ظرف هاي دوستدار طبيعت
نويسنده: آرمين گل بابايي نمين
بياييد با طبيعت آشتي کنيم
کشور ما ايران، سرزمين زيبايي هاست. هر نقطه از اين کشور از گذشته هاي دور همواره با زيبايي، ادب و فرهنگ عجين و فرهنگ اصيل آن در طول تاريخ زبانزد جهانيان بوده است. ما نيز برآنيم تا درمورد فوايد استفاده از ظروف زيست تخريب پذير (گياهي) و مضرات استفاده از ظروف تخريب پذير (پلاستيکي)، به تمامي کدبانوهاي عزيزي که آنها هم به نوبه خود مي توانند با استفاده بجا از ظروف گياهي در زنجيره غذايي خانواده و با بيمه کردن سلامتي خود و عزيزانشان تأثير بسزايي در حفظ و زيبايي اين مرز و بوم داشته باشند، اطلاعاتي ارائه دهيم. دراين مقاله تلاش ما بر اين است که با معرفي اين نسل جديد از ظروف يکبار مصرف شما را هر چه بيشتر با مزاياي استفاده از اين ظروف آشنا کنيم؛ زيرا نقش ظروف در زندگي روزمره انسان ها غير قابل انکار است و از مصارف ساده و پيش پا افتاده اي چون رفتن به يک پيک نيک گرفته تا مهماني هاي بزرگ و مجلل را در بر مي گيرد. طي چند دهه اخير، استفاده از پلاستيک در صنعت بسته بندي مواد غذايي و ظرف يکبار مصرف افزايش قابل توجهي داشته و حجم بالاي زباله هاي پلاستيکي غير قابل بازيافت لطمات جبران ناپذيري به محيط زيست، منابع زنده و اکولوژي سيستم وارد آورده است؛ چرا که اين زباله ها در خاک مانند عايق عمل مي کنند و مانع تبادل هوا ميان مولکول هاي خاک و تنفس طبيعي خاک مي شوند و حتي در صورتي که پس از صدها سال تجزيه شوند، مواد نفتي به عنوان يک ماده اضافي در خاک باقي مانده و ترکيب طبيعي خاک را بر هم مي زنند. از اين رو اتحاديه اروپا هشدار داده که پوسته اي پلاستيکي در حال فرا گرفتن کره زمين است. از سوي ديگر، ظروف يکبار مصرف که در حال حاضر در کشور ما توليد مي شوند، عمدتا از مشتقات استايرني هستند که تماس طولاني مدت با مقادير بسيار جزئي آن سبب بروز مشکلاتي از جمله خستگي، عصبانيت، مشکلات مربوط به خواب و همچنين بيماري هاي خوني و ژنتيکي (غير عادي شدن کروموزوم ها) و نهايتا ايجاد سرطان مي شود. لازم به توضيح است ، گاز هگزان که از مواد تشکيل دهنده ظروف با جنس فوم مي باشد، در دماي بالا در مجاورت با غذاي گرم آزاد شده و سبب بروز سردردهاي شديد در انسان مي شود. از اين رو جايگزيني پليمرهاي زيست تخريب پذير گياهي که عمدتا" از نشاسته ذرت و گندم تهيه شده و در فرمول ساخت آنها هيچ نوع افزودني شيميايي استفاده نمي گردد، ضرورتي اجتناب ناپذير خواهد بود. محصولات توليدي توسط شرکت هاي داخلي با استفاده از پليمرهاي زيست تخريب پذير تهيه مي شوند که بين ماده غذايي و ظروف يکبار مصرف کنش و واکنش ايجاد نمي کنند و حداکثر ظرف مدت شش ماه همانند گياهان در خاک مي پوسند و به چرخه طبيعت باز مي گردند. اين ظروف نه تنها اثرات تخريبي مواد پلاستيکي را ندارند، بلکه باعث حاصلخيزي خاک نيز مي شوند. به اميد روزي که با بينشي صحيح و بالا رفتن سطح علم و آگاهي، استفاده از ظروف يکبار مصرف گياهي را که داراي مزايايي همچون، تجزيه پذيري در مدت حداکثر شش ماه، صرفه جويي در مصرف انرژي، عدم انباشتگي در محيط زيست و کاهش هزينه هاي بازيافت، نداشتن تأثيرات سمي بر هم کنش مواد غذايي و ظروف، کمک به توسعه صنعت کشاورزي و از همه مهمتر حفظ سلامتي هستند، جايگزين استفاده از ظروف پلاستيکي که عامل بروز بيماري هاي خوني، ژنتيکي (مخصوص زنان باردار) و سرطان مي باشند، کنيم و شاهد بالندگي خود در هديه سبز طبيعت به نسل هاي آينده باشيم.
اينک با قاطعيت مي توان گفت، جمهوري اسلامي ايران توانسته است در جهت حفظ محيط زيست، از آلاينده هاي بسيار مقاوم و پايدار در محيط زيست بکاهد و در اين راه به ابزار ارزشمند آن، يعني تکنولوژي ظروف يکبار مصرف گياهي دست يابد.
