ناگهان،جنگ جهاني سوم

سراسر دوران جنگ سرد را کشمکش هاي بين شوروي و آمريکا،که جهان را به نفع خود به دو جبهه تقسيم کرده بودند رقم زد. اگر چه نيروهاي اين دو کشور هيچگاه وارد جنگي رو در رو نشدند ولي تنش هاي بين اين دو جبهه،چندين بار جهان را تا مرز جنگي گسترده پيش برد. طي چند رويداد که نقطه عطف دوران جنگ سرد به شمار مي روند دنيا در آستانه شروع سومين جنگ جهاني قرار گرفت،جنگي که اگر رخ مي داد در آن حرف اول و آخر را بمب هاي هسته اي مي زدند. يکي از اين اتفاقات بحران موشکي کوبا بود؛ بحراني که باعث شد، براي چند ساعت نفس تمام مردم دنيا از وحشت جنگ در سينه حبس شود.
شب 22 اکتبر سال 1962 سي ام مهر ماه 1341. تمام دنيا در آن شب خود را براي شروع جنگي جديد آماده مي کرد، جنگي که قرار بود در آن بمب هاي اتمي، دنيا را ويران کند.جان اف کندي؛ رئيس جمهور آمريکا در يک برنامه ويژه تلويزيوني حاضر شد و اعلام کرد که هواپيماهاي جاسوسي کشورش به وجود پايگاه هاي موشکي در کوبا که توسط روسيه در حال ساخت هستند پي برده اند. شوروي و کوبا هر دو از دشمنان سرسخت آمريکا به شمار مي رفتند و سيستم هاي کمونيستي حاکم بر آنها به رهبري خروشچف و کاسترو بر اساس نقاط مشترکي که يکي از آنها خصومت با آمريکا بود پيوند محکمي داشتند. در دهه 60 ميلادي کوبا همواره محل بحث و درگيري آمريکا و شوروي بود. يک سال قبل از بحران موشکي هم عمليات خليج خوک ها در ساحل کوبا اتفاق افتاده بود. جالب اينکه فيدل کاسترو رهبر پر آوازه کوبا نقش چندان پررنگي در هيچ يک از اين اتفاقات نداشت. سکوهاي موشکي در کوبا را شوروي به منظور پرتاب موشک هاي ميانبرد مي ساخت. موشک هايي که توانستند خود را در عوض چند دقيقه به واشگتن و ساير نقاط خاک آمريکا برسانند. کندي در ادامه سخنراني غير منتظره اش اضافه کرد که دستور به قرنطينه دريايي کوبا داده است تا از رسيدن کشتي هاي حامل تجهيزات نظامي شوروي به اين کشور جلوگيري شود.وي با لحني تهديد آميز گفت آمريکا از انجام اقدام نظامي به منظور پايان دادن به آنچه وي«تهديدي پنهاني و تحريک آميز نسبت به صلح جهاني»خواند، کوتاهي نخواهد کرد. او به تندي به فيدل کاسترو هشدار داد. در واقع هفت روز قبل، پس از آنکه هواپيماهاي جاسوسي «u2»از آسمان کوبا بازگشتند 60نفر از سياسيون آمريکا از فعاليت هاي پنهان شوروي و کوبا با خبر شده بود. کندي فورا جلسه اي محرمانه تشکيل داد و با مشاورانش به بحث درباره عکس هاي محرمانه اي که يوتوها انداخته بودند پرداخت. پيشنهاد حمله به کوبا چندين بار در اين جلسه مطرح و سپس مطرح و سپس رد شد. آنها در نهايت بر سر محاصره دريايي کوبا به توافق رسيدند.

