اين بانوي ايزدي

(امرداد يا امرتات Ameretate پنجمين ماه و هفتمين روز در تقويم ايرانيان باستان (سومين روز در گاه شماري امروزه) به نام يکي ديگر از ايزدان و امشاسپندان که ايزدبانوي نگهبان نباتات و تجلي رستگاري و جاودانگي است، ناميده شده. اين ايزدبانو همواره با ايزد بانوي خرداد ياهوروتات که تجلي کمال و کليت است همراه است. اين دو بانوي ايزدي که در ارتباط کامل با آب و گياه و چهارپايان و مائده هاي زميني و سرچشمه هاي زندگي و رويش هستند، همواره با گرسنگي
شنبه، 20 خرداد 1391
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
اين بانوي ايزدي

 اين بانوي ايزدي
اين بانوي ايزدي


 

نويسنده: نازيلا ناظمي




 
(امرداد يا امرتات Ameretate پنجمين ماه و هفتمين روز در تقويم ايرانيان باستان (سومين روز در گاه شماري امروزه) به نام يکي ديگر از ايزدان و امشاسپندان که ايزدبانوي نگهبان نباتات و تجلي رستگاري و جاودانگي است، ناميده شده. اين ايزدبانو همواره با ايزد بانوي خرداد ياهوروتات که تجلي کمال و کليت است همراه است. اين دو بانوي ايزدي که در ارتباط کامل با آب و گياه و چهارپايان و مائده هاي زميني و سرچشمه هاي زندگي و رويش هستند، همواره با گرسنگي و تشنگي که ديوان نابود کننده و تهديدکننده ي ايران زمين هستند. در جنگ و نبرد بوده و هر اندازه که پيوند ايرانيان به زمين و آب بيشتر باشد، قدرت اين ايزدان در اين نبرد هميشگي بيشتر خواهد بود.
 

