راحت تر جوان شويم
نويسنده: بهزاد سلطاني
«هنوز خيلي کوچيکي! نبايد دور اين جور کارا بري!»، «تو ديگه بچه نيستي! نبايد رفتار بچه گانه داشته باشي!» اين دو جمله تا حدي مي توانند وضعيت شما را در سنين بلوغ نشان دهند. از يک طرف پدر و مادر از شما مي خواهند که رفتار دوران بچگي را فراموش کنيد و از طرف ديگر اجازه انجام کارهاي بزرگ تر ها را به شما نمي دهند. ممکن است در اين دوران بعضي از افراد شما را به اشتباه نسبت به بلوغ حساس کنند و باعث نگراني شما شوند. در حالي که از نظر روان شناسان، تمامي دوران زندگي از اهميت برخوردار است. زماني که شما نوجوان مي شويد به دليل تغييرهاي که در ظاهر و چهره ي خود و همچنين در نحوه فکر و تفکر خود احساس مي کنيد، حيرت زده مي شويد. با آگاهي از اين تغييرها، راحت تر مي توانيد با پديده ي بلوغ و نوجواني، که در سنين 12 تا 18 سالگي روي مي دهد، روبه رو شويد . ما در اين سلسله مقاله ها تلاش خواهيم کرد شما را با انواع و مراحل بلوغ آشنا کنيم. کورت لوين، روان شناس آلماني مي گويد: «کودک و بزرگسال هر کدام يک مرتبه بار دنياي کودکي يا بزرگ سالي را به دوش مي کشند؛ ولي نوجوان بايد هر دو بار را يک جا و در دوره ي نوجواني به دوش بکشد.» چه با اين روان شناس در آن گوشه ي دنيا موافق باشيد و يا مخالف، حتماً تائيد مي کنيد که بلوغ و نوجواني پديده هايي هستند که نياز به توجه کافي دارند. اما ما نبايد مثل بعضي از نويسندگان، نوجواني را بزرگ و مشکل دار توصيف کنيم و درعين حال هيچ راه حل کاربردي را به خوانندگان ارائه ندهيم. بلوغ انواع گوناگوني دارد که يکي از آنها بلوغ جسماني است. بلوغ جسماني:
هنگامي که شما به مدارس راهنمايي پا مي گذاريد تغييرهاي خاصي را در اندام ها و اظهر خود تجربه مي کنيد. اين تغييرها در دختران نوجوان 1 تا 2 سال زودتر از پسران روي مي دهد که شامل افزايش قد و سپس وزن است، طوري که مي توان گفت در طول 3 تا 4 سال تقريباً 20 تا 30 سانتيمتر به قد و 20 تا 30 کيلوگرم به وزن نوجوان افزوده مي شود. شما بايد بدانيد که افزايش قد ابتدا از پاهاي شما شروع مي شود و بعد از آن قسمت هاي بالايي پا مثل لگن خاصره، که در دختران رشد بيشتر دارد. سپس نوبت به اندام هاي بالا تنه مي رسد و سرانجام دستها شروع به رشد مي کنند. در خصوص رشد دستان تان نيز بايد گفت که کف دست ها و انگشتانتان زودتر از بازوها و ساعدتان رشد خواهد کرد. اگر نوبتي هم باشد نوبت به صورت و چهره مي رسد، که تناسب آن براي شما نوجوانان از بقيه قسمت هاي بدن مهم تر است. در ميان اعضاي چهره ي شما، بيني تان زودتر از بقيه رشد مي کند که اين پديده تناسب کلي چهره تان را براي مدت کوتاهي بر هم مي زند؛ زيرا با رشد بقيه ي اعضاي چهره مثل پيشاني، گوش و سر، تناسب چهره ي تان دوباره برقرار مي شود.
