قلعه اي با چاهي مخفي

قلعه بم پور يکي از ديدني ترين قلعه هاي سيستان و بلوچستان است که در شمال غرب شهر بمپور و 25 کيلومتري شهرستان ايرانشهر قرار گرفته است. اين قلعه که از خشت و گل رس ساخته شده، تا قبل از اينکه به توپ بسته شود پناهگاه خيلي ها بوده است. جالب اينکه معماران اين بناي تاريخي براي قلعه، راه هاي مخفي هم در نظر گرفته بودند، تا حاکمان قلعه در صورت نياز فرار را بر قرار ترجيح دهند.
دوشنبه، 1 خرداد 1391
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
قلعه اي با چاهي مخفي

قلعه اي با چاهي مخفي
قلعه اي با چاهي مخفي


 

نويسنده: ليلا حسين زاده




 

قلعه بم پور؛ از معروف ترين قلعه هاي سيستان و بلوچستان
 

قلعه بم پور يکي از ديدني ترين قلعه هاي سيستان و بلوچستان است که در شمال غرب شهر بمپور و 25 کيلومتري شهرستان ايرانشهر قرار گرفته است. اين قلعه که از خشت و گل رس ساخته شده، تا قبل از اينکه به توپ بسته شود پناهگاه خيلي ها بوده است. جالب اينکه معماران اين بناي تاريخي براي قلعه، راه هاي مخفي هم در نظر گرفته بودند، تا حاکمان قلعه در صورت نياز فرار را بر قرار ترجيح دهند.
تپه اي که قلعه بم پور روي آن بنا شده، نه توسط طبيعت و گذر زمان بلکه به وسيله انسان ساخته شده است. همين نکته اين قلعه را از ديگر قلعه هايي که در سيستان و بلوچستان وجود دارد، متمايز مي کند. ارباب پور - معاونت ميراث فرهنگي شهرستان سيستان و بلوچستان- در اين باره مي گويد: « اين تپه دست ساز 15 متر ارتفاع دارد و لايه هاي فرهنگي به مرور زمان روي هم جمع شده و اين تپه را ساخته اند. منظور از لايه هاي فرهنگي اين است که در طول ساليان مختلف پادشاهاني که بر مسند قدرت تکيه زده اند، به تناسب زمان حکومت خود نشانه هايي داشتند و وقتي نشانه هاي مختلف به مرور زمان روي هم جمع شدند، تپه اي به اين ارتفاع ساخته شد.» معماران اين قلعه، براي ساخت آن از مصالحي که در دسترسشان بود، نهايت استفاده را کرده اند؛ به همين خاطر محوطه خارجي، درون قلعه، ارگ و اتاق ها با خشت و گل رس ساخته شده اند. ابعاد خشت هايي هم که در بناي قلعه بم پور به کار رفته، 49 در49 سانت است.

شاه و خدمه هايش
 

طبق شواهد موجود و بررسي کارشناسان باستان شناسي، قدمت اين بناي تاريخي به سده چهارم هجري برمي گردد. قلعه بم پور که کاربرد نظامي و مسکوني داشته، به دو قسمت عامه نشين و حاکم نشين تقسيم مي شوند. اما قبل از اينکه وارد يکي از اين دو بخش شويد، برج هاي نگهباني که حالا چيز زيادي از آنها باقي نمانده خودنمايي مي کنند؛
«اين قلعه چهار برج نگهباني داشته که ديده بان قلعه از بالاي آنها بر منطقه نظارت کامل مي کردند. البته محدوده اي که نگهبانان بر آن نظارت داشتند، خيلي وسيع نبود و به چند روستايي که حول و حوش قلعه وجود داشت، ختم مي شد. زماني که دشمنان به طمع فتح سرزمين هاي بيشتر به قلعه حمله مي کردند، ديده بان ها از طريق سوراخ هايي که در برج ها وجود داشت، مهاجمان را هدف تيرهاي خود قرار مي دادند. از چهار تا برج دوتايش تخريب شده و دوتاي ديگر نسبتاً سالم مانده اند. برج هاي آسيب ديده تا حدي مرمت شده اند اما امسال هنوز بودجه اي براي مرمت بقيه قسمت ها در اختيار اداره ميراث فرهنگي سيستان و بلوچستان قرار نگرفته تا آنها هم تعمير شوند. دور تا دور قلعه هم حصار بلندي وجود دارد که ارتفاعش به حدود 5 متر مي رسد.»
 
هنگامي که از در ورودي که در بخش شرقي قلعه قرار دارد، وارد ارگ شويد، به قسمت عام نشين يا طبقه اول قلعه بم پور مي رسيد؛ جايي که خدم و حشم و آشپزهاي حاکم قلعه زندگي مي کردند. در اين طبقه مثل طبقه بالاي قلعه چند اتاق وجود دارد که نسبت به اتاق هاي طبقه حاکم نشين کوچک تر هستند. اگر هم از هشتي ورودي ارگ وارد قلعه بشويد، از طريق چند پلکان به قسمت شاه نشين آن مي رسيد. در اين طبقه يک سري اتاق در دو طرف وجود دارد که بر اساس کاربري هايي که داشته اند، به قد و قواره هاي متفاوتي ساخته شده اند. مثلا اتاق خاص حاکم قلعه از همه بزرگ تر است. در اين طبقه علاوه بر حاکم، امراي طراز اول حکومتي هم زندگي مي کردند. در اتاق هاي طبقه دوم پنجره هايي وجود داشتند که مشرف به بيرون بودند و شاه و امراي لشکر به خاطر ارتفاع زياد به خوبي مي توانستند منطقه را زير نظر داشته باشند. اتاق نگهباني، اصطبل و انبارها هم از ديگر بخش هاي ديدني قلعه است.