امرداد تجسمي از بي مرگي و جاودانگي بهشتي
 

واژه ي امرداد که امروزه به صورت کاملاً غلط و اشتباه به صورت مرداد به معني مرگ و نابودي و مردن استفاده مي شود، از سه جزء تشکيل شده است. اول، حرف نفي «ا» که به معني نه است و در زبان فارسي براي نشان دادن مفهوم آن از «نا» يا «بي» استفاده مي شود. دوم «مر» به معناي مردني، درگذشتني و نابودشدني است و جزء سوم که پسوند «تات» است در مذهب مزديسنا و عقايد ايرانيان باستان اين ايزدبانو ششمين امشاسپندان و موکل نباتات و گياهان و تمام رستني هاست. درگات ها در يسناي 51 آمده است: «اي کسي که از خرد مقدس خود ستوران و آب گياه و جاوداني و رسايي آفريدي، به دست ياري و هومن در روز داوري واپسين به من قوه و پايداري بخش.» در اينجا اشاره به دو ايزد خرداد و امرداد که با دستياري يکديگر زندگي مردمان را از سختي و گرسنگي نجات مي دهند. در عقايد مزديسنا و باور ايرانيان باستان، هر شخصي بايد به صفات برگزيده پنج امشاسپندان ديگر که شامل نيک انديشي، صلح و دوستي، راستي و درستي، محبت و فروتني، فراهم آوردن آسايش و رفاه و صحت و تندرستي است مجهز باشد تا بتواند به درجه کمال که مطلوب نظر همگان است و از خصايص عمده امرداد است، دست يابد. ايزدبانوان خرداد و امرداد در جهان مينوي مظهر بخشايش اهورامزدا و پاداش نيکوکاران مي باشند. به اعتقاد آنها خداوند بزرگ، خوشي و کمال خرداد و جاودانگي امرداد را به کسي خواهد بخشيد که در جهان مادي، گفتار و کردار و انديشه اش برابر با آيين مقدس خدايي بوده باشد.
ترس از مرگ و نابودي و وداع با هرآنچه انسان در طول سال هاي زندگي به آنان دل بسته و براي رسيدن به آنها رنج ها برده مي تواند سخت و دردآور باشد. اين درد و رنج و عدم شناخت از جهان ديگر و زندگي پس از مرگ، هميشه دغدغه اي بوده براي انسان دل بسته و فريفته جهان. رفتن به دنبال آب حيات و دست و پنجه نرم کردن با موانع بسيار غريب، آن گونه که در اساطير آمده يا تلاش هاي واقعي جهت يافتن دارويي معجزه گر براي حتي دقيقه اي بيشتر ماندن، همه حاکي از اين دلبستگي به جهان مادي است، اما مفهوم بي مرگي و جاودانگي که به عنوان صفت مشخصه ايزدامرداد نام برده مي شود و از جمله پاداش هاي کردگار به صالحان است، جاودانگي و بي مرگي جسماني نيست. اين ناميرا بودن نوعي جاودانگي مينوي است، تولدي هميشگي در جهاني ديگر، زندگي سرشار از شادي در بهشتي بدون درد و رنج که براي رسيدن به آن بايد از آزمون زندگي و مرگ سربلند و موفق بيرون آمد. در يسناي 45 اين بي مرگي و کمال به عنوان هديه اي از سوي خداوند به پرهيزکاران نويد داده شده است. در بُندهشن آمده است که امرداد ششمين امشاسپند است که توسط هُرمزد آفريده شده و اهريمن براي مقابله با او ديوزئيريک را آفريد. همچنين در اين کتاب آمده است که امرداد بي مرگ، سرور گياهان بي شمار است. او گياهان را روياند و رمه ها را فزوني داد. همه ي دام ها از او خورند و زيست کنند. در کتاب دينکرد نيز آمده است که اهورا مزدا نطفه ي زرتشت و جوهر تن او را به دو امشاسپند خرداد و امرداد که سروران آن آب ها و گياهان هستند سپرده بود.
از ميان ساير ايزدان، ايزد رشن «مظهر عدالت»، ايزد اشتاد «مظهر ديگر عدالت و راستي»، ايزد زامياد «مظهر زمين»، از ياران و همکاران ايزدبانوي امرداد هستند و در مقابل آنان ديوهاي گرسنگي و تشنگي به نام تئورووزئيريک که به نام هاي «تاريچ» و «زاريچ» نيز ناميده مي شوند قرار دارند که از ياران اهريمن و دشمن سرسبزي و آبادي هستند. بر اساس نظر بعضي از محققان همتاي اين ايزدبانوان ايراني در هند، اشوين ها مي باشند که ريشه ي اصلي هند و اروپايي دارند و برآمده از الهه هاي مشترک آريايي هستند.
صفتي که براي اين اشوين ها در متون ودايي آمده است، ناستيه است که بعدها در ادبيات پهلوي و اوستايي به شکل ناگهيس نمايان مي شود. استرابون جغرافي دان يوناني در کتاب خود از همتاي ديگري براي وهومن و امرداد نام مي برد که در کاپادوکيه داراي پرستشگاه بوده و به نام هاي «اومانوس» همتاي «وهومن يا بهمن» و «آناداتوس» همتي «امرداد» معروف هستند.
در عقايد ايرانيان گل زنبق يا چمبک، گل مخصوص اين ايزدبانو است که در مراسم نيايش و احترام به ايزدامرداد نيز استفاده مي شود.
همان گونه که اشاره شد در گاهشماري ايرانيان روز هفتم هر ماه به نام اين ايزدبانو ناميده شده است و از آن جايي که هرگاه نام روز و ماه با هم يکي شود، آن روز مقدس و متبرک شمرده مي شد. به همين دليل در روز هفتم از ماه امرداد، جشني به نام امردادگان برگزار مي شود. در دوره ي ساسانيان و پس از آن اين جشن طي مراسم خاص در دشت باز انجام مي شده است. ابوريحان بيروني در آثارالباقيه مي نويسد که «امرداد ماه، روز هقتم آن روز امرداد است و آن روز را عيد مي گيرند و به واسطه ي توافق دو نام، امردادگان گويند.
معناي امرداد آن است که مرگ و نيستي نداشته باشد و امرداد فرشته اي است که به حفظ گيتي و اقامه ي غذاها و دواهايي که اصل آن ها نبات است و مزيل جوع و ضرر و امراض است موکل است.»
خيام نيز هرچند به اشتباه به جاي واژه ي امرداد، مرداد آورده است اما در نوروز نامه چنين مي نويسد: «مردادماه يعني خاک، داد خويش بداد از برها و ميوه هاي پخته که در وي به کمال رسد و نيز هوا در وي مانند غبار خاک باشد و اين ماه ميانه ي تابستان بود و قسمت او از آفتاب، مر برج اسد را باشد.»
منبع: نشريه همشهري دانستنيها شماره 34



 



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط