ادب فرزند در کردار

روايات فراواني داريم که مي فرمايد حق اولاد بر پدر و مادر اين است که او را مؤدب بار آورند:«ان يحسن ادبه» ادب نيکو، ادب بالا و به فرموده ي اميرالمؤمنين (عليه السلام): «لا ميراث کالادب».
هيچ ارثي براي اولاد بهتر از اين نيست که پدر و مادر او را مؤدب کنند. حتي يک شعري در ديواني که منسوب به اميرالمؤمنين (عليه السلام) است آمده است:

ليس اليتيم من مات والده
بل اليتيم يتيم العلم و الادب

يتيم آن نيست که پدرش مرده باشد، يتيم آن است که جاهل باشد، يتيم آن است که بي ادب باشد و راستي اين شعر خيلي عالي است، کسي که بي ادب است يتيم است، بي چاره است، چنان چه کسي که جاهل است، بدبخت و بي چاره است و شاعر ديگري او هم عالي گفته است:

از خدا خواهيم توفيق ادب
بي ادب محروم ماند از فيض رب

بي ادب تنها نه خود را داشت بد
بلکه آتش بر همه آفاق زد

بي ادب گاهي نه تنها خود را بي چاره مي کند بلکه ديگران را هم بي چاره مي کند. بي ادب گاهي يک سنگي در چاه مي اندازد که عقلاي قوم نمي توانند آن سنگ را از چاه بيرون بياورند.
اين جلسه بحث مربوط به ادب در کردار است که انسان بايد در کردارش مودب باشد و پدر و مادر بايد مواظب باشند که بچه در کردار مودب باشد، فصاحت و بلاغت داشته باشد، بجا کار کند، بي جا کار نکند، خوب کار کند، بد کار نکند، ادب در کردار مصاديق فراواني دارد که به بعضي از مصاديق آن اشاره مي کنم:
1. بچه شما بايد نظيف باشد، چنان چه خود شما بايد نظيف باشيد، درباره ي نظافت به اندازه اي در اسلام روي آن پافشاري شده که جمله « النظافه من الايمان» را همه شما شنيده ايد. نظافت را جزء دين قرار داده اند.
 

اسلام مي گويد تو پدر و مادر در تأديب او کوتاهي کردي و بچه تو بايد از نظر نظافت مودب باشد. بعضي بچه ها ديديد خاک آلوده، قي گوشه هاي چشم او را گرفته و بالاخره از نظر لباس و صورت بسيار کثيف اند، وقتي بابا وارد خانه مي شود دلش نمي خواهد به اين بچه نگاه کند، چه رسد که بچه را بگيرد و ببوسد. وظيفه مادر است قبل از اين پدر بيايد، خود را مهيا کند و خود را پاکيزه کند و بچه خود را هم تميز کند، وقتي بابا وارد خانه شد بچه اش را بغل بگيرد، يک بوس از بچه بگيرد، او را ناز کند، خستگي بيرون منزل او برطرف شود.
اين ادبي است که ازهمان بچگي بايد به بچه ياد داد. اگر لباس بچه شما کثيف شد، وقتي هم که پنجاه ساله، شصت ساله مي شود، يقه کتش پر از چرک است و هيچ اهميت نمي دهد. با لباس گرد آلود وارد منزل مي شود، با گل هاي کفش وارد خانه مي شود، فرش خانه را کثيف مي کند و هيچ اهميت به آن نمي دهد. و اگر يک فردي چنين باشد و پدر و مادرش تقصير کرده باشند، اين بي ادبي تقصير پدر و مادرش است.

رعايت نظافت و بهداشت دهان
 

بعضي اوقات مي بينيم که دهان يک کسي بو مي دهد؛ اين از نظر اسلام بسيار مذموم است، حتي به اندازه اي مذدموم است که رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده: «لولا ان اشق علي امتي لامرتهم بالسواک» اگر نمي ترسيدم که بر مردم سخت باشد، مسواک کردن را براي امتم واجب مي کردم. بوي دهان در اثر اين است که او مسواک نمي کند. اگر انسان هنگامي که وضو مي گيرد، آن کاري که اسلام فرموده: سه مرتبه آب در دهان بگردان، سه مرتبه آب در بيني بنما، ديگر دهان او بو ندارد.

خود را قبل از ورود در مجلس بررسي کن
 

بعضي اوقات پا بوي عرق مي دهد، اين مذموم است در مجلس وارد شود. بعضي اوقات اين طور است که مي بينيم جواني، پيرمردي وارد جلسه شد و جلسه را متعفن کرد، براي اين که پايش بوي عرق مي دهد يا جورابش بو مي دهد. اين با مسلماني جور در نمي آيد. اسلام، مسلماني او را قبول ندارد. مي گويد: آقا وقتي وارد جلسه شدي معطر وارد مجلس شو، اگر معطر نيستي، اقلاً کثيف وارد جلسه نشو، قرآن مي فرمايد:«يا بني آدم خذوا زينتکم عند کل مسجد». « اي فرزندان آدم. زينت خود را نزد هر مسجدي برگيريد». سوره اعراف آيه 31.
و شايد به قول ما طلبه ها مسجد خصوصيتي ندارد و از مسجد بايد الغاء خصوصيت شود و اين که معناي آيه اين باشد که آقا وقتي مي خواهي وارد اجتماع شوي تميز وارد اجتماع شو، مواظب باش دهانت بوي بد ندهد، عرق پايت افراد را اذيت نکند. کسي که زير بغل او بو مي دهد، پاي او بو مي دهد، اين فرد هر روز جورابش را بشويد، پايش را بشويد. استاد بزرگوار ما مرحوم آيه الله بروجردي (رحمه الله عليه) بعضي اوقات به يک تناسبي مي فرمودند: شخصيت به دست آوردن واجب نيست، اما شخصيت را از دست دادن حرام است. اين سخن يک مرجع تقليد است. لذا بي توجهي به نظافت، به شخصيت شخص لطمه وارد مي سازد و اين به عنوان ثانوي حرام است.
از فتاواي فقها نيز بر مي آيد چنان چه انسان کاري کند که خودش را در اجتماع کوچک کند حرام است. يعني شما مسواک نکرده وارد جلسه شويد، دهانتان بوي بد بدهد، کسي بوي دهانتان را بشنود و متأذي شود و از مسلماني بيزار گردد، اين کار حرام است. زيرا آن فرد که متأذي شود، شخصيت شما پيش او کوبيده مي شود، شما به دست خود شخصيت خودتان را کوبيده ايد و اين کار به فتواي آقاي بروجردي (رحمه الله عليه) حرام است. از نظر روايات هم همين است. پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) رسمشان اين بود وقتي مي خواستند از خانه بيرون بيايند در آينه نگاه مي کردند، حتي اگر آينه نبود در آب نگاه مي کردند. روايت مي نويسد: عايشه يک وقتي مزاح مي کرد با پيامبر و مي گفت: يا رسول الله آخر مرد که نبايد زينت کند، مي فرمود: مرد بايد با نظافت از منزل بيرون بيايد براي اين که وسيله غيبت مردم واقع نشود. هر فردي وقتي از منزل بيرون مي آيد و سر و لباسش به هم ريخته است و وسيله غيبت ديگران مي شود، آن که غيبت کرده گناه دارد به جهنم مي رود، اما تو هم شريک آن گناهي، براي اين که موجب شده اي او غيبت کند.
منبع: نشريه نسيم وحي، ش 30.