آمريکا و روسيه در مقابل هم
 

فرداي آن روز ناوهاي جنگي آمريکا به راه افتادند. آنها جزيره کوبا را از 50مايلي محاصره کردند و در کمين کشتي هاي شوروي نشستند. عده اي از ناوگان اين کشور که در حال حمل تجهيزات موشکي بوند، به سوي کوبا مي آمدند.کندي رسما اعلام کرد که اگر آنها بخواهند به کوبا نزديک شوند ناوهاي کشورش آتش خواهند گشود. کندي شخصا از طريق«خط داغ» با خروشچف صحبت کرد و ضمن اخطار دادن به او،از وي خواست کشتي ها را باز گرداند.با وجود وضعيت بحراني و هشدارهاي آمريکا،کشتي هاي روسيه به سمت کوبا مي رفتند.کندي،وضعيت هشدار نظامي اعلام کرد و به تمام نيروهاي نظامي آمريکا آماده باش داد. در ساعاتي که فاصله کشتي هاي دو کشور داشت کم مي شد کندي در اتاق جنگ آمريکا نشسته بود تا در هر لحظه که لازم ديد دستور حمله اي همه جانبه را صادرکند. مطمئنا در آن ساعات بسياري از کشورها،بمب هاي ويرانگر اتمي شان را به سوي هم نشانه رفته بودند. در حالي که تمام مردم دنيا خبرها را لحظه به لحظه دنبال مي کردند و از وحشت پلک نمي زدند،در درياي کارائيب تفنگداران آمريکايي ناوهاي روسيه را از دوربين صلاح هايشان تماشا مي کردند. در آن ساعت هاي پر تب و تاب، چندين بار از طريق خط داغ، بين کاخ سفيد و کاخ کرملين صحبت هاي محرمانه اي رد و بدل شد.

در ايران چه مي گذشت؟
 

بسياري از ايراني هايي که اکنون سن و سالي دارند هرگز آن نيمه شب هراسناک را فراموش نمي کنند. هيچ کس نمي توانست بخوابد. همه پاي راديو بودند. راديوي ايران هم مثل بسياري از کشورهاي ديگر مستقيما آنچه را که در جريان بود گزارش مي کرد. با چکاندن ماشه اي در کارائيب اگر آتش جنگ شعله ور مي شد ورود ايران به آن اجتناب ناپذير بود.
در آن روزها مقامات ايران دائما وارد درگيري هاي لفظي با روس ها مي شدند.براي تقويت ايران در برابر شوروي،آمريکا پيشرفته ترين سلاح هايش را در اختيار ايران قرار داده بود و با توجه به رابطه خصمانه ايران با همسايه اش در صورت شروع جنگ اگر هم ايران دست به حرکتي نمي زد حمله شوروي حتمي بود.

جهان،نفس را حتي کشيد
 

در اوج استرس و حساسيت ناگهان کشتي هاي شوروي سرعت شان را کم کردند و از مسير خارج شدند.عده اي از آنها دور زدند و برگشتند و پس از چند ساعت التهاب، جهان نفس راحتي کشيد. البته همه چيز به اينجا ختم نشد. تا پايان ماهي که کوبايي ها آن را «اکتبر پرتنش»مي نامند کشمکش ادامه داشت. در روز 26اکتبر چند ناو شوروي دوباره به کوبا نزديک شدند و حتي با ناوهاي آمريکايي به تعقيب و گريز پرداختند ولي اين بار هم کار به زد و خورد نکشيد. در همين روز، سرويس هاي جاسوسي آمريکا به کندي خبر دادند که ساخت تاسيسات موشکي در کوبا متوقف نشده و کارگران در سکوها مشغول به کارند. اين خبر کندي را دوباره به فکر حمله به کوبا انداخت. او از کميته هاي اجرايي خواست لوازم اين جنگ را آماده کنند ولي در همين روز روس ها اعلام کردند که اگر آمريکا تعهد بدهد که به کوبا حمله نمي کند، تاسيسات موشکي را در کوبا خواهند چيد. البته دو روز بعد شوروي مطالباتش را بالا برد.خروشچف گفت : آمريکا هم بايد پايگاه هاي موشکي اش در ترکيه را تخليه کند.
در همين روزها يک هواپيماي يوتو آمريکايي روي کوبا سرنگون شد که احتمالا کار نيروهاي روس بود البته کندي دست به اقدامي انتقام جويانه نزد ولي گفت پايگاه هاي موشکي آمريکا در ترکيه در وقتي ديگر برچيده مي شوند. با وجود اينکه کندي پيش شرط شوروي را ناديده گرفت ولي مقامات کرملين در روز 28 اکتبر 1962 اعلام کردند کوبا از سلاح هاي روس پاک خواهد شد. از عصر همان روز روسيه براي عملي کردن حرفش اقدام کرد و به اين ترتيب اکتبر پرتنش پايان يافت. در ماه نوامبر کندي دستور لغو محاصره کوبا را صادر کرد و مدتي بعد بي سروصدا دستور داد موشک هاي آمريکا در ترکيه برچيده شوند.اينکه اين بازي را کدام طرف برد،بستگي به تفسير اين وقايع دارد ولي آنچه واضح است آنکه در پايان هر دو طرف کوتاه آمدند و تمايلي به ادامه کشمکش نداشتند. کارشناسان معتقدند آمريکا و شوروي،هر دو از پيامدهاي جنگي هسته اي بيمناک بودند.

