تخمك گذاري و باروري
در طول هر دوره قاعدگي، تغييراتي با هدف ايجاد يك تخمك رسيده كه توانايي لقاح را داشته باشد در درون تخمدان ها مشاهده مي گردد.
تخمگ گذاري در زنان حدود 14±2 روز قبل از شروع قاعدگي بعدي انجام مي گيرد و هر ماه از يك تخمدان، تخمك را آزاد مي كند (تخمدان راست يا چپ).
در زمان تخمك گذاري، تك سلولي به اندازه 0/31 ميلي متر از يك تخمدان آزاد به طرف لوله هاي رحمي حركت مي كند، اين درست زماني است كه لايه هاي رحمي جهت پذيرش تخمك بارور شده آمادگي يافته و ضخيم تر و پر خون تر مي گردند. موكوس (ترشحات) دهانه رحم در طي زمان تخمك گذاري رقيق تر گشته، به طوري كه اسپرم به راحتي توانايي عبور از ميان آن و ورود به محوطه رحم را پيدا مي كند.
قابليت باروري تخمك پس از زمان تخمك گذاري حداكثر تا 24 ساعت بوده و طول عمر اسپرم در داخل دستگاه تناسلي حدود 4-3 روز است. به جز در موارد دو قلويي تنها يك اسپرم به پوشش خارجي تخمك رسوخ كرده و آن را بارور مي سازد. به مجرد اينكه تخمك موقعيت تماس با اسپرم را از دست داد، پوشش خارجي اسپرم ضخيم تر شده و بقيه اسپرم ها نيز فروكش مي كنند پس از نفوذ اسپرم به تخمك بدنه اسپرم از آن جدا شده و تنها سر اسپرم كه حاوي مواد ژنتيكي است به آن مي چسبد.
براي داشتن فرزند دختر يك نظر معمول كه البته قطعي نيست، اين است كه نزديكي به كرات چند روز قبل از تخمك گذاري انجام شود. براي داشتن فرزند پسر نزديكي بهتر است در همان زمان تخمك گذاري يا بلافاصله بعد از آن انجام شود. البته اين نظر در مورد تمام زوج ها اين نتايج را به دنبال ندارد.
دو قلوها: شانس داشتن فرزندان دو قلو يك در هشتاد است.
دو نوع دو قلويي وجود دارد: دو قلوهاي تك تخمي و دو تخمي
دو قلوهاي تك تخمي به دنبال باروري تخمك با يك اسپرم و تقسيم اين تخم به دو سلول مشابه به وجود مي آيند. در اين حالت هر دو جنين داراي خصوصيات ژنتيكي يكسان و جفت يكسان هستند.
دو قلوهاي دوتخمي به دنبال باروري دو تخمك يا دو اسپرم مجزا به وجود مي آيند. هر جنين داراي يك جفت مخصوص به خود و خصوصيات ژنتيكي انفرادي است.
در انتهاي اين بحث براي آشنايي هر چه بيشتر شما با زمان تخمك گذاري دو نمونه از نشانه هاي مربوط به اين زمان را آورده ايم:
1- در حدود 25 درصد زنان در اين زمان، زير شكم و در طرف تخمداني كه تخمك از آن آزاد مي گردد، احساس درد و ناراحتي مي كنند.
2- زناني كه حرارت بدن چند روز قبل را ثبت كرده باشند، در زمان تخمك گذاري متوجه بالا رفتن درجه حرارت بدن مي گردند، اين وضعيت به علت تاثير هورمون پروژسترون است.
براي باردار شدن تماس جنسي بايد قبل و بعد از زمان تخمك گذاري انجام شود.
