خواص نعمتهای الهی (سبزیجات)
منبع اختصاصی: راسخون
چکیده
کلید واژه: نعمت، سبزی، سبزیجات، ویتامین، تخم، سرد، گرم.
مقدمه
جعفری
جعفری ضد اسهال و استسقاء، مشهی، مُحِل و ضد عفونی کننده است. در آن مادهای وجود دارد که خورندهاش را از ابتلا به سرطان محفوظ میدارد. در خوردن عصاره جعفری خام نباید زیادهروی کرد؛ زیرا محرک اعصاب است. (1)
در استعمال خارج، برای رفع انسداد مجاری شیر، و دفع شیر از پستان، ضرب خوردگیها و خونمردگیها مفید است. برای هر یک از این منظورها لازم است له کرده جعفری را خام بر روی عضو قرار دهند تا اثر شفابخش آن ظاهر شود. (2) تخم جعفری دارای «آپیول» است و آن ماده نیرومندی است که تببُر و منظم کننده قاعدههای ماهانه میباشد. (3)
عمرو بن ابراهیم گوید: از ضعف معده به امام باقرعلیهالسلام شکایت نمودم که حضرت فرموند: «جعفری را با آب سرد بخور». (4)
توصیههای پزشکی:
* مصرف زیاد تخم و یا اسانس جعفری میتواند خطرناک باشد. (عوارض کبدی، کلیوی، عصبی). پس بدون نظر پزشک استفاده نکنید.
* مقدار اگزالات جعفری نسبتاً بالاست و توصیه میشود مبتلایان به سنگهای کلسیمی مجاری ادراری از زیادهروی در مصرف آن خودداری کنند مگر حداقل روزانه دو لیتر آب مصرف کنند.
* بیماران مصرف کننده داروی لیتیوم بهتر است از زیادهروی در مصرف جعفری خودداری کنند. (باعث اختلال در متابولیسم لیتیوم میشود).
* زن حامله که دچار لکهبینی یا تهدید به سقط هستند باید از مصرف جعفری خودداری کنند. (5)
ریحان
حضرت امیرالمؤمنینعلیهالسلام میفرمایند: پیامبر خداصلیاللهعلیهوآله به ریحان کوهی (تخم شربتی) نگاه کردند، سپس فرمودند: گویا محل رویش این گیاه را در بهشت میبینم. (8)
باز حضرت امیرالمؤمنینعلیهالسلام میفرمایند: برای پیامبر خداصلیاللهعلیهوآله نام ریحان کوهی (تخم شربتی) سپس پیامبر خداصلیاللهعلیهوآله فرمودند: این سبزی من و سبزی انبیای قبل از من است، من آن را دوست دارم و میخورم و به درخت آن، که در بهشت روئیده است مینگرم. (9)
امام صادق علیهالسلام میفرمایند: ریحان کوهی خوردنی پیامبران است. بدانید که در آن هشت خاصیت است: 1. گواراست؛ 2. گرفتگی سینه و بینی را باز میکند؛ 3. جلوی آروغ زدن را میگیرد؛ 4. بوی دهان را پاک و خوشبو میکند؛ 5. اشتهاءآور است؛ 6. آرام آرام درد را از بدن جدا میکند؛ 7. انسان را از جذام حفظ میکند؛ 8. وقتی درون معده قرار میگیرد، تمامی دردها را نابود میکند. (10)
توصیههای پزشکی:
* مصرف مقادیر درمانی با برخی از داروهای اعصاب و روان (از جمله هالوپریدول) و داروهای پایین آورنده قند خون تداخل اثر دارد.
* از مصرف مقادیر درمانی ریحان (و یا اسانس آن) برای مدت طولانی (چندین ماه) خودداری شود. (11)
شنبلیله
اگر شنبلیله را در عسل، پخته میل نمایند برای دفع اخلاط سینه، درمان آسم و تنگی نفس مفید است. مصرف شنبلیله برای معالجه بواسیر، ترک خوردگی مقعد، ترک خوردگی لب نوک پستان، پاشته پا، و امثال آن مفید است؛ برای این منظور باید شصت تا صد و بیست گرم تخم نیمکوب شنبلیله را در یک لیتر آب بجوشانید و پس از صاف کردن به آن محل بمالید و این عمل را روزی سه مرتبه تکرار کنید. (14)
پیامبرصلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «حتماً شنبلیله بخورید، اگر چه به قیمت طلا فروخته شود». (15)
پیامبرصلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «با شنبلیله درمان کنید؛ اگر امت من میدانستند که چه سودی برایشان دارد، با آن مداوا میکردند، اگر چه به قیمت طلا بود». (16)
توصیههای پزشکی:
* بیماران مرض قندی که تحت درمان دارویی هستند بایستی در مصرف شنبلیله (خصوصاً تخم آن) با احتیاط عمل کنند. در صورت استفاده مقادیر درمانی آن (خصوصاً همراه با سایر داروهای پایین آورنده خون) باید در طول مدت درمان، هر از چند گاهی آزمایش خون برای اندازهگیری پتاسیم خون به عمل میآید.
