از ميگرن چه مي دانيد؟

انواع ميگرن
 

يکي از مهمترين و شايع ترين شکايت هاي بيماران مراجعه کننده به واحدهاي بهداشتي و درماني سر درد است. 80 درصد افراد، حداقل يک بار در سال دچار سر درد مي شوند و 10 تا 20 درصد آنان با سر درد به عنوان شکايت اوليه خود به مراکز بهداشتي درماني مراجعه مي کنند. سر دردها دليل عمده غيبت از کار يا اجتناب از ديگر فعاليت هاي شخصي و اجتماعي نامطلوب نيز به شمار مي روند. بر اساس پژوهش هاي انجام گرفته حدود 15 درصد خانم ها و 6 درصد آقايان مبتلا به سر درد ميگرني هستند و 20 درصد افراد در طول عمر خود، سر درد ميگرني را تجربه مي کنند.

ميگرن چيست؟
 

ميگرن سر درد عروقي است که بر اثر انقباض شديد رگ هاي خوني مغز عارض مي شود و غالباً با اشکالات زود گذري در جريان خون مغز و استفراغ همراه است.
اين بيمار معمولاً با يک نوع سر درد شديد و ناتوان کننده در يک طرف سر مشخص مي شود که به همراه آن علائم ديگري مثل تهوع، استفراغ و مشکلات بينايي نيز ديده مي شود. حملات ميگرن بيشتر صبح ها شروع شده و علائم اوليه آن تار شدن ديد يا ظهور نقاط رنگي در خطوط جلوي چشم است. حملات سر درد چند ساعتي به طول مي انجامد و پس از خوابيدن بهبود مي يابد. دردهاي تپنده به مدت 72-2 ساعت به طول مي انجامد، درد بسيار شديد و اغلب در شقيقه يا پشت گوش متمرکز است که از پشت سر شروع و به يک قسمت کامل سر پخش مي شود. حملات ميگرن در بعضي از افراد ممکن است به طور هفتگي رخ دهد، در حالي که در بعضي ديگر ممکن است حتي يک بار نيز در سال رخ ندهد.
ميگرن هر دو جنس را تحت تأثير قرار مي دهد، اما در زنان شايع تر است. بنابراين اگر با سر دردهاي غير معمول، تغيير رنگ پوست، خواب آلودگي، سرفه مداوم، استفراغ و تهوع، اسهال، يبوست، گرفتگي عضلات يا درد شکم مواجه شديد، بايد به اين بيماري مشکوک و بيمار را به پزشک ارجاع داد.

1- ميگرن کلاسيک:
 

عموماً يک سر درد يک طرفه مي باشد و به صورت ضربان دار اتفاق مي افتد. قبل از شروع سردرد بيمار دچار تغييرات بينايي مي شود که به صورت توهمات و جرقه هاي بينايي هستند که در اصطلاح به آن اورا مي گويند. اکثر بيماران يک حمله را در طول هفته تجربه مي کنند و اصولاً بين 2 تا 24 ساعت طول مي کشد. بيمار دچار حالتهايي مانند تهوع، استفراغ، گريز از نور، سستي و حتي گاهي در مراحل حاد دچار اخلال حس نيمه بدن و تکلم مي شود. در بين حملات بيمار سر درد يا ناراحتي ديگري ندارد.

2- ميگرن معمولي(غير کلاسيک):
 

در ميگرن غير کلاسيک علائم بينايي قبل از حمله به وجود نمي آيد. اين نوع سر درد بيشتر دو طرفه بوده و ضربان دار است.
درد بيشتر دور حلقه چشم احساس مي شود و ممکن است در ادامه آن سفتي گردن هم بوجود آيد اين نوع ميگرن شيوع بيشتري دارد و همراه با تهوع و استفراغ است.

علل افزايش دهنده خطر سر دردهاي ميگرني
 

1- واکنش هاي آلرژيک، نورهاي شديد، سر و صدا، کشيدن سيگار يا قرار گرفتن در معرض سيگار، مصرف الکل، کافئين و نوسانات هورموني(مصرف قرص هاي ضد بارداري).
2- استرس
3- مصرف غذاهاي حاوي آمينواسيد تيرآمين مثل پنير کهنه، ماهي دودي، جگر مرغ، انجير، بادام زميني، شکلات ها، آجيل، موز، پياز و غذاهاي اشباع شده و تخمير شده و ترشيجات.
4- تغيير الگوي خواب، بيدار ماندن شبانه
5- کار کردن زياد و خستگي بيش از حد
6- مصرف تعدادي از داروها
7- سابقه خانوادگي