1) سيگار كشيدن
كنار گذاشتن سيگار به محض اطلاع از بارداري فوق العاده با اهميت است، با همسرتان نيز درباره كنار گذاشتن سيگار صحبت كنيد، زيرا دود غير مستقيم نيز خطرزا مي باشد. اگر حس مي كنيد كنار گذاشتن موقت سيگار خيلي سخت است پس اكنون كه حامله هستيد آن را به طول كامل كنار بگذاريد. وسوسه نشويد تا براي كمك به ترك سيگار از روش هاي ترك سيگار تجاري استفاده كنيد. سيگار كشيدن كارآيي جفت را كاهش داده و كودك درون رحم را از دريافت غذا و اكسيژن محروم مي كند. سم سيگار كه از طريق استنشاق دود آن وارد بدن مادران سيگاري مي شود به راحتي وارد خون مادر شده و از طريق جفت وارد بدن كودك نيز مي گردد، عوارض ناشي از دود سيگار چه به صورت مستقيم (مادران سيگاري) يا غيرمستقيم (استنشاق دود سيگار توسط مادران غيرسيگاري) باعث ايجاد عوارض خطرناك و زيادي در جنين مي شود. بر اساس تحقيقات انجام شده، مشخص شده است مادران غيرسيگاري كه هر روز به مدت 2 ساعت در محيطي آلوده به دود سيگار قرار دارند در هنگام وضع حمل به نسبت ساير مادران طبيعي، 3 مرتبه بيشتر در معرض خطر داشتن كودك با وزن كم و نارس هستند، عوارض اصلي و مهم ناشي از دود سيگار بر جنين عبارتند از:
1ـ سقط؛ 2ـ زايمان زودرس؛ 3ـ كودك كم وزن هنگام تولد؛ 4 ـ ناهنجاري هاي مادرزادي و عقب افتادگي ذهني؛ 5 ـ اختلالات قلبي - عروقي؛ 6 ـ كاهش عملكرد ريه هاي جنين، بر اثر ورود دود سيگار به خون مادر كه 50 درصد از عملكرد ريه هاي جنين را كاهش داده، خروج مواد سمي از ريه ها با اختلال روبرو مي شود و به دنبال آن در بعد از تولد بيماري هايي همانند آسم يا ساير اختلالات تنفسي در كودك ايجاد مي گردد؛ 6 ـ تاثير دود سيگار روي تكامل سيستم بينايي كودك درون رحم كه مشكلات چشمي به صورت انحرافات مختلف چشمي در اين كودكان ايجاد مي گردد؛ 7 ـ اين زنان 40% شيرشان كمتر از ساير مادران طبيعي بوده و در ضمن مقدار چربي شير آنها كه براي رشد و تكامل كودك ضروري است 20% كم است. كودكان اين مادران در هنگام شيرخوارگي دچار مشكلات مختلفي در تغذيه هستند؛ و 8 ـ كودكان مادران سيگاري 3 مرتبه بيشتر از ساير كودكان تازه متولد شده در معرض خطر سندرم مرگ در گهواره كه يكي از علل مرگ ناگهاني كودك در روزهاي اول تولد است، قرار دارند.
2- ثابت شده است زناني كه در دوران بارداري 10 سيگار يا بيشتر مي كشند، كودكان ريزجثه تري به نسبت ساير زنان دارند.
2) مصرف نوشابه هاي الكلي
منطقي به نظر مي رسد كه مصرف اين نوع نوشيدني ها را در هنگام بارداري و به خصوص در طي سه ماهه اول بارداري به طور كامل قطع كنيد. الكل خطر ابتلا به سقط اختلال در رشد جنين، تولد كودك نارس با وزن كم و عقب افتادگي ذهني را بالا مي برد. پزشكان كانادايي توصيه مي كنند نوشيدن نوشابه هاي الكلي را در طي دوران بارداري به طور كامل كنار بگذاريد.
3) داروها و مواد مخدر
بسياري از شرايطي كه باعث مصرف دارو مي شوند، همانند هيجانات، سردرد، بي خوابي يا ساير حالات را به راحتي مي توان در طي دوران بارداري از طريق روش هاي ديگر به جز دارو درماني درمان كرد. هميشه در زمان مراجعه به پزشك او را از حاملگي خود با خبر ساخته تا او با اطمينان خاطر اقدام به درمان شما كند. در زماني كه تصميم به بارداري داريد يا حتي قبل از آن بهترين كار اين است كه در هر حال هيچ دارويي را مصرف نكنيد.
