مطالعه صحيح

مطالعه ي ثمربخش متاثر از دو عامل اول علاقه نسبت به مطالب خواندني و عامل دوم کاربرد ماهرانه فنون و مهارت هاي مطالعه، علاقه نسبت به مطالب خواندني سبب مي شود که شخص بيش تر مطالعه کند و مطالعه بيش تر توام با کاربرد فنون و مهارت ها، مطالعه را آسان تر سريع تر و لذت بخش تر مي سازد.

اصول مطالعه و فراگيري بهتر
 

براي بهبود و افزايش توان يادگيري بايد اصول زير را با دقت اجرا کنيد، زيرا تنها با رعايت اين اصول است که مي توانيد بهتر بياموزيد و از وقت حداکثر استفاده را ببريد.

1- اصول قبل از شروع مطالعه
 

تعيين هدف: شما بايد قبل از مطالعه براي خودتان هدفي مشخص کنيد، به اين معني که اين درس را به چه منظوري مي خواهيد مطالعه کنيد؟ آيا فقط نکته هاي اصلي درس را مي خواهيد يا قصد داريد همه ي مطالب کتاب را حفظ کنيد يا بفهميد. اين سوالات در روند مطالعه شما از جهت کميت و کيفيت موثر خواهد بود.
تعيين مدت زمان مطالعه: بعد از تعيين هدف بايد معلوم کنيد که چه مقدار زمان مي خواهيد صرف مطالعه کنيد و اين که چه حجمي از کتاب را مي خواهيد بخوانيد.
انتخاب محيط مناسب: يکي از مهم ترين عوامل يادگيري تمرکز حواس است. بنابراين شما بايد در محيطي مطالعه کنيد که عوامل حواس پرتي و عدم تمرکز به حداقل برسد.

2- اصول هنگام مطالعه
 

*مطالعه ي فعالانه داشته باشيد. شما مي توانيد با خلاصه برداري، حل تمرين، علامت گذاري و گزينش نکته هاي مهم مطالعه خودتان را فعال کنيد. عادت پرسيدن را در حين مطالعه درخود تقويت کنيد.
*جديت داشته باشيد. وقتي تصميم مي گيريد. فوراً شروع کنيد و اجازه ندهيد افکار مزاحم مانع شما شود. سعي کنيد با روش هاي گفته شده در مهارت تمرکز حواس، تمرکز خود را افزايش داده و از دقت خود نهايت استفاده را ببريد.
*به خودتان استراحت بدهيد. براي داشتن يک مطالعه مفيد و به منظور درک بهتر مطالب بايد پس از حدود چهل و پنج دقيقه مطالعه به خود استراحت کوتاهي (ده الي پانزده دقيقه) بدهيد.
*از روش صحيح مطالعه استفاده کنيد، براي اينکه مطالعه موثر داشته باشيد بايد با روش هاي استاندارد مطالعه آشنا شويد. روش «PQ 4R» يا پس ختام مي تواند براي شما بسيار موثر باشد که در ادامه مطالب به بيان اين روش پرداخته مي شود.

زمان هاي مرور
 

1- يک روز بعد که فراموشي را تا يک هفته به تأخير مي اندازد.
2- يک هفته بعد که فراموشي را تا يک ماه به تأخير مي اندازد.
3- يک ماه بعد که فراموشي را تا يک چهار ماه به تأخير مي اندازد.
4- چهار ماه بعد که فراموشي را تا يک سال به تأخير مي اندازد.

3- اصول بعد از مطالعه
 

پس از اينکه مطالعه شما به پايان رسيد نبايد تصور کنيد که کارتان تمام شده و مطالبي را که مطالعه کرده ايد ديگر از يادتان نمي رود. بلکه مهمترين بخش تکرار و مرور مطالب مطالعه شده است. در واقع شما با مطالعه موثر مطالب را خلاصه نويسي و دسته بندي کرده ايد تا در مواقع مختلف از جمله امتحان و آزمون بتوانيد با مرور مطالب به حافظه خود در به ياد سپردن مطالب کمک کنيد، بنابراين بايد با مرور و تکرار مطالب، ضريب ماندگاري مطالب آموخته شده را در ذهن خويش افزايش دهيد. البته مباحثه با دوستان و همچنين درس دادن به جمعي از دانش آموزان نيز يک راه مفيد براي درک بهتر مطالب و تثبيت يادگيري و رفع اشکالات درسي است.