* از مصرف زیاد و طولانی مدت شنبلیله همراه با داروهای ضد انعقادی (از جمله آسپرین) خودداری شود.
* بین مصرف داروها و شنبلیله حداقل دو ساعت فاصله قرار دهید. (17)
کاهو
مصلح کاهو، نعناع است. کاهو مدر، ملیّن و خوابآور است. برگ کاهو برای مفصلی مزاجها مفید و برای مبتلایان به ورم فولون مضر است. کاهو خون را صاف و اخلاط را رقیق میکند. کاهو برای نیروی بدن نیرومند است و دارای ویتامین «آ»، «ب»، «ک»، یُد، کلسیم، سلیکون، آهن، پتاسیم، سولفور، فسفر، مواد قندی، مواد چربی و مواد ازته میباشد. چنانچه کاهو مخلوط با عصاره هویج خورده شود، بر خاصیت آن افزوده میگردد.
کاهو مسکن اعصاب و صاف کننده خون است. کاهو رنگ مو را براق و رنگ روی را گلگون میکند. اگر کاهو را بعد از غذا بخورند، غذاهایی که خوب هضم نشدهاند، قبل از موقع، به خارج دفع میکند. کاهو برای معالجه یرقان، انسداد مجرای طحال و کبد و حبسالبول تجویز میشود و برای اشخاص عصبانی و پریشان مفید است؛ زیرا خواب راحتی تولید میکند لذا اشخاصی که مبتلا به تپش قلب، نورالثری و بیخوابی هستند باید هنگام شب قبل از خواب کاهو بخورند. (18)
خوردن کاهوی پخته، هضمش آسانتر و غذائیتش بیشتر است و جهت زیاد کردن شیر بانوان و تسکین درد سینه مفید است. برگ کاهوی پخته را چنانچه بر روی چشم قرار دهند برای رفع التهاب چشم اثر شفابخش دارد. شیر کاهو که به صورت مایع شیری رنگ از ساقه بعضی کاهوها خارج میشود را چنانچه در چشم بچکانند برای تقویت بینایی و زخم قرنیه چشم مفید است. چنانچه کاهوی سوخته را به صورت گَرد بر روی جوشها و زخمه بپاشند برای التیام جراحات و ترمیم آنها مفید است. کاهو انزال منی به طور دائم و احتلام مکرر همچنین تکرار ادرار و قطرهقطره ادرار کردن را شفا میبخشد؛ برای این منظور لازم است بیمار، مقدار هفت گرم تخم کاهو به صورت پودر یا جوشانده یا دم کرده تناول نماید. (19)
پیامبر صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «کاهو بخور که خوابآور است و غذا را هضم میکند». (20)
امام صادق علیهالسلام میفرمایند: «کاهو بخورید که خون را تصفیه میکند». (21)
امام صادق علیهالسلام نیز در جایی دیگر میفرمایند: «بر شما باد خوردن کاهو؛ زیرا کاهو فشار خون را پایین میآورد». (22)
توصیههای پزشکی:
* لاکتوکاریوم عمدتاً در مغز کاهوی تازه و بیشتر در کاهوی وحشی یافت میشود. (23)
* زیادهروی در خوردن کاهو ایجاد مسمومیت مینماید و در دستگاه تنفس ضعف ایجاد میکند که نتیجه آن سرگیجه، فلج قلب و احساس صدا در گوش میباشد؛ و همچنین برای مبتلایان به تنگی نفس خوب نیست.
