادت ودعا مشغول بوده اند. نگاهم را دور تا دور مسجد طواف مي دهم و نگاهم لحظه اي برمقام حضرت يونس (ع) که در جهت جنوب غربي بين ديوارجنوبي و غربي قرار دارد، متوقف مي شود. جواناني اطرافش را گرفته اند ومشغول دعا هستند.
مقام حضرت صالح (ع)در سمت شرقي بين ديوار جنوبي وشرقي قرار دارد وبه مقام صالحين، انبيا و مرسلين معروف است. گروهي اين مقام را چون نگيني فرا گرفته اند. همين طورآرام نگاهم سير مي کند تا به مقام حضرت ادريس (ع) مي رسد که در بين ديوار شرقي و شمالي قرار دارد. ذهنم نيز پرواز مي کند تا افق هاي دور، شايد هم نزديک. به مرور تلاش هاي انبيا و آن چه که تمامي رسولان الهي به آن بشارت داده اند، مي پردازم.
به مسجد بيت الخضرا مي رسم. در روايتي آمده که اين مسجد، خانه حضرت ابراهيم خليل (ع) بوده است که ازآن جا به سمت قوم«عمالقه»رفتند واکنون به مقام حضرت ابراهيم (ع) مي نگرم که بين ديوارغربي و شمالي قرار دارد وخداوند ايشان را در قرآن پدر مسلمانان واسوه آن ها ناميده است.
مقام امام سجاد (ع) درميانه مسجد وکمي مايل به سمت شرقي قرار دارد ومرا تا کربلا، اين نقطه عطف درمسير تحقق جامعه اي مبتني بر توحيد وعدالت مي برد.
کمي مايل به سمت جنوب؛ در بين مقام هاي امام سجاد(ع) و حضرت يونس (ع)، ساختماني به طول 80 متر وعرض 5/5 متر بنا شده و مقام امام زمان (ع) را که در قسمت مياني مسجد قرار دارد، احاطه کرده است. مکان شريفي که حضرت ولي عصر (عج) دراين مقام، نماز و نيايش به جا آورده اندو عاشقان بسياري از جمله عالم بزرگوار، علامه بحرالعلوم، امام شان را درحال مناجات با پروردگار زيارت کرده اند. دلم پرمي کشد به سوي روزي که حکومت حق در سراسر جهان برقرار مي شود واين مسجد که روزي منزل حضرت ادريس (ع) وحضرت ابراهيم (ع) بوده است و خداوند هيچ پيامبري را به پيامبري مبعوث نکرده است، مگرآن که وي دراين مسجد نماز گزارده است. منزل حضرت مهدي (ع) است ومولايم با خانواده شان در آن جا اقامت مي کنند.
آماده نماز مي شوم. دوستم مي گويد: مي داني هر کسي دراين مسجد اقامت داشته باشد، مثل آن است که که در چادر پيامبر اکرم (ص) اقامت دارد... هر کس دراين مکان شريف نماز به جاي آورد وبه دنبال آن با نيت خالص دعا کند؛ حاجت او برآورده مي شود و اگر کسي ازترس امري به آن جا پناه ببرد، خداوند وي را ازآن خطر در امان نگه مي دارد و هيچ شب و روزي نيست،‌ مگرآن که ملائکه اين مسجد را زيارت مي کنند و در آن جا به عبادت خدا مشغول مي شوند.(3)

مسجد کوفه
 

نام مسجد کوفه را بارهاو بارها شنيده اي و گاه وقتي مناجات زيباي «مولاي يا مولاي»(4) اميرالمؤمنين (ع) درگوش جانت نشسته، دلت تا مسجد کوفه پر کشيده است. همان مسجدي که محرابش سحرگاه نوزدهم رمضان، شاهد ضربت خوردن مولاي پرهيزکاران بود ودر وديوارش «فزت و رب الکعبه»(5)را به تماشا نشست. مسجد کوفه و مقام هاي انبيا و معصومان درآن، خانه امام علي (ع)، مزارمسلم بن عقيل، ‌«هاني بن عروه»، «مختارثقفي» و«ذي الکفل نبي (ع)» وقايع تاريخي فراواني را به يادها مي نشاند.
مسجد کوفه يکي از چهار مسجد مهم و مقدس جهان اسلام است. پس از ظهور حضرت ولي عصر (عج)، پايتخت ايشان کوفه و مرکز قضاوت شان مسجد کوفه خواهد بود. خواندن نماز واجب در مسجد کوفه، ‌معادل به جا آوردن يک حج ونماز مستحبي درآن برابر با يک عمره است. قبله اين مسجد باغي است از باغ هاي بهشت و دست راست و چپ آن نيز بوستان هاي بهشت است. حتي نشستن در آن مسجد نيز عبادت محسوب مي شود. هيچ بنده صالح و پيامبري نبوده، ‌مگرآن که در اين مسجد نماز خوانده است.
عصاي موسي (ع) شجره يقطين وانگشتر «سليمان» دراين مسجد است هيچ گرفتار و محزوني در «مسجد کوفه»دست به دعا برنمي دارد،‌ مگراين که دعايش مستجاب وغم و گرفتاري اش برطرف شود. اعتکاف (6) دراين مسجد مانند اعتکاف در «مسجد الحرام» است و «مسجد النبي (ص)» است.(7)
مسجدکوفه، خانه حضرت آدم وحضرت نوح و حضرت ادريس و مصلاي ابراهيم خليل و خضر (ع) بوده و يکي از چهار مسجدي است که خداوند آن را برگزيده و در روز قيامت براي کساني که درآن نماز خواندند، شفاعت مي کند؛ شفاعتي که رد نمي شود و مصلاي حضرت مهدي است.(8)
مسجد کوفه يکي از چهار مکاني است که مسافر در آن مخيراست، بين قصر و اتمام.امام صادق (ع) فرمود: «ازجمله از علم مخزون خداوند، نماز اتمام در چهار مکان است: حرم خداوند، حرم رسول گرامي (ص) و حرم اميرمؤمنان(ع) وحرم حسين بن علي (ع) ».(9)