روش صحيح مطالعه
 

مطالعه يک فن و مهارت است و يک دانش آموز ماهر بايد روش درست مطالعه را بداند تا بتواند بهتر ياد بگيرد، بهتر امتحان بدهد و از عملکرد خويش احساس خوبي داشته باشد. متخصصان روش هاي مختلفي را براي مطالعه موثر عنوان کرده اند که يکي از بهترين و موثرترين روش هاي مطالعه، روش PQ 4R»است که در زبان فارسي «پس ختام» نام گرفته و شامل شش مرحله است.
1- پيش خواني
در مرحله ي پيش خواني فقط به دنبال به دست آوردن مفاهيم کلي و موضوع هاي اصلي فصل باشيد، پس بهتراست تيترهاي اصلي و فرعي را مطالعه کنيد. زيرا هدف هاي اصلي هر فصل را مي توان در اين تيترها پيدا کرد.
بسياري از نکات کليدي و اصلي هر پاراگراف را مي توان در لغات Bold يا کلمات italic پيدا کرد. مرحله پيش خواني به شما کمک مي کند که علاوه بر يک آشنايي مقدماني با موضوع فصل، براي ورود به مرحله بعدي يعني سوال کردن آماده شويد.
2- سوال کردن
بعد از پشت سرگذاشتن مرحله ي پيش خواني و آشنايي کلي با مطالب فصل سعي کنيد در رابطه با موضوع مطالعه سوال هايي طرح کنيد. بهترين راه براي انجام اين کار اين است که عناوين سرفصل ها و تيترهاي اصلي را به سوال تبديل کنيد. بهتراست سوالات شما تا حد امکان ساده و متناسب با برداشت سطحي شما در حين پيش خواني باشند. سوالات را حتماً يادداشت کنيد تا در مراحل بعدي بتوانيم پاسخ آنها را بدست آوريد.
3- خواندن
هدف از مرحله ي خواندن فقط فهميدن و انتقال اطلاعات از کتاب به يادداشت ها است. يعني خلاصه نويسي، يادگيري و به خاطر سپردن مطالب بايد از روي خلاصه نويسي ها و در زمان هاي مرور صورت گيرد.
در اين مرحله مطالب فصل را با دقت و به طور کامل مطالعه و سعي کنيد به سوالاتي که قبلاً طرح کرده ايد جواب بدهيد. در اين مرحله بايد بعد از مطالعه و تفکر در مورد موضوع هر بخش خلاصه برداري را فراموش نکنيد.
4- تفکر
سعي کنيد در هنگام خواندن در مورد مطالب و مثال ها فکرکنيد، از مطالب تصوير سازي ذهني داشته باشيد و بين آنچه که از قبل در مورد اين مطالب مي دانستيد و آنچه مي خوانيد ارتباط برقرار کنيد.
5- از حفظ گفتن
پس از پشت سر گذاشتن دو مرحله قبل يعني خواندن و تفکر سعي کنيد مطالب مهم آن را براي خودتان بازگو کنيد و به سوالاتي که قبلاً طرح کرديد به زبان خودتان پاسخ بدهيد. بهتر است دراين مرحله به جاي استفاده از جملات کتاب از جملات ساخته ي خودتان استفاده کنيد. از حفظ گفتن به شما کمک مي کند که بخش هايي را که خوب ياد نگرفته ايد تشخيص بدهيد و آنها را دوباره بخوانيد.
6- مرور کردن
بهترين راه مرور کردن است که از خلاصه هاي خودتان استفاده کنيد و سعي کنيد سوالات هر فصل را ( چه آنهايي که خودتان طرح کرده ايد چه آنهايي را که کتاب طرح کرده است) بدون مراجعه به مطالب متن درس پاسخ دهيد. بخش هايي را که نمي توانيد به سوالات آنها جواب بدهيد. از نو بخوانيد با اين که با مراجعه به خلاصه هايتان دوباره آنها را مرورکنيد. مهم ترين قسمت مطالعه که سبب ثبت اطلاعات در لايه هاي زيرين ذهن مي شود و جلو فراموشي را مي گيرد مرور کردن است.
منبع: نشريه 7 روز زندگي، شماره 117