اگر شما مبتلا به بيماري خاصي همانند صرع يا ديابت هستيد در طي بارداري با پزشك خود صحبت كنيد تا او با توجه به حاملگي داروهاي شما را تغيير دهد. در دوران بارداري بيشتر داروها از سد جفتي عبور كرده وارد بدن جنين شده و به دنبال آن ناهنجاري هاي مختلفي را در جنين ايجاد مي كنند. در اين رابطه حتي آسپرين، قرص هاي سرماخوردگي، آنتي هيستامين ها، قرص هاي خواب آور و حتي مقادير بالاي ويتامين C يا ساير ويتامين ها مثل A,D,K و... مي تواند مضر و خطرناك باشد. در دوران بارداري تنها تعداد بسيار معدودي از آنتي بيوتيك ها را مي توان بدون عوارض در طي سه ماه اول بارداري مصرف كرد(با تجويز و زير نظر پزشك). بر اين اساس با توجه به مسئله عدم مصرف دارو در اين دوران شما بايد ناراحتي و مشكلات خود را به وسيله ساير روش ها درمان سازيد. به طول مثال هنگام ابتلا به سرماخوردگي يا تب خفيف شما سعي كنيد تا رژيم غذايي خود را سالم تر ساخته و حتي با داشتن اشتها يا عدم آن حتما خوب تغذيه شويد، از آب ميوه هاي طبيعي به خصوص آب مركبات استفاده كنيد. از مايعات زياد استفاده كنيد. تب، عطسه و آبريزش بيني حالاتي هستند كه باعث كاهش مايعات بدن شما شده و شما براي حفظ سلامت خود و كودكتان نياز به مايعات داريد، پس در رژيم درماني خود از غذاهاي مايع مثل سوپ، شير و غيره به وفور استفاده كنيد. اگر گلو درد يا خارش گلو داشتيد يا در صورت ابتلا به سرفه با استفاده از آب نمك غرغره كنيد. جهت كاهش تب به صورت طبيعي بهترين كار، گرفتن دوش ولرم يا استحمام ولرم است يا مي توانيد از پاشويه و دستمالي آغشته به آب ولرم بر بدن تان استفاده كنيد، آشاميدني هاي خنك بنوشيد، لباس هاي سبك بپوشيد و در صورتي كه درجه حرارت بدن شما از 38 درجه بالاتر رفت فورا به پزشك مراجعه كنيد. در ارتباط با مصرف مواد مخدر همانند ترياك، حشيش، هروئين، كوكائين و آرام بخش هاي ديگر كه همگي براي جنين بسيار خطرناك هستند، بايد اقدام منطقي صورت گيرد. اگر پدر معتاد باشد ممكن است اعتيادش در طي دوران بارداري افزايش يافته و در نهايت باعث در معرض خطر قرار گرفتن مادر و كودك شود. مردان معتاد زنان و كودكان شان را نيز معتاد مي كنند، در اين مواقع بهترين كار كمك گرفتن مادر از مراكز ترك اعتياد كشوري براي ترك اعتياد همسرش است. زناني كه خودشان معتاد هستند. در طي بارداري عوارض بسياري را همانند مشكلات تنفسي كودك، كودك نارس و كم وزن، مشكلات جفتي، نارسايي در رسيدن اكسيژن و غذا به كودك، و نقايص مادرزادي را در جنين خود ايجاد مي كنند. علاوه بر اين نوزاد مادران معتاد خود نيز ممكن است معتاد به همان ماده مصرفي مادر گردند. به طوري كه اختلالات جدي را دنبال قطع مواد در فاصله كوتاهي پس از تولد كودك به خوبي در كودك ديده مي گردد. آن زني معتاد است بهتر است قبل از بارداري به دنبال راهي براي ترك كامل آن باشد.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
تخمگ گذاري در زنان حدود 14±2 روز قبل از شروع قاعدگي بعدي انجام مي گيرد و هر ماه از يك تخمدان، تخمك را آزاد مي كند (تخمدان راست يا چپ).
در زمان تخمك گذاري، تك سلولي به اندازه 0/31 ميلي متر از يك تخمدان آزاد به طرف لوله هاي رحمي حركت مي كند، اين درست زماني است كه لايه هاي رحمي جهت پذيرش تخمك بارور شده آمادگي يافته و ضخيم تر و پر خون تر مي گردند. موكوس (ترشحات) دهانه رحم در طي زمان تخمك گذاري رقيق تر گشته، به طوري كه اسپرم به راحتي توانايي عبور از ميان آن و ورود به محوطه رحم را پيدا مي كند.
قابليت باروري تخمك پس از زمان تخمك گذاري حداكثر تا 24 ساعت بوده و طول عمر اسپرم در داخل دستگاه تناسلي حدود 4-3 روز است. به جز در موارد دو قلويي تنها يك اسپرم به پوشش خارجي تخمك رسوخ كرده و آن را بارور مي سازد. به مجرد اينكه تخمك موقعيت تماس با اسپرم را از دست داد، پوشش خارجي اسپرم ضخيم تر شده و بقيه اسپرم ها نيز فروكش مي كنند پس از نفوذ اسپرم به تخمك بدنه اسپرم از آن جدا شده و تنها سر اسپرم كه حاوي مواد ژنتيكي است به آن مي چسبد.
دختر يا پسر؟
براي داشتن فرزند دختر يك نظر معمول كه البته قطعي نيست، اين است كه نزديكي به كرات چند روز قبل از تخمك گذاري انجام شود. براي داشتن فرزند پسر نزديكي بهتر است در همان زمان تخمك گذاري يا بلافاصله بعد از آن انجام شود. البته اين نظر در مورد تمام زوج ها اين نتايج را به دنبال ندارد.
دو قلوها: شانس داشتن فرزندان دو قلو يك در هشتاد است.
دو نوع دو قلويي وجود دارد: دو قلوهاي تك تخمي و دو تخمي
دو قلوهاي تك تخمي به دنبال باروري تخمك با يك اسپرم و تقسيم اين تخم به دو سلول مشابه به وجود مي آيند. در اين حالت هر دو جنين داراي خصوصيات ژنتيكي يكسان و جفت يكسان هستند.
دو قلوهاي دوتخمي به دنبال باروري دو تخمك يا دو اسپرم مجزا به وجود مي آيند. هر جنين داراي يك جفت مخصوص به خود و خصوصيات ژنتيكي انفرادي است.
در انتهاي اين بحث براي آشنايي هر چه بيشتر شما با زمان تخمك گذاري دو نمونه از نشانه هاي مربوط به اين زمان را آورده ايم:
1- در حدود 25 درصد زنان در اين زمان، زير شكم و در طرف تخمداني كه تخمك از آن آزاد مي گردد، احساس درد و ناراحتي مي كنند.
2- زناني كه حرارت بدن چند روز قبل را ثبت كرده باشند، در زمان تخمك گذاري متوجه بالا رفتن درجه حرارت بدن مي گردند، اين وضعيت به علت تاثير هورمون پروژسترون است.
براي باردار شدن تماس جنسي بايد قبل و بعد از زمان تخمك گذاري انجام شود.