* زیادهروی در خوردن کاهو باعث کم شدن شهوت انسان میشود. (24)
* زیادهروی در مصرف کاهو برای افراد مبتلا به سل و تنگی نفس مضر میباشد. همچنین باعث ایجاد فراموشی، نفخ رودهها، ضعف شهوت و ضعف بینایی میشود و مصلحش نعناع است. (25)
کاسنی
ریشه کاسنی در باز نمودن و روان نمودن اخلاط بسیار مژثر است. ریشه کاسنی، مجاری گوارشی را باز میکند و بهترین تصفیه کننده خون است. ریشه کاسنی در از بین بردن ورم اشحاء خیلی مؤثر است. ریشه کاسنی بهترین دارو برای باد آوردن شکم است و در نفخ و تحلیل مواد بسیار نافع است. ریشه کاسنی برای تقویت معده، زیاد کردن ادرار و رفع درد مفاصل و رفع یرقان مفید است.
عرق کاسنی که از گیاه تازه کاسنی گرفته شده باشد برای خنکی به کار میرود. برگهای کاسنی دارای املاح پتاس میباشد و جوشانده آن برای تصفیه خون، تقویت معده و اعضاء به کار میرود. تمام قسمتهای کاسنی مخصوصاً ریشه و برگ آن، محرک صفرا میباشد و به عمل هضم کمک میکند و اثر آن در نارساییهای کبدی، قولنجهای کبدی و ناراحتیهای صفراوی بارز است. کاسنی در ازدیاد نطفه و زیبایی چهره کودک تازه تولد مفید است. انسان را از ابتلا به قولنج نگه میدارد. در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است. توان و نیروی بدنی را تجدید میکند. قلب و کبد و کلیه را فعال و بانشاط میگرداند. رحم را به وظیفه طبیعی خود وا میدارد. (26)
امام صادق علیهالسلام میفرمایند: «کاسنی بخور که آب مرد را زیاد میکند و فرزند را نیکو میگرداند. کاسنی، گرم و مُلیّن است و موجب میگردد بیشتر فرزندانی که به دنیا میآیند، پسر باشند». (27)
امام رضا علیهالسلام میفرمایند: «کاسنی، درمان هزار درد است. هر دردی که درون انسان باشد، توسط کاسنی ریشه کن میشود». (28)
کرفس
برای رفع مسمومیت افراد مسموم، آب کرفس را با آب انار و شکر جوشانیده میل نمایند. برای درمان ضرب خوردگی، کوفتگی و ورم اعضاء، برگ تازه و خام کرفس را لِه کرده در محل قرار دهند. (30)
آب کرفس خام، درمان خوبی برای گرفتگی صداست. آب کرفس خام با لیمو ترش تازه، گلودرد و لوزههای ورم کرده را درمان میکند، به این منظور باید هر روز چند بار آب کرف خام مخلوط با آب لیمو غرغره کنید. کرفس به علت دارا بودن فسفر زیاد، در ازدیاد هوش مؤثر است. کرفس ضد تنگ نفس بوده، ضد سنگ مثانه و ضد دردهای لگنی و تهیگاه است. تخم کرفس رافع زور و پیچش رودههاست. ضد دردهای سیاتیکی و ضد تشنج میباشد. مالیدن آب تخم کرفس کوبیده با روغن گل سرخ و سرکه بهترین دارو برای درمان پاک کردن لکههای قهوهای و سفید پوست (لکههای قارچی) است. تخم کرفس و نشادر و عسل در از بین بردن زگیلها بسیار مؤثر است. ریشه و برگ کرفس کوبیده و حل شده در عسل برای تقویت معده مفید است. (31)
پیامبر صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «کرفس بخورید که اگر چیزی باشد که عقل را زیاد میکند، همان کرفس است». (32)
توصیههای پزشکی:
* هر یک ساقه متوسط کرفس حدوداً 35 میلی گرم سدیم دارد و افرادی که محدودیت مصرف نمک دارند باید این مقدار را در محاسبات خود منظور نمایند.
* خوردن کرفس حمله صرع بیماران مبتلا به صرع را تحریک میکند.
* بانوان حامله و زنان شیرده چنانچه کرفس میل نمایند ممکن است نوزادشان دچار ناراحتیهای عصبی مخصوصاً حملات شبه صرع گردد.
* مصرف کرفس برای بیمارانی که دچار ورم حاد کلیه (نفریت حاد) باشند جایز نیست. (33)
نتیجه گیری
1. اولویت مصرف در انواع سبزی با آن دسته سبزیجاتی است که از طرف معصومینعلیهمالسلام مدح شدهاند.