تمامي تغييرهايي که تا کنون ذکر شد مربوط به تغييرهاي ظاهري بدن مي شود؛ ولي بيشتر دگرگوني هاي دوران بلوغ در درون بدن روي مي دهند؛ مثلاً وزن قلب شما در طي 4 سال، از 12 تا 16 سالگي، دو برابر مي شود؛ ولي برعکس قلب تان، مغز شما در اين دوره به حد نهايي رشد خود مي رسد و بعد از اين ديگر رشد جسمي نخواهد کرد و وزن آن پس از چند سال به طور نامحسوسي کاهش مي يابد. حال نگاهي به دستگاه تنفسي خود بيندازيم. حجم شش ها و قفسه ي سينه ي شما در اين دوران افزايش مي يابد و اين تغييرها به شما اين امکان را مي دهد که ساعت ها فعاليت جسماني داشته باشيد و بدون احساس خستگي زياد به فعاليت هاي ديگر نيز بپردازيد. البته بايد انرژي و مواد لازم را براي اين فعاليت ها تأمين کنيد. شما دردوران نوجواني بيشتر از خواهر و برادرهاي بزرگ تر از خود و يا پدر و مادر خود، نياز به انرژي، مواد معدني و انواع ويتامين ها داريد. هر چند بدن تان در اين سن به طور طبيعي داراي ذخاير انرژي قابل ملاحظه اي است، بي نظمي در تغذيه و خواب، به ويژه در سال هاي اوليه ي نوجواني، فشارهاي بدني و رواني شديدي را متوجه شما خواهد کرد.
حال که اطلاعات مان را تا حدي در مورد نوجواني و بلوغ افزايش داديم بهتر است در قسمت پاياني کمي با موادي که در داخل بدن ما ترشح مي شود و باعث اين گونه تغييرها مي شود آشنا شويم. به اين مواد هورمون مي گويند که به زبان فارسي به معناي هماهنگ کننده و تنظيم کننده است؛ زيرا آن ها فعاليت دستگاه هاي گوناگون بدن را هماهنگ و تنظيم مي کنند. اين مواد ابتدا از مغز ترشح شده، بعد وارد جريان خون مي شوند و همراه با جريان خون به دستگاه هاي گوناگون مثل دستگاه توليد مثل برده مي شود. در اين جا به آن دستگاه فرمان مي دهند که هورمون هاي ديگري ترشح کرده که همان هورمون هاي جنسي است. اين هورمون ها در دختران متفاوت از پسران است و کارهاي متفاوتي در بدن دختر و پسر نوجوان انجام مي دهند و باعث همه ي تغييرهايي مي شود که در بالا توضيح داده شد.
وقتي شما با آگاهي واطلاعات کافي پديده بلوغ و نوجواني را تجربه مي کنيد، نه تنها از مشاهده ي اين گونه تغييرها در ظاهر رفتار خود تعجب نکرده، بلکه از اين که با اين تغييرها يک قدم به سوي کامل شدن و بزرگسالي نزديک مي شويد احساس خوشايندي پيدا مي کنيد. در مقاله بعدي شما را با بلوغ رواني آشنا مي کنيم.
منبع: ماهنامه سلام بچه ها شماره 7.
هنگامي که شما به مدارس راهنمايي پا مي گذاريد تغييرهاي خاصي را در اندام ها و اظهر خود تجربه مي کنيد. اين تغييرها در دختران نوجوان 1 تا 2 سال زودتر از پسران روي مي دهد که شامل افزايش قد و سپس وزن است، طوري که مي توان گفت در طول 3 تا 4 سال تقريباً 20 تا 30 سانتيمتر به قد و 20 تا 30 کيلوگرم به وزن نوجوان افزوده مي شود. شما بايد بدانيد که افزايش قد ابتدا از پاهاي شما شروع مي شود و بعد از آن قسمت هاي بالايي پا مثل لگن خاصره، که در دختران رشد بيشتر دارد. سپس نوبت به اندام هاي بالا تنه مي رسد و سرانجام دستها شروع به رشد مي کنند. در خصوص رشد دستان تان نيز بايد گفت که کف دست ها و انگشتانتان زودتر از بازوها و ساعدتان رشد خواهد کرد. اگر نوبتي هم باشد نوبت به صورت و چهره مي رسد، که تناسب آن براي شما نوجوانان از بقيه قسمت هاي بدن مهم تر است. در ميان اعضاي چهره ي شما، بيني تان زودتر از بقيه رشد مي کند که اين پديده تناسب کلي چهره تان را براي مدت کوتاهي بر هم مي زند؛ زيرا با رشد بقيه ي اعضاي چهره مثل پيشاني، گوش و سر، تناسب چهره ي تان دوباره برقرار مي شود.
