تفاوت دیه زن و مرد در اسلام
الف ـ تفاوت در ارزش، مقام و منزلت معنوی زن و مرد
یک. تساوی ارزش و مقام زن و مرد از لحاظ خلقت
دو. تساوی ارزش و مقام زن و مرد در داشتن صفات برجسته و ارزش های والای انسانی و مقام معنوی
در تفسیر آیه چنین آمده است: «گاه بعضی چنین تصور می کنند که اسلام کفه ی سنگین شخصیت را برای مردان قرار داده و زنان در برنامه ی اسلام چندان جایی ندارند، شاید منشأ اشتباه آن ها پاره ای از «تفاوت های حقوقی» باشد که هر کدام دلیل و فلسفه ی خاصی دارد، ولی بدون شک با قطع نظر از این گونه تفاوت ها که با موقعیت اجتماعی و شرایط طبیعی آن ها ارتباط دارد، هیچ گونه فرقی از جنبه های انسانی و مقامات معنوی میان زن و مرد در برنامه های اسلام وجود ندارد. آیه ی فوق دلیل روشنی بر این واقعیت است، زیرا به هنگام بیان ویژگی های مؤمنان و اساسی ترین مسائل اعتقادی و اخلاقی و عملی، زن و مرد را در کنار یکدیگر همچون دو کفه ی ترازو قرار می دهد و برای هر دو ارزشی یکسان بدون کمترین تفاوت قائل می شود ...».(3)
سه. تساوی زن و مرد از لحاظ ثواب و عقاب اعمال
ـ «و مرد دزد و زن دزد، به کیفر آنچه به دست آورده اند [و] بخاطر مجازات [پیشگیرانه] الهی، دست هایشان را قطع کنید، و خدا شکست ناپذیری فرزانه است.»(4)
ـ «خدا به مردان منافق و زنان منافق و کافران، آتش جهنم را وعده داده است، در حالی که در آن ماندگارند، آن (آتش) برای آنان کافی و خدا آنان را از رحمت خود دور ساخته، و برایشان عذابی پایدار است.»(5)
ـ «و هر کس از مرد یا زن، (چیزی) از (اعمال) شایسته انجام دهد در حالی که او مؤمن باشد، پس آنان داخل بهشت می شوند، و کمترین ستمی به آن ها نخواهد شد.»(6)
ـ «هر کس از مرد یا زن، [کار] شایسته ای انجام دهد، در حالی که او مؤمن است، پس قطعاً او را به زندگانی پاکیزه ای زنده می داریم، و حتماً مزدشان را بر طبق بهترین چیزی که همواره انجام می دادند، به آنان پاداش خواهیم داد.»(7)
ـ «هر کس از مرد یا زن، (کار) شایسته ای انجام دهد، در حالی که او مؤمن است، پس آنان داخل بهشت می شوند در حالی که در آنجا بی شمار «روزی» داده می شوند.»(8)
چهار. تساوی زن و مرد در تحمل تکلیف و مسئولیت
ـ «فقلنا یا آدم ان هذا عدو لک و لزوجک فلا یخرجنکما من الجنة فتشقی؛ (9) پس گفتیم: ای آدم! این (ابلیس) دشمن تو و (دشمن) همسر توست، مبادا شما را از بهشت بیرون کند که به رنج و زحمت خواهی افتاد!»
ـ «فدلاهما بغرور ...؛(10) به این ترتیب آن ها را با فریب از مقامشان فرود آورد.»
ـ «فوسوس لهما الشیطان ...؛ (11) پس شیطان آن دو را وسوسه کرد.»
پنج. تساوی زن و مرد از لحاظ تعلیم و تعلم
شش. مساوات زن و مرد در پیشگاه خدا
این ها نمونه هایی از تساوی ارزشی و مقام و منزلت معنوی زن و مرد بود که در اینجا به همین مقدار بسنده می کنیم.
ب ـ تفاوت های بین زن و مرد
یادآوری: در مورد تفاوت های زن و مرد در مباحث قبلی مطالب مبسوطی بیان شد.
پينوشتها:
(1) نساء، 1.
(2) «ان المسلمين والمسلمات و المومنين و المومنات و القانتين و القانتات و الصادقين و الصادقات و الصابرين و الصابرات و الخاشعين و الخاشعات و المتصدقين و المتصدقات و الصائمين و الصائمات و الحافظين فروجهم و الحافظات و الذاکرين الله کثيرا و الذاکرات اعد الله لهم مغفره و اجراً عظيماً».
(3) تفسير نمونه، ج 17، ذيل آيه ي 35 سوره ي احزاب.
(4) مائده، 38: «والسارق والسارقه فاقطعوا ايديهما جزاء بما کسبا نکالا من الله والله عزيز حکيم».
(5) توبه، 68: «وعد الله المنافقين و المنافقات و الکفار نار جهنم خالدين فيها هي حسبهم و لعنهم الله و لهم عذاب مقيم».
(6) نساء، 124: «و من يعمل من الصالحات من ذکر او انثي و هو مومن فاولئک يدخلون الجنه و لا يظلمون نقيراً».
(7) نحل، 97: «من عمل صالحاً من ذکر او انثي و هو مومن فلنحيينه حياة طيبه و لنجزينهم اجرهم باحسن ما کانوا يعملون.
(8) غافر، 40: «من عمل سيئه فلا يجزي الا مثلها و من عمل صالحاً من ذکر او انثي و هو مومن فاولئک يدخلون الجنة يرزقون فيها بغير حساب».
(9) طه، 117.
(10) اعراف، 22.
(11) اعراف، 120.
(12) ميزان الحکمه، ج 6، ص 463.
(13) حجرات، 13.
/ج