مسموميت غذايى

23 روش كنترل كننده
چه پيك‏نيك بزرگ! شما به سختى انتظار مى‏كشيد تا بازى به پايان برسد و بتوانيد به غذاهاى لذيذى كه در زير آفتاب تابستانى انتظار شما را مى‏كشند، برسيد.
اكنون چند ساعت مى‏گذرد. انگار توپ، محكم به شكم‏تان خورده است. دچار سرگيجه و تهوع هستيد، استفراغ مى‏كنيد و اسهال داريد. مطمئنا بقيه روز را بايد استراحت كنيد. چه اتفاقى افتاده است؟ از شانس شما غذا به باكترى سمى آلوده بوده است و دچار حالتى معروف به مسموميت غذايى شده‏ايد. باكترى استافيلوكوك، به غذاى‏تان منتقل شده است. روده‏هاى شما در معرض حمله شديدى قرار گرفته است و براى يك روز يا بيشتر كه بدن‏تان در حال مبارزه با ميكروب‏ها باشد، احساس بسيار بدى خواهيد داشت. بنابراين با كارهاى زير مقاومت بدن‏تان را بالا ببريد:

مايعات فراوان مصرف كنيد.
 

باكترى‏ها موجب آسيب به مسير روده‏اى و از دست رفتن زياد مايع مى‏شوند. آب، بهترين مايع جايگزين است. بعد از آن مايعات صاف نظير آب سيب، سوپ و آبگوشت، بهترين مايعات مى‏باشند. كوكاكولاى غير گازدار نيز مفيد است و باعث آرام شدن معده مى‏شود. دكتر گارآگوسى مى‏گويد كه شما مى‏توانيد گاز نوشيدنى‏ها را با ريختن متناوب آن از يك ليوان به ليوان ديگر بگيريد.

كم و به آرامى بنوشيد.
 

نوشيدن مقدار زياد مايع در يك وعده مى‏تواند باعث تحريك استفراغ شود.

از اين تركيب غذايى استفاده كنيد.
 

استفراغ و اسهال مى‏تواند الكتروليت‏هاى مهم بدن نظير پتاسيم، سديم و گلوكز را دفع كند. براى جبران آن مى‏توانيد از مكمل‏هاى الكتروليتى استفاده كنيد و يا به پيشنهاد دكتر حين مفنسون »رئيس مؤسسه تحقيقات ملى سلامت« مى‏توانيد از اين نسخه استفاده كنيد: آب ميوه‏ها )حاوى پتاسيم( را با نصف قاشق چاى خورى عسل يا شيره‏ى ذرت )حاوى گلوكز( و يك سر انگشت نمك )سديم كلرايد( مخلوط كنيد.

آنتى اسيدها را براى سوزش معده نگه داريد.
 

آنتى اسيدها، باعث كاهش اسيد معده مى‏شوند و دفاع بدن را در برابر باكترى‏ها كاهش مى‏دهند. دكتر موفنسون مى‏گويد: اگر آنتى اسيد مصرف كنيد باكترى‏ها مى‏توانند در تعداد بيشتر و زمان كوتاه‏ترى تكثير يابند.

جلوى پيشرفت و بهبودى را نگيريد.
 

دانيل رودريگه »اپيدميولوژيست مركز كنترل بيمارى‏ها در جورجيا« توضيح مى‏دهد: بدن شما سعى مى‏كند كه ارگانيسم‏هاى سمى را دفع كند. در بعضى از موارد مصرف داروهاى ضد اسهال مى‏تواند در توانايى بدن براى مبارزه با عفونت تداخل ايجاد كند. پس از اين داروها پرهيز كنيد و بگذاريد كه بيمارى سير طبيعى خود را طى كند. اگر احساس مى‏كنيد كه بايد داروى خاصى بخوريد، ابتدا با پزشك‏تان مشورت كنيد.

حالت استفراغ را در خود تحريك نكنيد.
 