روش هاي پيشگيري و کنترل ميگرن
 

1- پرهيز از خستگي زياد
2- داشتن خواب منظم(نبايد در روزهاي تعطيل بيش از روزهاي ديگر هفته خوابيد).
3- پرهيز از مصرف غذاها و نوشيدني هايي که حاوي آمينواسيد تيرآمين و سولفيت ها هستند.
4- پرهيز از محيط هاي پر استرس
5- پرهيز از نگه داشتن سر و گردن در يک وضعيت ثابت براي مدت طولاني
6- رژيم غذايي کم حجم با کربوهيدرات هاي ساده و پروتئين بالا
7- پرهيز از خوردن نمک، غلات، گوشت زياد، نان، حبوبات و غذاهاي پر چرب و سرخ شده.
8- خودداري از کشيدن سيگار و عدم نشستن در محيط آلوده به دود سيگار
9- به هنگام بروز اولين نشانه حمله ميگرني روي سر خود يک پارچه سرد يا يک کيسه يخ بگذاريد و يا به صورت خود آب خنک بزنيد و دو عدد بالش در دو طرف سر بگذاريد.

چه وقت فرد ميگرني بايد بلافاصله به پزشک مراجعه کند
 

* سر درد ميگرني که در طول زمان به شدت آن افزوده مي شود.
* شروع سر درد ميگرني که پس از 40 سالگي رخ دهد.
* سر درد شديدي که ناگهان شروع شود و در مدت کوتاهي به اوج خود برسد.
* سر درد ميگرني که با سرفه، عطسه و آميزش جنسي بدتر مي شود.
* سر دردي که با علائم غير معمول مثل از دست دادن بينايي، اختلال در صحبت کردن و راه رفتن همراه باشد.
* سر دردي که پس از صدمه و ضربه به سر شروع شده باشد.
* سر درد ميگرني، در کسي که سابقه خانوادگي گشاد شدگي عروق مغزي دارد.

درمان
 

درمان بستگي به فرد و عوامل تشديد کننده درد و به وجود آورنده آن دارد. با توجه به تناوب، شدت و نوع سر درد ممکن است بتوان براي کنترل سر درد از روش هاي درماني غير دارويي استفاده کرد. بعضي افراد ترجيح مي دهند ميگرن را با آرامش روحي، رژيم غذايي و ديگر روش هاي پيشگيري و يا روش هاي درمان بدون دارو تحت کنترل در آورند. همراهي درمان غير دارويي و دارويي از طرف پزشک لازم و ملزوم يکديگر است. شدت حملات و تعداد بروز سر درد را مي توان کنترل و کم کرد؛ در صورت جديت و پيگيري کافي، حوصله، مشاوره با پزشک، تعداد حملات، کمتر مي شود و سر درد شدت کمتري خواهد داشت.

درمان غير دارويي
 

از مصرف غذا و نوشيدني هايي که باعث بدتر شدن سر درد مي شود اجتناب کنيد. شايد تغيير در نوع داروهايي که استفاده مي کنيد مؤثر باشد، براي مثال قرص هاي ضد بارداري ممکن است باعث سر درد يا افزايش شدت آن شود. با مشورت پزشک مي توانيد آن ها را تغيير دهيد.
توصيه مي شود از تکنيک هاي آرامش روحي براي کاهش اضطراب و انقباضات عضلاني گردن به منظور تخفيف سر درد استفاده کنيد.
دوري از عوامل ايجاد کننده، زندگي شما را راحت تر و شاداب تر مي کند. يک زندگي بدون استرس مي تواند به معني سر درد کمتر باشد. ورزش منظم(مگر اينکه توسط پزشک منع شده باشد) مي تواند در بهبود وضعيت گردش خون و سلامت رواني تن و قدرت مبارزه با درد مؤثر باشد. کافئين به عنوان منقبض کننده عروق مي تواند در بعضي افراد باعث کاهش حملات سر درد شود. در بعضي داروهاي تجويز شده کافئين نيز موجود است.
قبل از استفاده از کافئين براي کنترل سر درد با پزشک خود مشورت کنيد؛ اين ماده ممکن است براي درمان بيماري مضر باشد، زيرا مصرف اضافه کافئين مي تواند باعث سر درد شود.
داروهاي زيادي براي درمان و يا پيشگيري در ميگرن به کار مي روند، نوع دارويي که تجويز مي شود، به تاريخچه بيماري و تصميم پزشک بستگي دارد، شامل ارگوتامين، ميدرين، بلگان، متي سرژيد، سيپروهپتادين، آمي تريپتيلن، پروپرانولول و کلونيدن.
منبع:نشريه راه کمال- شماره 30