سرداب
 

روزي براي معتضد عباسي خبر مي آورند که امام زمان (عج) درآن جا حضور دارند. او فوراً سپاهي را به سامرا براي دستگيري حضرت مهدي (ع) مي فرستد. وقتي سپاه معتضد به سرداب مي رسند، پشت در سرداب صداي تلاوت قرآن حضرت مهدي (عج) را مي شنوند. لشکر در پشت در سرداب اجتماع مي کنند تا مانع خروج امام (عج) شوند. فرمانده لشکر در پيشاپيش لشکر مي ايستد تا همه افراد لشکر برسند لشکر درمقابل خانه اي که قبلاً، خانه امام حسن عسکري (ع) وامام هادي (ع) بوده، اجتماع مي کند تا حضرت را که در سرداب مانند اجدادشان به عبادت مشغول اند، از خانه بيرون بيايند.
پس از مدتي حضرت از راهي که به در سرداب منتهي مي شد، ازخانه بيرون مي آيند واز پيش روي لشکر عبور مي کنند و غيب مي شوند.
دراين هنگام، فرمانده لشکر، خطاب به سپاه مي گويد:«وارد سرداب شويد ومهدي (عج) را دستگير کنيد.»
سپاهيان مي گويند: مگر نديدي که مهدي (عج) از روبه روي تو عبور کرد.
-من او را نديدم. شما که ديديد، چرا به او حمله نکرديد؟
سپاهيان پاسخ مي دهند: ما گمان کرديم تواو را ديدي، چون فرماني ندادي، ما نيز حرکتي از خودنشان نداديم.(10)
بهتر است بدانيم سرداب به معناي زيرزمين است و بيشتر خانه هاي مناطق گرمسيري عراق، ازقديم ونديم، داراي سرداب بوده تا در تابستان مورد استفاده قرار گيرد. خانه امام حسن عسکري (ع) درسامرا داراي سرداب داشته وامروز اين خانه محلي براي عبادت شيعيان آن بزرگواران است.

پي نوشت ها:
 

1.«سهله» که اکثر آن را به سين مفتوحه ضبط کرده اند به «زمين هموار» گفته مي شود وبعضي هم به سين مکسور خوانده اند که به معناي «خاک ماسه» مانند است که به وسيله سيل در مسيل ها جمع مي شود. بنابراين نام گذاري اين مسجد به سهله به لحاظ جنس خاک آن منطقه بوده است و همين طور در علت تسميه آن به نام هاي ديگر گفته اند که «سهيل» نام سازنده آن مسجد است و «عبدالقيس» نام طايفه اي است که اين مسجد در منطقه سکونت آن ها بنا شده است و«بني ظفر» هم يکي از طايفه هاي قبيله عبدالقيس است و ...ابن الفقيه روايت مي کند حضرت علي (ع) فرمودند: درکوفه چهار بقعه مقدس وجود دارد که چهار مسجد درآن ساخته شده است وبه آن حضرت عرض شد آن ها کدام مساجدند حضرت فرمود: يکي ازآن ها مسجد ظفر يا همان مسجد سهله است.
2. امام سجاد(ع) مي فرمايد «هرکس درمسجد سهله دو رکعت نماز به جا آورد، خداوند دو سال برعمر او مي افزايد». بحار الانوار، ج97، ص436، ح6.
3. بحار الانوار، ج97، ص435، ح3.
4. يکي از دعاهاي حضرت امير(ع) معروف به مناجات مسجد کوفه که درکتاب مفاتيح آمده است.
5. به خداي کعبه رستگار شدم.
6. اعتکاف، گوشه گيري، گوشه گيري براي عبادت.
7. بحارالانوار؛ ج97، ص392، ح20، به نقل ازخصال، ج1، ص225، ح58.
8. امالي صدوق، ص227، ح8.
9. جواهرالکلام، ج14.
10. بحارالانوار، ج53، ص52-53.
 

منبع:نشريه عطرخوش يار ويژه نهم ربيع الاول