اجازه ندهيد كه واژه مسموميت شما را بترساند و شما را وادار كند كه انگشتتان را داخل گلو ببريد؛ ابدا نياز به چنين كارى نيست.

غذاهاى ملايم بخوريد.
 

معمولا بعد از چند ساعت تا يك روز پس از اين كه اسهال و استفراغ فروكش كرد، شما آماده خوردن غذاى مناسب هستيد. معده شما مورد حمله قرار گرفته و آسيب ديده است. دكتر مفنسون مى‏گويد: با غذاهاى سهل الهضم شروع كنيد. غلات، بيسكويت و يا سوپ را امتحان كنيد. از غذاهاى پر فيبر، ادويه‏دار، اسيدى، چربى‏دار، حاوى قند و يا فرآورده‏هاى شيرى اجتناب كنيد. اين پرهيز غذايى را به مدت يك يا دو روز نگه داريد.

هشدار پزشكى
 

بعضى از بيماران، به مراقبت‏هاى ويژه نياز دارند.
 

علايم معمول مسموميت غذايى كه شامل درد و گرفتگى در شكم، تهوع، استفراغ اسهال، سرگيجه مى‏باشد ظرف يك يا دو روز از بين خواهد رفت. اما براى افراد بسيار جوان و يا مسن و يا بيماران دچار نقص سيستم ايمنى، مسموميت غذايى مى‏تواند خيلى خطرناك باشد. اين افراد با مشاهده اولين علايم مسموميت بايد به پزشك مراجعه كنند. اگر در گروه‏هاى بالا قرار نداريد در صورتى كه علايم بالا همراه نشانه‏هاى زير بود، سريعا بايد به پزشك مراجعه كنيد:
اختلال در بلعيدن، صحبت كردن و يا نفس كشيدن، تغييرات بينايى و ضعف عضلانى، مخصوصا اگر بعد از خوردن قارچ، غذاهاى كنسرو شده و يا ماهى‏هاى صدف‏دار ايجاد شود.
- تب بالاى 7 / 37 درجه سانتى‏گراد.
- استفراغ شديد، بدين معنى كه شما نمى‏توانيد هيچ گونه مايعى مصرف كنيد.
- اسهال شديد بيش از يك يا دو روز.
- درد شكمى موضعى مداوم.
- تشنگى شديد، دهان خشك، كاهش ادرار و يا هنگامى كه شما پشت دست‏تان را نيشگون مى‏گيريد و پوست همان حالت مى‏ماند.
- اسهال خونى

اجازه ندهيد كه دوباره اتفاق بيفتد.
 

