چه خبر از وسواس!
وسواس، يعني رفتارها، افكار و تصوراتي كه تكرار شونده و پايدار هستند. در اين بيماري معمولاً اختيار و اراده از فرد سلب مي شود. بسياري از روانشناسان فردي را كه به وسواس دچار است، يك بيمار محسوب مي كنند و معقتدند كه آنها دچار اختلالات اجتماعي هستند. در اين اختلال مدام افكار مزاحم و ناخواسته شكل مي گيرد كه فرد نمي تواند از دست آنها خلاص شود. مثلاً ممكن است دائماً از اينكه همه چيز آلوده است هراس داشته باشد و براي رهايي از اين هراس، مكرراً دست ها و اشياء را بشويد. وسواس شست و شو نوعي از اين اختلال به شمار مي رود. اختلال وسواس ممكن است خفيف يا بسيار شديد باشد و حتي زندگي فردي و اجتماعي شخص را مختل كند.
وسواس عملي: وسواس عملي به شكل هاي مختلف بروز مي كند؛ مثلاً به صورت شست و شوي مكرر شمارش چندين باره، دقت بيش از حد و ...
وسواس ترس: در اين نوع وسواس، فرد دائماً از مرگ، از محيط، از امري خلاف اخلاقيات و بسياري چيزهاي ديگر ترس دارد.
وسواس نظم: در اين نوع وسواس فرد مدام اشياء و وسايل محل كار و منزل خود را كنترل و تنظيم مي كند تا همه چيز بسيار مرتب و منظم باشد.
- ترس: فرد وسواسي همواره مي ترسد كه دچار حادثه ناگوار شود. حتي گاهي اوقات براي رهايي از اين احساس ترس دست به كارهاي خطرناك مي زند.
- پرخاشگري: گاهي براي انجام رفتارهاي وسواسي دست به كارهايي مي زند كه با پرخاشگري و عصبانيت همراه است.
- وارسي كردن: شخص وسواسي وقتي كاري انجام مي دهد، از انجام آن اطمينان ندارد. او مرتب همه چيز را وارسي مي كند؛ مثل قفل در.
- تكرار: فرد عملي را بارها انجام مي دهد.
به ديگران توجه نمي كنند و آنچه را كه قبول دارند، انجام مي دهند.
تمركزي افراطي در انجام كارها دارند.
سختکوش هستند، ولي به علت توجه زياد به جزئيات، قادر نيستند به اصل مسائل بپردازند.
معمولاً كارها را ناتمام مي گذارند.
اغلب افرادي خشك به نظر مي رسند.
در تصميم گيري ها دچار ترديد مي شوند و احساس بلاتكليفي مي كنند.
1- بيمار را از محيط خانواده و محل اقامت خود دور كنيد و او را براي مدتي به يك منطقه آرام ببريد. 2- ايجاد اشتغال و سرگرمي كنيد. تميزكردن هاي مكرر و دوباره كاري ها به اين دليل است كه فرد وقت كافي براي انجام آنها در اختيار دارد. به همين دليل بهتر است در حد امكان سرگرمي او را زيادتر كنيد تا ديگر به وسواس فكر نكند. 3- فرد وسواسي را از گوشه گيري و تنهايي بيرون بكشانيد. زندگي در جمع عاملي براي فراموشي وسواس است. مسافرت هاي دسته جمعي ترتيب بدهيد؛ طوري كه همه مجبور باشند با يك شيوه واحد زندگي كنند. 4- گاهي لازم است نزديكان فرد با كنايه طوري به او تفهيم كنند كه بايد تغييري در رفتارهاي خود بدهد و به او اجازه دهند راجع به افكار خود حرف بزند. 5- شيوه هاي روان درماني وسواسي توسط روانكاو صورت مي گيرد؛ بنابراين هرگاه كاري از عهده شما برنيايد، مي توانيد از يك روانكاو كمك بگيريد. روان درماني وسواس مي تواند از طريق مصرف دارو يا بدون دارو انجام گيرد. از قديمي ترين داروهاي وسواس مي توان به كلوميپوامين كه نوعي داروي ضد افسردگي است، اشاره كرد. «ليتيوم»، «كلونازپام» و «پيموزايد» از ديگر داروها هستند. يكي از روش هاي سنتي درمان وسواس استفاده از گل گاو زبان است. عصاره آبي گل گاوزبان، دارويي مؤثر و بي خطر در درمان بيماران مبتلا به اختلال وسواس محسوب مي شود.
