یک جمله در باب عظمت این شخصیت عرض بکنم که معلوم بشود در منطقه اسلام و در معیار اسلامی ، اوج یک انسان چقدر می تواند باشد. این یک حدیث صحیح السّندی است از امام صادق علیه السلام و خلاصه این حدیث این است که جبرئیل داخل می شد. بر خانه فاطمه زهرا علیها السلام البته من حالا قسمتهایی از این حدیث را می خوانم. نفس شنیدن این کلمات، دل انسان را روشن می کند. علی الظاهر بر جسب بسیاری از روایات و آثار متعدد با عظمت ترین خلق الهی در عالم فرشتگان و ملائکه مقرّبین بالاتر از جبرئیل کسی نیست و این آن فرشته مقرّبی است که خدای متعال او را برای اساسی ترین،رابطه با بندگانش، یعنی وحی، امین قرار داده است. از وحی، یعنی آن رابطه هدایت بین ذات مقدّس باری تعالی و خیل عظیم بندگان خدا چه چیزی مهمتر و اساسی تر است؟ متن قرآن و متن کتب مقدّسه الهی ، به وسیله این پیام آور،این دست مورد اعتماد پروردگار ،ازآسمانها بر قلب مقدس پیغمبر و همه پیغمبران دیگر نازل می شود. این عظمت مقام حضرت جبرئیل علیه السلام است .
ترجمه ی فارسیش این است که :« دل آن بزرگوار را تسلّی می داد در غم از دست دادن پدر. » ببینید ارزش و عظمت این انسان را ، که برای تسلّای او، برای این که این انسان رنج زیادی نبرد،خدای متعال جبرئیل را مأمور می کند؛آن فرشته مقرّب و با عظمت بیاید نزد فاطمه ی زهرا، تا به او تسلّی بدهد. «فیحسن عزائها علی ابیها و یطیب حالها - یا نفسها» دلشاد کند فاطمه ی زهرا را . «و یخبرها عن ابیه و مکانه » به فاطمه ی زهرا خبر بدهد از پیغمبر - که تازه از دنیا رفته است- و جای و مکان پیغمبر. یعنی جبرئیل می نشست پهلوی فاطمه ی زهرا علیها السلام و شرح می داد برای دختر پیغمبر،آن مقاماتی را که در عوالم غیبیّه ،پیغمبراکرم در حال عروج است و در حال سیر است .شرح می داد که پیغمبر در کجاست و چگونه است و چه می کند این حدیث، حدیث صحیح السند است.
بنده گاهی مقیّدم اسناد بعضی از احادیثی را که مضامینش از ذهن معمولی بشر فاصله دارد ، ببینم. اگرسند محکمی داشته باشد، آن وقت آن را مطرح بکنم و این لازم است ...
محمّد بن یحیی، عن احمد بن محمّد ، عن الحسن بن محبوب ، عن علی بن الرئاب ، عن ابی عبیدة الخطاء؛ اینها اسنادی هستند که از کلینی تا امام صادق ، عن ابی عبدالله علیه السلام، یعنی ثقة الاسلام کلینی نقل می کند از محمّد بن یحیی، او از احمد بن محمّد ، او از الحسن بن محبوب ، او از علی بن رئاب، و از ابی عبیدة الحظاء؛ این 5نفر همه شان جزو کسانی هستند که بزرگان اهل فن رجال ما،مثل شیخ و نجاشی و دیگران، می نویسند که :« امامیٌ ثقةٌ جلیلٌ» در سند روایت، بهتر از این ، دیگر سندی نداریم . در اصطلاح اهل حدیث به این می گویند سند صحیح .سند صحیح، روایتش، روایت صحیح است . وقتی یک چنین روایتی در فقه باشد، هر فقیهی به آن اعتماد می کند و بر طبق آن فتوا می دهد . این است این روایت.دریک چنین روایتی،با این سند محکم،می رسد به ثقة الاسلام کلینی - صاحب کتاب شریف کافی که دست همه است،که کسی سؤال می کند که مصحف فاطمه چیست؟ حضرت یک تامّلی می کند و بعد این جواب را می دهند- روایت البته فقرات متعددی دارد، من همین قسمش را انتخاب کردم :« و کان یدخل علیها جبرائیل علیه السلام ، فیعزبها عن ابیها - یا لابیها- و یطیب نفسها و یخبرها عن ابیه و مکانه یخبرها عن ولد ». یا شبیه این تعبیر. جبرئیل، از ماجراهای فرزندان فاطمه ی زهرا علیها السلام خبر می دهد. یعنی همه ماجراهای امامت، همه قضایایی که در دوران امامت و تا هر وقتی که نسل مطهر زهرا در این دنیا وجود دارد و درباره فرزندان فاطمه زهرا اتفاق می افتاده است،همه اینها را جبرئیل برای فاطمه زهرا علیها السلام،یکی یکی می گفت تا آن بزرگوار را مشغول کند و مصیبت پدرش را تسلّی بدهد.«و کانَ یَکتُبُها عَلیٌّ علیه السلام» توی همین روایت است که امیر المؤمنین آنچه را که جبرئیل به فاطمه زهرا گفته بود ، می نوشت . درحدیث آمده که امیر المؤمنین آنجا می نشست و می شنید صدای جبرئیل را و می نوشت. یا فاطمه یزهرا علیها السلام بعداً آنچه را که از جبرئیل شنیده بود برای امیرالمؤمنین نقل می کرد و او می نوشت .