از چاه فرار کن
 

جدا از اينکه حاکمان قلعه بهترين اتاق را به خود اختصاص مي دادند، هميشه فکر روزهاي سخت و فرار را هم مي کردند. براي همين در بيشتر قلعه ها هميشه يک در مخفي يا راه در رو وجو دارد. در قلعه بم پور هم قبلاً چنين راه دررويي وجود داشته که حالا تخريب شده و تنها آثارش به جا مانده است؛ راه دررويي که جايي ساخته شده بود که کمتر کسي به فکرش مي رسيد. در اين قلعه چاه عميقي وجود دارد که معماران آن دوران با استفاده از هوش و ذکاوتشان در آن، راه در رويي ساخته بودند که به عقل جن هم نمي رسيد. درون چاه محوطه سنگفرشي وجود داشت که ساکنان و نيروهاي حفاظتي قلعه در مواقع ضروري مثل زمان حمله دشمنانشان، از طريق آن به خارج از قلعه فرار مي کردند. اما از قرار معلوم دهانه اين چاه به خاطر حرکت شن هاي روان و گذشت زمان کم کم مسدود شده است.

توپ و قلعه
 

هجوم دشمنان داخلي و خارجي به قلعه بم پور آسيب هاي زيادي به اين قلعه زده است اما پناهندگي مردي به اسم آقا محمد خان محلاتي هم کار دست حاکم قلعه داد و باعث شد تا تعقيب کنندگان اين مرد به سمت بم پور قشون کشي کنند. آقا محمد خان محلاتي که در دوران حکومت قاجار زندگي مي کرد، به خاطر مشکلاتي که داشت، فراري شده و به قلعه بم پور پناه مي برد. حاکم اين قلعه هم به محمد خان پناه مي دهد. به اين ترتيب ايل و طايفه آقا محمد خان که رد او را زده و به قلعه بم پور رسيده بودند، قلعه را به توپ بستند تا آقا محمد خان خودش را تسليم کند. به اين ترتيب قلعه زيباي بم پور هم قرباني کينه شخصي آقا محمد خان محلاتي و طايفه اش مي شود.
منبع: نشريه همشهري سرنخ شماره 98




 



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
گل اول شباب الاهلی به النصر توسط سردار آزمون
play_arrow
گل اول شباب الاهلی به النصر توسط سردار آزمون
واکنش جدید نتانیاهو پس از بیانیه یحیی سریع: اقدامات یمن تهدیدی برای نظم جهانی است
play_arrow
واکنش جدید نتانیاهو پس از بیانیه یحیی سریع: اقدامات یمن تهدیدی برای نظم جهانی است
اتفاقاتی در ۱۴۰۰ سال قبل افتاده و گروهی آمدند تا انتقام ۱۴۰۰ سال قبل را از ما مردم شام بگیرند!
play_arrow
اتفاقاتی در ۱۴۰۰ سال قبل افتاده و گروهی آمدند تا انتقام ۱۴۰۰ سال قبل را از ما مردم شام بگیرند!
به رگبار بستن مناره یک مسجد در حال اذان توسط نظامیان اسرائیل
play_arrow
به رگبار بستن مناره یک مسجد در حال اذان توسط نظامیان اسرائیل
تماشای این ۲ گل زیبا در فوتبال زنان را از دست ندهید
play_arrow
تماشای این ۲ گل زیبا در فوتبال زنان را از دست ندهید
اظهارات ضدایرانی مشاور امنیت ملی ترامپ
play_arrow
اظهارات ضدایرانی مشاور امنیت ملی ترامپ
مداحی؛ رسانه تمام‌عیار تبیین
play_arrow
مداحی؛ رسانه تمام‌عیار تبیین
به آتش کشیدن درخت کریسمس در سوریه توسط تحریرالشام
play_arrow
به آتش کشیدن درخت کریسمس در سوریه توسط تحریرالشام
نمای شرکت تسلیحاتی حامی "اسرائیل" قرمز شد
play_arrow
نمای شرکت تسلیحاتی حامی "اسرائیل" قرمز شد
سخنگوی دولت: شاهد کاهش خاموشی‌ها خواهیم بود
play_arrow
سخنگوی دولت: شاهد کاهش خاموشی‌ها خواهیم بود
آمادگی ایران برای بازگشای سفارت در سوریه
play_arrow
آمادگی ایران برای بازگشای سفارت در سوریه
نگاهی به بهترین هتل شیراز از دید کاربران
نگاهی به بهترین هتل شیراز از دید کاربران
تعاریف حدادیان از شناخت رهبر انقلاب از مداحی و هنر
play_arrow
تعاریف حدادیان از شناخت رهبر انقلاب از مداحی و هنر
مهاجرانی: ساعت‌کاری ادارات از ساعت ۸ تا ۱۴ به صورت شناور شد
play_arrow
مهاجرانی: ساعت‌کاری ادارات از ساعت ۸ تا ۱۴ به صورت شناور شد
اشاره رئیس قوه قضاییه به یک تصمیم مهم در مورد فیلترینگ
play_arrow
اشاره رئیس قوه قضاییه به یک تصمیم مهم در مورد فیلترینگ