موارد خطرآفرين در دوران بارداري
1) سيگار كشيدن
كنار گذاشتن سيگار به محض اطلاع از بارداري فوق العاده با اهميت است، با همسرتان نيز درباره كنار گذاشتن سيگار صحبت كنيد، زيرا دود غير مستقيم نيز خطرزا مي باشد. اگر حس مي كنيد كنار گذاشتن موقت سيگار خيلي سخت است پس اكنون كه حامله هستيد آن را به طول كامل كنار بگذاريد. وسوسه نشويد تا براي كمك به ترك سيگار از روش هاي ترك سيگار تجاري استفاده كنيد. سيگار كشيدن كارآيي جفت را كاهش داده و كودك درون رحم را از دريافت غذا و اكسيژن محروم مي كند. سم سيگار كه از طريق استنشاق دود آن وارد بدن مادران سيگاري مي شود به راحتي وارد خون مادر شده و از طريق جفت وارد بدن كودك نيز مي گردد، عوارض ناشي از دود سيگار چه به صورت مستقيم (مادران سيگاري) يا غيرمستقيم (استنشاق دود سيگار توسط مادران غيرسيگاري) باعث ايجاد عوارض خطرناك و زيادي در جنين مي شود. بر اساس تحقيقات انجام شده، مشخص شده است مادران غيرسيگاري كه هر روز به مدت 2 ساعت در محيطي آلوده به دود سيگار قرار دارند در هنگام وضع حمل به نسبت ساير مادران طبيعي، 3 مرتبه بيشتر در معرض خطر داشتن كودك با وزن كم و نارس هستند، عوارض اصلي و مهم ناشي از دود سيگار بر جنين عبارتند از:
1ـ سقط؛ 2ـ زايمان زودرس؛ 3ـ كودك كم وزن هنگام تولد؛ 4 ـ ناهنجاري هاي مادرزادي و عقب افتادگي ذهني؛ 5 ـ اختلالات قلبي - عروقي؛ 6 ـ كاهش عملكرد ريه هاي جنين، بر اثر ورود دود سيگار به خون مادر كه 50 درصد از عملكرد ريه هاي جنين را كاهش داده، خروج مواد سمي از ريه ها با اختلال روبرو مي شود و به دنبال آن در بعد از تولد بيماري هايي همانند آسم يا ساير اختلالات تنفسي در كودك ايجاد مي گردد؛ 6 ـ تاثير دود سيگار روي تكامل سيستم بينايي كودك درون رحم كه مشكلات چشمي به صورت انحرافات مختلف چشمي در اين كودكان ايجاد مي گردد؛ 7 ـ اين زنان 40% شيرشان كمتر از ساير مادران طبيعي بوده و در ضمن مقدار چربي شير آنها كه براي رشد و تكامل كودك ضروري است 20% كم است. كودكان اين مادران در هنگام شيرخوارگي دچار مشكلات مختلفي در تغذيه هستند؛ و 8 ـ كودكان مادران سيگاري 3 مرتبه بيشتر از ساير كودكان تازه متولد شده در معرض خطر سندرم مرگ در گهواره كه يكي از علل مرگ ناگهاني كودك در روزهاي اول تولد است، قرار دارند.
2- ثابت شده است زناني كه در دوران بارداري 10 سيگار يا بيشتر مي كشند، كودكان ريزجثه تري به نسبت ساير زنان دارند.
2) مصرف نوشابه هاي الكلي
منطقي به نظر مي رسد كه مصرف اين نوع نوشيدني ها را در هنگام بارداري و به خصوص در طي سه ماهه اول بارداري به طور كامل قطع كنيد. الكل خطر ابتلا به سقط اختلال در رشد جنين، تولد كودك نارس با وزن كم و عقب افتادگي ذهني را بالا مي برد. پزشكان كانادايي توصيه مي كنند نوشيدن نوشابه هاي الكلي را در طي دوران بارداري به طور كامل كنار بگذاريد.
3) داروها و مواد مخدر
بسياري از شرايطي كه باعث مصرف دارو مي شوند، همانند هيجانات، سردرد، بي خوابي يا ساير حالات را به راحتي مي توان در طي دوران بارداري از طريق روش هاي ديگر به جز دارو درماني درمان كرد. هميشه در زمان مراجعه به پزشك او را از حاملگي خود با خبر ساخته تا او با اطمينان خاطر اقدام به درمان شما كند. در زماني كه تصميم به بارداري داريد يا حتي قبل از آن بهترين كار اين است كه در هر حال هيچ دارويي را مصرف نكنيد.