دكتر دانيل رودريگه مى‏گويد: شما هميشه نمى‏توانيد رستوران‏هاى داخل شهر را مقصر مشكلات روده‏اى‏تان بدانيد؛ بسيارى از موارد بى‏توجهى‏هاى داخل خانه منجر به مسموميت غذايى مى‏شود. اين قانون‏هاى عمومى را رعايت كنيد تا به طور قابل ملاحظه‏اى شانس ابتلا به مسموميت غذايى در شما كاهش يابد:
- دست‏تان را قبل از آماده كردن غذاها بشوييد تا از انتقال باكترى‏هايى نظير استافيلوكوك )كه به وفور در پوست و گلو يافت مى‏شود( و يا شيگلا )كه از طريق مدفوع منتقل مى‏شود( جلوگيرى كنيد. بعد از كار با گوشت خام و تخم‏مرغ دست‏ها را دوباره بشوييد.
- پروتئين‏هايى نظير ماهى، مرغ، گوشت حيوانات اهلى، شير و تخم‏مرغ را به صورت خام نخوريد. از تخم‏مرغ‏هاى ترك خورده استفاده نكنيد. گوشت خام، محلى براى تجمع باكترى‏ها است.
- گوشت خام را گرما بدهيد يا سرد كنيد. باكترى‏ها در دماى بالاى 5 / 65 و زير 5 / 4 درجه سانتى‏گراد نمى‏توانند تكثير پيدا كنند.
- گوشت را تا دمايى بپزيد كه رنگ صورتى آن از بين برود. مرغ را نيز تا از بين رفتن رگه‏هاى قرمز رنگ و ماهى را تا پوسته پوسته شدن حرارت دهيد. پختن كامل تنها راهى است كه شما مى‏توانيد مطمئن شويد كه باكترى‏هاى بالقوه مضر، كشته شده‏اند.
- در هنگام كار با مايكروويو از حرارت سنج استفاده كنيد. اين كار باعث اطمينان از پختن گوشت مرغ يا گاو مى‏شود.
- براى اطمينان از مزه غذا، خوراك ماهى، گوشت خام در حال پخت و حتى مايه‏ى كلوچه را امتحان نكنيد. بگذاريد اين غذاها كاملا پخته شوند.
- اجازه ندهيد كه عصاره‏ى گوشت خام به داخل غذاهاى ديگر نفوذ كند. چرا كه مى‏تواند غذاهاى سالم ديگر را آلوده كند.
- از تخته و ظروف جدا براى بريدن گوشت و ديگر غذاها استفاده كنيد و اين وسايل را با آب و صابون و يا سفيد كننده بشوييد. اين كار از انتقال آلودگى جلوگيرى مى‏كند.
- ميزهاى آشپزخانه و دربازكن‏ها را كاملا بساييد و داخل فرورفتگى‏ها و درزها را كاملا تميز كنيد، اين كار مانع جمع شدن باكترها در درزها مى‏شود.
- ابرهاى شستشو را مرتبا عوض كنيد و از كاغذ توالت براى تميزى پيشخوان‏ها استفاده كنيد.
- غذا را بيش از دو ساعت در دماى اتاق نگذاريد و از خوردن هر گونه غذايى كه شك داريد به مدت طولانى خارج از يخچال قرار گرفته، خوددارى كنيد. باكترها در غذاهاى گرم پروتئينى نظير گوشت، تخم‏مرغ، كيك‏هاى كرم‏دار، سس و سالاد سيب‏زمينى رشد مى‏كنند.
- بگذاريد يخ گوشت در يخچال آب شود. باكترى‏ها مى‏توانند در حالى كه مركز گوشت هنوز يخ زده است، در سطح آن تكثير يابند.
- باقى مانده غذاهاى خورده شده را بلافاصله حتى در صورت گرم بودن در يخچال بگذاريد.
- هرگز قارچ‏هاى وحشى را نكنيد و نخوريد. بعضى از اين قارچ‏ها حاوى مواد سمى است كه به سيستم عصبى حمله مى‏كند و مى‏تواند كشنده باشد. چيدن قارچ‏هاى وحشى را به متخصصين واگذار كنيد.
- هرگز غذاهاى كنسرو شده را قبل از بيست دقيقه جوشاندن مزه نكنيد. اگر به درستى كنسرو نشده باشد باكترى‏هاى داخل آن مى‏توانند سم خطرناك توليد كنند.
هيچ غذايى را كه ظاهر سالم به نظر مى‏رسد و يا بوى مشكوكى دارد، مزه نكنيد. از شيشه‏هاى ترك خورده يا باد كرده، قوطى كنسروهاى قر شده، مايعات صافى كه رنگ شيرى پيدا كرده‏اند و يا شيشه‏ها و كنسروهايى كه در هنگام باز كردن، فوران دارند و يا بوى آن به سرعت پخش مى‏شود، خوددارى كنيد. آنها مى‏توانند حاوى باكترى‏هاى خطرناك باشند. مطمئن شويد كه اين مواد را به دقت و در مكان امنى دور انداخته‏ايد تا حيوانات خانگى در تماس با آنها قرار نگيرند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387