2. هر سبزیای خاصیتی خاص خود را دارد و نمیتوان تمامی خواص یک نوع سبزی را به بقیه هم خانواده آن عمومیت داد.
3. هر سبزیای، هم میتواند خاصیت مفید داشته باشد و هم خاصیت مُضِر.
4. زیادهروی در مصرف هر نوع سبزی، میتواند دُچار برخی امراض گردد.
5. باید هنگام مصرف هر سبزیای، امراض جسمی خود را لحاظ کرده و از سبزیجات مُضِر برای آن بیماری، پرهیز کرد.
6. باید از طبیعت انواع سبزی آگاه بود و سبزیجات سرد و گرم را به جا مصرف کرد.
7. حتماً باید از زمان مصرف هر نوع سبزی در شبانه روز آگاه بود؛ زیرا مصرف برخی از آنها در شب برای بدن مُضِر میباشند.
8. خاکهای با جنسهای مختلف و با مواد مختلف دارای گوناگونی در عناصر موجود در خود میباشند؛ بدین سبب باید از انواع سبزیجاتی که در مناطق مختلف تولید میشوند استفاده کرد.
پينوشتها:
1. خواص میوهها و خوراکیها، صص 147 و 148
2. غذا و شفا، ص 83
3. خواص سبزیهای خوراکی، ص 83
4. اصول کافی، ج 6، ص 191
5. خواص طبیعی و درمانی میوهها و سبزیجات، ص 67
6. خواص سبزیهای خوراکی، ص 98
7. غذا و شفا، صص 88 و 89
8. محاسن، ص 513
9. مکارمالأخلاق، ص 204
10. وسائل الشیعه، ج 17، ح 3
11. خواص طبیعی و درمانی میوهها و سبزیجات، ص 89
12. خواص میوهها و خوراکیها، صص 152 و 153
13. غذا و شفا، صص 106 و 107
14. خواص سبزیهای خوراکی، صص 131 و 132
15. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۲۳۳
16. مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۴۰۷
17. خواص طبیعی و درمانی میوهها و سبزیجات، ص 116
18. خواص میوهها و خوراکیها، صص 158 و 159
19. غذا و شفا، صص 122 و 123
20. مکارم الاخلاق، ج ۱، ص ۳۹۶
21. اصول کافی، ج ۶، ص ۳۷۶
22. مکارم الأخلاق، ص 290
23. خواص طبیعی و درمانی میوهها و سبزیجات، صص 135 و 136
24. شفا و درمان بیماریها با میوهها و سبزیجات، صص 219 و 220
25. غذا و شفا، ص 123
26. خواص سبزیهای خوراکی، صص 144 و 145
27. بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۰۹
28. بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۰۹
29. خواص میوهها و خوراکیها، صص 156 و 157
30. غذا و شفا، ص 127
31. خواص سبزیهای خوراکی، صص 256- 259
32. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۰۰
33. غذا و شفا، ص 127
1. آذر، ماهایار و همکاران، خواص طبیعی و درمانی میوهها و سبزیجات، انتشارات شهر آب و آینده سازان، چاپ اول، تهران، 1386 ش.
2. برقی، احمد بن محمد، محاسن، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، بیچا، بیجا، 1370 ق.
3. توکلی فارفانی، علی، شفا و درمان بیماریها با میوهها و سبزیجات، انتشارات گلهای بهشت، چاپ اول، 1389 ش.
4. رجحان، محمدصادق، غذا و شفا، انتشارات خیام، چاپ هشتم، تهران، 1373 ش.
5. طبرسی، رضی الدین ابی نصر الحسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، انتشارات دارالکتب الاسلامی، بیچا، بیجا، 1376 ق.
6. عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، انتشارات مکتبه الاسلامیه، 1339 ق.
7. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، انتشارات مکتب صدوق، بیچا، تهران،1381 ق.
8. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 1365 ش.
9. مهرین، مهرداد، خواص میوهها و خوراکیها، انتشارات خشایار، چاپ دوازدهم، بیجا، 1378 ش.
10. نظری مرتضی، خواص سبزیهای خوراکی، انتشارات پیام آزادی، چاپ پنجم، تهران، 1380 ش.
/ج