اين مسير همچنان با قدرت در حال پيمودن است؛ چرا که گام بعدي، توليد محصولات مهمي چون پليمرهاي گياهي شفاف و پليمرهاي گياهي خوراکي است که ايران را پس از آمريکا در مقام دوم جهاني در اين موفقيت بزرگ قرار خواهد داد. شايان ذکر است که اين پليمرهاي گياهي تماما از نشاسته ذرت، نشاسته گندم و موم طبيعي به دست مي آيند و علاوه بر تکميل چرخه توليد کشاورزي و تأمين نيازهاي داخلي، سبب اشتغال و کارآفرني شده و همچنين به عنوان محصولي با ارزش افزوده بالا مي توانند به ديگر کشورهاي جهان و بويژه کشورهاي اسلامي نيز صادر شوند. با پيشرفت هاي به دست آمده، محصولات حاصل از پليمرهاي گياهي به زودي قابل خوردن نيز خواهند بود و همچنين ظروف يکبار مصرف پس از استفاده و با توجه به ارزش بالاي غذايي که در خود نهفته دارند، مي توانند به عنوان خوراک دام و يا کود گياهي مورد استفاده قرار گيرند و به آساني بازيافت شوند.
در حوزه سلامت انسان اين نکته حائز اهميت است که اثرات بسيار خطرناک و سرطان زايي بالاي ظروف پلاستيکي هنگام استفاده غذا يا نوشيدني با دماي 50 درجه سانتيگراد و بيشتر، سبب گرديده است کشورهاي پيشرفته به سرعت در پي جايگزين کردن ظروف يکبار مصرف گياهي با ظروف پلاستيکي باشند.
در ذيل به تعدادي از مزاياي کيسه هاي گياهي زيست تخريب پذير به صورت اجمالي اشاره مي گردد:
*پلي اتيلن پس از استفاده در ميان انبوه زباله ها قرار گرفته و تا سال هاي متمادي در محيط زيست پايدار است و تخريب نمي شود و معضلات زيست محيطي ايجاد مي کند.
*علي رغم قيمت بالاتر توليد پليمرهاي زيست تخريب پذير، چه بسا قيمت واقعي آنها بسيار کمتر از پلاستيک هاي سنتي است؛ زيرا بهاي تخريب محيط زيست و هزينه بازيافت پس از توليد هيچگاه مورد محاسبه قرار نمي گيرد.
* کيسه هاي زيست تخريب پذير پس از باز شدن و استفاده، ضايعات ارگانيک محسوب مي شوند و مي توان از آنها کمپوست (کود طبيعي) تهيه کرد و تجزيه آنها مواد سمي توليد نمي کند. اين کيسه ها مشابه کيسه هاي پلاستيکي معمولي، اما مقاوم تر از آنها هستند.
*ساليانه 500 ميليارد کيسه پلاستيکي در جهان فروخته مي شود.
* پلاستيک ها به سختي در طبيعت تجزيه مي شوند و تجزيه شدنشان با آلودگي و واکنش هاي شيميايي همراه است. پلاستيک ها بسته به نوع و ترکيبات شان بين 300 تا هزار سال در طبيعت مي مانند و تجزيه نمي شوند.
*آنچه مسلم است بايد الگوي استفاده از ظروف يکبار مصرف تغيير کند و اين مهم تنها با حمايت دولت ها و با وضع قوانين حمايتي و تشويقي براي صنايع ظروف سازگار با محيط زيست امکان پذير است.
روزانه 330 هزار تن انواع پلاستيک فقط در تهران دور ريخته و يا در کوه ها و دشت هاي اطراف پراکنده مي شود. با يک حساب سر انگشتي مي توان گفت که اگر فقط براي بسته بندي تغذيه کودکان تهراني در دبستان ها از کيسه هاي پارچه اي استفاده کنيم، روزانه چهار ميليون کيسه پلاستيکي و در هفته 24 ميليون کيسه پلاستيکي کمتر دور ريخته خواهد شد!
*تهراني ها سالانه 30 ميليون و 250 هزار دلار پلاستيک در مرکز دفن کهريزک زير خروارها خاک دفن مي کنند.
*بر اساس پژوهش ها ، مردم دنيا سالانه بين 500 ميليون تا ا تريلون عدد کيسه پلاستيک مصرف مي کنند. سايت Reusablebags.com نيز مصرف سالانه ژاپن را 300 ميليارد کيسه پلاستيکي به ازاي هر بزرگسال اعلام کرده است.
* زباله هاي مربوط به کيسه هاي پلاستيکي که از مواد نفتي درست مي شوند، گرماي کره زمين را نيز افزايش مي دهند.
* حدود 33 درصد از زباله هاي دنيا مواد پلاستيکي هستند که کيسه هاي پلاستيکي 7 درصد از اين حجم را به خود اختصاص مي دهند.
*کيسه هاي پلاستيکي از نفتي ساخته مي شوند که ذخاير محدودي در دنيا دارد و کيسه هاي جديد که قابليت استفاده مجدد را هم دارند، مي توانند در استفاده بهينه و طولاني تر از نفت و کاهش آلودگي هاي نفتي نقش مهمي ايفا کنند.
منبع: نشريه دنياي زنان شماره 68