اگر شما مبتلا به بيماري خاصي همانند صرع يا ديابت هستيد در طي بارداري با پزشك خود صحبت كنيد تا او با توجه به حاملگي داروهاي شما را تغيير دهد. در دوران بارداري بيشتر داروها از سد جفتي عبور كرده وارد بدن جنين شده و به دنبال آن ناهنجاري هاي مختلفي را در جنين ايجاد مي كنند. در اين رابطه حتي آسپرين، قرص هاي سرماخوردگي، آنتي هيستامين ها، قرص هاي خواب آور و حتي مقادير بالاي ويتامين C يا ساير ويتامين ها مثل A,D,K و... مي تواند مضر و خطرناك باشد. در دوران بارداري تنها تعداد بسيار معدودي از آنتي بيوتيك ها را مي توان بدون عوارض در طي سه ماه اول بارداري مصرف كرد(با تجويز و زير نظر پزشك). بر اين اساس با توجه به مسئله عدم مصرف دارو در اين دوران شما بايد ناراحتي و مشكلات خود را به وسيله ساير روش ها درمان سازيد. به طول مثال هنگام ابتلا به سرماخوردگي يا تب خفيف شما سعي كنيد تا رژيم غذايي خود را سالم تر ساخته و حتي با داشتن اشتها يا عدم آن حتما خوب تغذيه شويد، از آب ميوه هاي طبيعي به خصوص آب مركبات استفاده كنيد. از مايعات زياد استفاده كنيد. تب، عطسه و آبريزش بيني حالاتي هستند كه باعث كاهش مايعات بدن شما شده و شما براي حفظ سلامت خود و كودكتان نياز به مايعات داريد، پس در رژيم درماني خود از غذاهاي مايع مثل سوپ، شير و غيره به وفور استفاده كنيد. اگر گلو درد يا خارش گلو داشتيد يا در صورت ابتلا به سرفه با استفاده از آب نمك غرغره كنيد. جهت كاهش تب به صورت طبيعي بهترين كار، گرفتن دوش ولرم يا استحمام ولرم است يا مي توانيد از پاشويه و دستمالي آغشته به آب ولرم بر بدن تان استفاده كنيد، آشاميدني هاي خنك بنوشيد، لباس هاي سبك بپوشيد و در صورتي كه درجه حرارت بدن شما از 38 درجه بالاتر رفت فورا به پزشك مراجعه كنيد. در ارتباط با مصرف مواد مخدر همانند ترياك، حشيش، هروئين، كوكائين و آرام بخش هاي ديگر كه همگي براي جنين بسيار خطرناك هستند، بايد اقدام منطقي صورت گيرد. اگر پدر معتاد باشد ممكن است اعتيادش در طي دوران بارداري افزايش يافته و در نهايت باعث در معرض خطر قرار گرفتن مادر و كودك شود. مردان معتاد زنان و كودكان شان را نيز معتاد مي كنند، در اين مواقع بهترين كار كمك گرفتن مادر از مراكز ترك اعتياد كشوري براي ترك اعتياد همسرش است. زناني كه خودشان معتاد هستند. در طي بارداري عوارض بسياري را همانند مشكلات تنفسي كودك، كودك نارس و كم وزن، مشكلات جفتي، نارسايي در رسيدن اكسيژن و غذا به كودك، و نقايص مادرزادي را در جنين خود ايجاد مي كنند. علاوه بر اين نوزاد مادران معتاد خود نيز ممكن است معتاد به همان ماده مصرفي مادر گردند. به طوري كه اختلالات جدي را دنبال قطع مواد در فاصله كوتاهي پس از تولد كودك به خوبي در كودك ديده مي گردد. آن زني معتاد است بهتر است قبل از بارداري به دنبال راهي براي ترك كامل آن باشد.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