بعد فرمود :«و هذا مصحف فاطمه»، مصحف فاطمه ی زهرا این است و او در دست ائمه علیهم السلام است.شاید در این روایت،یا در روایت دیگر است که فرمود:« و هِوَ عِندَنا »؛آن پیش ماست. این فاطمه ی زهرا علیها السلام است یعنی اوج عظمت یک انسان و یک زن و یک فردی از افراد خاندان پیغمبر تا آنجا می رسد که برای تسلای او، برای تعزیت او، برای خشنود کردن و خوشحال کردن او «یطیب نفسها» خدای متعال جبرئیل امین را مأمور می کند. این اوج بشر است . این آن میدان عظیمی است که یک انسانی می تواند برسد، و فاطمه ی زهرا و هیچ انسان دیگری از اولیاء این میدان را بدون مجاهدت ممکن نبوده است که طی بکند.
درزیارت فاطمه ی زهرا علیها السلام «امتَحَنَکِ اللهُ قَبلَ اَن یَخلُقُکِ».اینکه خدا امتحان می کند، یعنی چه؟ یعنی محنت می دهد به شما. محنتها ،حادثه ها، ماجراها و وسائل ابتلاء را در مقابل شما قرار می دهد.یا این است که شما می توانید از این موانع عبوربکنید،آن وقت برنده هستید و از امتحان سربلند بیرون آمده اید؛یا نمی توانید و آن وقت می مانید. امکان ندارد کسی از این موانع نگذرد و به آخر میدان برسد. این جوری نیست که اگر خدای متعال به این بزرگواران آن عطایای معنوی و آن قرّة العین معنوی را داده است، این همین طور یک بذل و بخشش بیخودی باشد. مگر شوخی است ؟ فاطمه ی زهرا در ظرف عمرکوتاه خود،این همه محنت کشید. شما فقط قضایای بعد از رحلت پیغمبر را میخوانید. همه عمر فاطمه ی زهرا علیها السلام ، پر از محنت بود . محنت یعنی همان چیزهایی که انسان با او امتحان می شود. محنت یک زن،محنت یک مسلمان، محنت دختر آن شخصیت، محنت یکی از کسانی که باید اسلام را آنچنان در فطرت عالم، استوار کند که تا ابدالدهر بماند. و ایشان، اینها را تحمل کردند.(1)
تسلیت جبرئیل به فاطمه زهرا علیها السلام
ترجمه ی فارسیش این است که :« دل آن بزرگوار را تسلّی می داد در غم از دست دادن پدر. » ببینید ارزش و عظمت این انسان را ، که برای تسلّای او، برای این که این انسان رنج زیادی نبرد،خدای متعال جبرئیل را مأمور می کند؛آن فرشته مقرّب و با عظمت بیاید نزد فاطمه ی زهرا، تا به او تسلّی بدهد. «فیحسن عزائها علی ابیها و یطیب حالها - یا نفسها» دلشاد کند فاطمه ی زهرا را . «و یخبرها عن ابیه و مکانه » به فاطمه ی زهرا خبر بدهد از پیغمبر - که تازه از دنیا رفته است- و جای و مکان پیغمبر. یعنی جبرئیل می نشست پهلوی فاطمه ی زهرا علیها السلام و شرح می داد برای دختر پیغمبر،آن مقاماتی را که در عوالم غیبیّه ،پیغمبراکرم در حال عروج است و در حال سیر است .شرح می داد که پیغمبر در کجاست و چگونه است و چه می کند این حدیث، حدیث صحیح السند است.
بنده گاهی مقیّدم اسناد بعضی از احادیثی را که مضامینش از ذهن معمولی بشر فاصله دارد ، ببینم. اگرسند محکمی داشته باشد، آن وقت آن را مطرح بکنم و این لازم است ...
