بيماري واريکوسل چيست؟

«واريکوسل» با واريسي شدن عروق بيضه، شايع ترين بيماري مردان پس از بلوغ بوده و ده درصد مردان بالغ به آن مبتلا هستند. واريکوسل شايع ترين عامل ناباروري مردان است. سن شروع بيماري معمولا در زمان بلوغ يا بلافاصله پس از بلوغ بوده، ولي در سن کمتر يا سن بالا نيز ممکن است ايجاد شود.

عامل ايجاد بيماري واريکوسل
 

بيماري واريکوسل با واريسي و گشاد شدن عروق وريدي (سياهرگ هاي بيضه)بروز مي کند و در دو گروه اوليه و ثانويه تقسيم بندي مي شود. در نوع اوليه، هيچ عامل ايجاد کننده ي مشخصي وجود ندارد، گر چه تئوري اشکال در دريچه هاي لانه کبوتري وريدهاي بيضه، طولاني بودن مسير اين وريدها و احتمال تأثير فشار ساير عروق و احشاي شکمي مطرح است، ولي هنوز علت مشخصي براي آن ثابت نشده است. بيماري واريکوسل نود درصد در بيضه ي سمت چپ ايجاد مي شود. نوع ثانويه که به دنبال وجود عامل مشخص ايجاد کننده انسداد در عروق داخل شکم ايجاد مي شود، در صد کمي از واريکوسل ها را شامل شده و علت ايجاد کننده ي آن غالباً توده هاي شکمي، بخصوص تومورهاي بدخيم بوده و تشخيص به موقع آن بسيار مهم و حياتي است.

علايم بيماري واريکوسل
 

بيمار ممکن است با شکايت بزرگي، يا عدم تقارن بيضه ها، درد بيضه، يا پس از ازدواج، با ناباروري مراجعه کند. ولي شايع ترين فرم آن، بدون علامت و بطور اتفاقي است و پزشک حين معاينه، متوجه آن مي شود. در معاينه، بزرگي و تورم عروق بيضه، بخصوص در سمت چپ مشهود است و در حالت ايستاده با افزايش فشار شکمي تشديد مي يابد و در حالت خوابيده از بين مي رود (در صورتي که تورم عروق در حالت خوابيده از بين نرفت، بايستي به نوع ثانويه ي آن شک کرد.

افتراق واريکوسل از نظر شدت بيماري
 

بيماري واريکوسل از نظر شدت به سه درجه تقسيم بندي مي شود. در نوع درجه يک اتساع عروق فقط حين فشار شکمي در لمس توسط پزشک قابل تشخيص است. در نوع درجه دو با فشار شکمي، اتساع عروق، قابل مشاهده مي شود. و در نوع درجه سه حتي بدون فشار شکمي، اتساع عروق، در حالت ايستاده قابل مشاهده مي باشد. لازم به ذکر است نوع درجه سه از نظر قانون خدمت سربازي در ايران معافيت دايم و انواع درجه يک و دو معافيت از رزم خواهد داشت.

چه بيماراني احتياج به درمان دارند؟
 

همان گونه که گفته شد ده درصد مردان پس از سن بلوغ، درجاتي از واريکوسل دارند، ولي همه ي آن ها احتياج به درمان ندارند. اگر واريکوسل براي فرد، عارضه يي ايجاد کند، لازم است درمان انجام شود در غير اين صورت احتياج به درمان نيست.

درمان دارويي واريکوسل
 

درمان واريکوسل فقط اقدامات مداخله گرانه(درمان غيرخوراکي يا دريافت دارو از طريق تزريق)است. ساده ترين روش، تزريق مواد ايجاد کننده ي انسداد عروق از طريق پوست به داخل وريدهاي بيضه ي فرد مبتلاست که اين روش درصد موفقيت کمتر و عارضه ي درد مزمن بيشتري دارد.

روش هاي جراحي واريکوسل
 

جراحي واريکوسل يا به اصطلاح پزشکي «واريکوسلکتومي» اقدام به بستن وريدهاي بيضه ي مبتلا است. پس از انسداد اين وريدها، به تدريج به دليل عدم حرکت خون، وريدهاي مسدود شده کوچک مي شوند. از بين مي روند و واريکوسل برطرف مي شود. اين اقدام از طريق برش کوچکي بر روي پوست شکم به طول دو تا چهار سانتي متر قابل انجام است. لاپاروسکوپي و ميکروسرجري نيز از روش هاي جديد واريکوسلکتومي هستند.

عوارض واريکوسلکتومي
 

هر اقدام پزشکي احتمال دارد که با عارضه همراه باشد . همان گونه که عدم درمان واريکوسل نيز احتمال بروز عارضه را به دنبال دارد.
عوارض واريکوسلکتومي به شرح زير است:
1ـ احتمال عود واريکوسل که در روش معمولي و سنتي واريکوسلکتومي 5درصد ذکر شده و در روش ميکروسرجري نيم درصد است.
2ـ ايجاد هيدروسل(آب آوردگي بيضه)که احتمال آن در روش معمولي جراحي واريکوسلکتومي پنج تا پانزده درصد و در روش ميکروسرجري بسيار نادر گزارش شده است.
3ـ احتمال آتروفي بيضه که در روش جراحي معمولي کمتر از سه درصد و در روش ميکروسرجري بسيار نادر گزارش شده است.

عوارض واريکوسل
 

عوارض واريکوسل شامل ايجاد درد، آتروفي (کوچک شدن سايز و نرم شدن قوام بيضه) و ناباروري است. درد ناشي از واريکوسل دردي با کيفيت احساس سنگيني است، که با فعاليت و ايستادن تشديد يافته و با استراحت بهبود مي يابد.
اگر واريکوسل عارضه يي ايجاد نکند. احتياج به درمان نيست، ولي لازم است بيمار به صورت ماهانه خود را معاينه کند. در صورت کوچک شدن سايز بيضه، يا تغيير در قوام آن، لازم است به پزشک مراجعه کرد. همچنين اگر بيمار مبتلا به واريکوسل ازدواج نکرده يا خواستار داشتن فرزند ديگري در آينده است، بايد هر شش ماه با آزمايش اسپرم، از نظر باروري بررسي شود و در صورت شروع تغييرات و ضعيف شدن نطفه احتياج به درمان دارد.

نکته
 

برخلاف تصور رايج، عمل واريکوسلکتومي جهت درمان يا جلوگيري از ناباروري انجام مي شود و خود منجر به ناباروري نمي شود و پس از جراحي نيز فرد مي تواند به فعاليت هاي عادي و روزمره ورزش و کار خود بازگردد.
منبع: نشريه 7 روز زندگي شماره 104