تمامي تغييرهايي که تا کنون ذکر شد مربوط به تغييرهاي ظاهري بدن مي شود؛ ولي بيشتر دگرگوني هاي دوران بلوغ در درون بدن روي مي دهند؛ مثلاً وزن قلب شما در طي 4 سال، از 12 تا 16 سالگي، دو برابر مي شود؛ ولي برعکس قلب تان، مغز شما در اين دوره به حد نهايي رشد خود مي رسد و بعد از اين ديگر رشد جسمي نخواهد کرد و وزن آن پس از چند سال به طور نامحسوسي کاهش مي يابد. حال نگاهي به دستگاه تنفسي خود بيندازيم. حجم شش ها و قفسه ي سينه ي شما در اين دوران افزايش مي يابد و اين تغييرها به شما اين امکان را مي دهد که ساعت ها فعاليت جسماني داشته باشيد و بدون احساس خستگي زياد به فعاليت هاي ديگر نيز بپردازيد. البته بايد انرژي و مواد لازم را براي اين فعاليت ها تأمين کنيد. شما دردوران نوجواني بيشتر از خواهر و برادرهاي بزرگ تر از خود و يا پدر و مادر خود، نياز به انرژي، مواد معدني و انواع ويتامين ها داريد. هر چند بدن تان در اين سن به طور طبيعي داراي ذخاير انرژي قابل ملاحظه اي است، بي نظمي در تغذيه و خواب، به ويژه در سال هاي اوليه ي نوجواني، فشارهاي بدني و رواني شديدي را متوجه شما خواهد کرد.
از نکات جالب اين تغييرها سهم متفاوت دختر و پسر از اين گونه تغييرهاست. قابل توجه دختران نوجوان که بايد بدانند و اين دوران صداي آن ها نازک تر مي شود و رشد موهاي آن ها، البته موهاي سر، بيشتر از سنين قبل مي شود. پسران نوجوان نيز بايد بدانند که شانه هاي آنها پهن تر و صداي آن ها کلفت تر مي شود و ريش و سبيل در مي آورند و ديگر دگرگوني ها و هدف همه آن ها در شما دختران و پسران اين است که با هم ديگر متفاوت باشيد. حال مي پرسيد اصلاً چرا بايد دختر و پسر از هم متفاوت باشند؟
دليلي که روان شناسان مي آورند اين است که دختران و پسران براي اينکه بعداً بتوانند با هم ازدواج کنند و در کنار هم خانواده تشکيل دهند، بايد براي هم ديگر جذاب باشند و به هم ديگر علاقه داشته باشند، و اين علاقه و جذابيت بدون اين گونه تفاوت هاي ظاهري، جسمي و رواني ميسر نمي شود. اصلاً کار پديده ي بلوغ نيز ايجاد همين گونه تفاوت هاست؛ و گرنه در صورتي که شما قبل از سنين بلوغ لباس مشابه ي با جنس مخالف تان داشته باشيد و مثل هم لباس بپوشيد، تشخيص دختر و پسر بودن شما مشکل مي شود.حال که اطلاعات مان را تا حدي در مورد نوجواني و بلوغ افزايش داديم بهتر است در قسمت پاياني کمي با موادي که در داخل بدن ما ترشح مي شود و باعث اين گونه تغييرها مي شود آشنا شويم. به اين مواد هورمون مي گويند که به زبان فارسي به معناي هماهنگ کننده و تنظيم کننده است؛ زيرا آن ها فعاليت دستگاه هاي گوناگون بدن را هماهنگ و تنظيم مي کنند. اين مواد ابتدا از مغز ترشح شده، بعد وارد جريان خون مي شوند و همراه با جريان خون به دستگاه هاي گوناگون مثل دستگاه توليد مثل برده مي شود. در اين جا به آن دستگاه فرمان مي دهند که هورمون هاي ديگري ترشح کرده که همان هورمون هاي جنسي است. اين هورمون ها در دختران متفاوت از پسران است و کارهاي متفاوتي در بدن دختر و پسر نوجوان انجام مي دهند و باعث همه ي تغييرهايي مي شود که در بالا توضيح داده شد.
وقتي شما با آگاهي واطلاعات کافي پديده بلوغ و نوجواني را تجربه مي کنيد، نه تنها از مشاهده ي اين گونه تغييرها در ظاهر رفتار خود تعجب نکرده، بلکه از اين که با اين تغييرها يک قدم به سوي کامل شدن و بزرگسالي نزديک مي شويد احساس خوشايندي پيدا مي کنيد. در مقاله بعدي شما را با بلوغ رواني آشنا مي کنيم.
منبع: ماهنامه سلام بچه ها شماره 7.