محمّد بن یحیی، عن احمد بن محمّد ، عن الحسن بن محبوب ، عن علی بن الرئاب ، عن ابی عبیدة الخطاء؛ اینها اسنادی هستند که از کلینی تا امام صادق ، عن ابی عبدالله علیه السلام، یعنی ثقة الاسلام کلینی نقل می کند از محمّد بن یحیی، او از احمد بن محمّد ، او از الحسن بن محبوب ، او از علی بن رئاب، و از ابی عبیدة الحظاء؛ این 5نفر همه شان جزو کسانی هستند که بزرگان اهل فن رجال ما،مثل شیخ و نجاشی و دیگران، می نویسند که :« امامیٌ ثقةٌ جلیلٌ» در سند روایت، بهتر از این ، دیگر سندی نداریم . در اصطلاح اهل حدیث به این می گویند سند صحیح .سند صحیح، روایتش، روایت صحیح است . وقتی یک چنین روایتی در فقه باشد، هر فقیهی به آن اعتماد می کند و بر طبق آن فتوا می دهد . این است این روایت.دریک چنین روایتی،با این سند محکم،می رسد به ثقة الاسلام کلینی - صاحب کتاب شریف کافی که دست همه است،که کسی سؤال می کند که مصحف فاطمه چیست؟ حضرت یک تامّلی می کند و بعد این جواب را می دهند- روایت البته فقرات متعددی دارد، من همین قسمش را انتخاب کردم :« و کان یدخل علیها جبرائیل علیه السلام ، فیعزبها عن ابیها - یا لابیها- و یطیب نفسها و یخبرها عن ابیه و مکانه یخبرها عن ولد ». یا شبیه این تعبیر. جبرئیل، از ماجراهای فرزندان فاطمه ی زهرا علیها السلام خبر می دهد. یعنی همه ماجراهای امامت، همه قضایایی که در دوران امامت و تا هر وقتی که نسل مطهر زهرا در این دنیا وجود دارد و درباره فرزندان فاطمه زهرا اتفاق می افتاده است،همه اینها را جبرئیل برای فاطمه زهرا علیها السلام،یکی یکی می گفت تا آن بزرگوار را مشغول کند و مصیبت پدرش را تسلّی بدهد.«و کانَ یَکتُبُها عَلیٌّ علیه السلام» توی همین روایت است که امیر المؤمنین آنچه را که جبرئیل به فاطمه زهرا گفته بود ، می نوشت . درحدیث آمده که امیر المؤمنین آنجا می نشست و می شنید صدای جبرئیل را و می نوشت. یا فاطمه یزهرا علیها السلام بعداً آنچه را که از جبرئیل شنیده بود برای امیرالمؤمنین نقل می کرد و او می نوشت .
بعد فرمود :«و هذا مصحف فاطمه»، مصحف فاطمه ی زهرا این است و او در دست ائمه علیهم السلام است.شاید در این روایت،یا در روایت دیگر است که فرمود:« و هِوَ عِندَنا »؛آن پیش ماست. این فاطمه ی زهرا علیها السلام است یعنی اوج عظمت یک انسان و یک زن و یک فردی از افراد خاندان پیغمبر تا آنجا می رسد که برای تسلای او، برای تعزیت او، برای خشنود کردن و خوشحال کردن او «یطیب نفسها» خدای متعال جبرئیل امین را مأمور می کند. این اوج بشر است . این آن میدان عظیمی است که یک انسانی می تواند برسد، و فاطمه ی زهرا و هیچ انسان دیگری از اولیاء این میدان را بدون مجاهدت ممکن نبوده است که طی بکند.
درزیارت فاطمه ی زهرا علیها السلام «امتَحَنَکِ اللهُ قَبلَ اَن یَخلُقُکِ».اینکه خدا امتحان می کند، یعنی چه؟ یعنی محنت می دهد به شما. محنتها ،حادثه ها، ماجراها و وسائل ابتلاء را در مقابل شما قرار می دهد.یا این است که شما می توانید از این موانع عبوربکنید،آن وقت برنده هستید و از امتحان سربلند بیرون آمده اید؛یا نمی توانید و آن وقت می مانید. امکان ندارد کسی از این موانع نگذرد و به آخر میدان برسد. این جوری نیست که اگر خدای متعال به این بزرگواران آن عطایای معنوی و آن قرّة العین معنوی را داده است، این همین طور یک بذل و بخشش بیخودی باشد. مگر شوخی است ؟ فاطمه ی زهرا در ظرف عمرکوتاه خود،این همه محنت کشید. شما فقط قضایای بعد از رحلت پیغمبر را میخوانید. همه عمر فاطمه ی زهرا علیها السلام ، پر از محنت بود . محنت یعنی همان چیزهایی که انسان با او امتحان می شود. محنت یک زن،محنت یک مسلمان، محنت دختر آن شخصیت، محنت یکی از کسانی که باید اسلام را آنچنان در فطرت عالم، استوار کند که تا ابدالدهر بماند. و ایشان، اینها را تحمل کردند.(1)
پی نوشت ها :
1- دیدار مداحان،1372/9/14.
منبع : شخصیت و سیره ی معصومین(علیهم السلام)در نگاه رهبر انقلاب اسلامی(جلد 2)،( شخصیت و سیره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)) ،ناشر موسسه فرهنگی قدر ولایت - 1383