خط داغ
 

خط داغ سيستمي ارتباطي بين واشنگتن و مسکو است که در مواقع حساس ارتباط بين رهبران آمريکا و روسيه را ميسر مي کند. اين سيستم که به نام«تلفن قرمز»نيز شناخته مي شود به طور آنلاين و در تمام 24 ساعت شبانه روز اتاق جنگ کاخ سفيد را به کاخ کرملين وصل مي کند. پروژه طراحي و ساخت آن را شرکت ارتباطي «هريس»بر عهده داشت.اين سيستم ارتباطي در ابتدا فقط يک تلگراف ساده بود و صدا را انتقال نمي داد ولي رفته رفته پيشرفت کرد.البته تا سال ها کسي از وجود آن خبر نداشت. در دوران جنگ سرد،به خصوص وقتي بحران موشکي کوبا اتفاق افتاد يا زماني که رژيم صهيونيستي و مصر در جنگ بودند يا وقتي هند و پاکستان مي جنگيدند اين خط،داغ داغ بود.

عمليات خليج خوک ها
 

دولت تازه به قدرت رسيده کاسترو از هم پيمانان شوروي و مانند همه کشورهاي کمونيستي،سخت ضد آمريکايي بود. همچنين به دليل نزديکي به خاک آمريکا خطري جدي براي اين کشور محسوب مي شد. سازمان سياي آمريکا،ضد انقلابيون کوبا را که اکثرا تبعيد شده بودند در آمريکا گردهم آورد و آنها را براي نبرد تعليم داد. در 17 آوريل 1961 به دستور جان اف کندي رئيس جمهور ايلات متحده،نيروي 1700نفري از ضد انقلابيون کوبايي با کمک عوامل سيا در خليج خوک ها در جنوب کوبا پياده شدند تا کوبا را تصرف و رژيم کاسترو را سرنگون کنند. اگر چه چنين اقدامي از طرف آمريکا تکذيب شد ولي نيروهاي زميني آمريکايي و همچنين بالگردهاي اين کشور در اين عمليات دخالت داشتند.
در حالي که عمليات در اولين ساعت خود بود ضد انقلابيون غافلگير شدند.آمريکا هرگز فکرش را هم نمي کرد شوروي از فاصله هزاران کيلومتري روي اين عمليات تاثير بگذارد ولي اين اتفاق افتاد. سرويس جاسوسي شوروي از نقشه آمريکا با خبر شده بود و کاسترو را در جريان گذاشته بود. نيروهاي حامي کاسترو که قبل از خود را آماده کرده بودند ظرف 48ساعت مخالفان را قلع و قمع کردند،صدها نفر را کشتند و بقيه را اسير کردند و بعدا به جوخه هاي اعدام سپردند تا اين سوي دنيا خروشچف لبخند بزند.

منبع:دانستنيها شماره 16