در روش درمان بدون دارو، فرد از طريق رفتار شناختي تحت مداوا قرار مي گيرد كه رويارويي تدريجي با عامل هراس و خودداري از انجام كارهاي خاص، به مرور از اضطراب و هراس او مي كاهد.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68
انواع وسواس ها:
وسواس عملي: وسواس عملي به شكل هاي مختلف بروز مي كند؛ مثلاً به صورت شست و شوي مكرر شمارش چندين باره، دقت بيش از حد و ...
وسواس ترس: در اين نوع وسواس، فرد دائماً از مرگ، از محيط، از امري خلاف اخلاقيات و بسياري چيزهاي ديگر ترس دارد.
وسواس نظم: در اين نوع وسواس فرد مدام اشياء و وسايل محل كار و منزل خود را كنترل و تنظيم مي كند تا همه چيز بسيار مرتب و منظم باشد.
علائم اختلال وسواسي
- ترس: فرد وسواسي همواره مي ترسد كه دچار حادثه ناگوار شود. حتي گاهي اوقات براي رهايي از اين احساس ترس دست به كارهاي خطرناك مي زند.
- پرخاشگري: گاهي براي انجام رفتارهاي وسواسي دست به كارهايي مي زند كه با پرخاشگري و عصبانيت همراه است.
- وارسي كردن: شخص وسواسي وقتي كاري انجام مي دهد، از انجام آن اطمينان ندارد. او مرتب همه چيز را وارسي مي كند؛ مثل قفل در.
- تكرار: فرد عملي را بارها انجام مي دهد.
زنان وسواسي:
ويژگي شخصيتي افراد وسواسي:
به ديگران توجه نمي كنند و آنچه را كه قبول دارند، انجام مي دهند.
تمركزي افراطي در انجام كارها دارند.
سختکوش هستند، ولي به علت توجه زياد به جزئيات، قادر نيستند به اصل مسائل بپردازند.
معمولاً كارها را ناتمام مي گذارند.
اغلب افرادي خشك به نظر مي رسند.
در تصميم گيري ها دچار ترديد مي شوند و احساس بلاتكليفي مي كنند.
اطرافيان فرد وسواسي، چگونه مي توانند به او كمك كنند؟
وسواس در چه كساني بروز مي كند:
درمان وسواس:
1- بيمار را از محيط خانواده و محل اقامت خود دور كنيد و او را براي مدتي به يك منطقه آرام ببريد. 2- ايجاد اشتغال و سرگرمي كنيد. تميزكردن هاي مكرر و دوباره كاري ها به اين دليل است كه فرد وقت كافي براي انجام آنها در اختيار دارد. به همين دليل بهتر است در حد امكان سرگرمي او را زيادتر كنيد تا ديگر به وسواس فكر نكند. 3- فرد وسواسي را از گوشه گيري و تنهايي بيرون بكشانيد. زندگي در جمع عاملي براي فراموشي وسواس است. مسافرت هاي دسته جمعي ترتيب بدهيد؛ طوري كه همه مجبور باشند با يك شيوه واحد زندگي كنند. 4- گاهي لازم است نزديكان فرد با كنايه طوري به او تفهيم كنند كه بايد تغييري در رفتارهاي خود بدهد و به او اجازه دهند راجع به افكار خود حرف بزند. 5- شيوه هاي روان درماني وسواسي توسط روانكاو صورت مي گيرد؛ بنابراين هرگاه كاري از عهده شما برنيايد، مي توانيد از يك روانكاو كمك بگيريد. روان درماني وسواس مي تواند از طريق مصرف دارو يا بدون دارو انجام گيرد. از قديمي ترين داروهاي وسواس مي توان به كلوميپوامين كه نوعي داروي ضد افسردگي است، اشاره كرد. «ليتيوم»، «كلونازپام» و «پيموزايد» از ديگر داروها هستند. يكي از روش هاي سنتي درمان وسواس استفاده از گل گاو زبان است. عصاره آبي گل گاوزبان، دارويي مؤثر و بي خطر در درمان بيماران مبتلا به اختلال وسواس محسوب مي شود.
در روش درمان بدون دارو، فرد از طريق رفتار شناختي تحت مداوا قرار مي گيرد كه رويارويي تدريجي با عامل هراس و خودداري از انجام كارهاي خاص، به مرور از اضطراب و هراس او مي كاهد.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68
