نویسنده: ابراهیم امینی
دوران باردارى،دوران بسیار حساس و سرنوشت سازى است.
وضع تغذیه مادر و حالات روانى و حرکات جسمانى او،هم نسبت به آینده خودش اثر دارد هم براى کودکى که در رحم او پرورش مى یابد تاثیرفراوانى دارد.سلامت یا بیمارى،نیرومندى یا ناتوانى،زشتى یا زیبایى،خوش اخلاقى یا بد اخلاقى،مقدار هوش و فهم کودک،در همین زمان و دررحم مادر پایه گذارى میشود.یکى از دانشمندان مى نویسد:والدین طفل مى توانند او را در کاخى از سلامت مزاج نشو و نما دهند یا در بیغوله اى خراب و نمناک بپرورانند.و مسلم است که چنین مکانى در خور زیستن روح جاودان بشرى نیست.به همین جهت،پدر و مادر بزرگترین مسؤولیتها را در مقابل بشریت به عهده دارند (1) .
بنابراین دوران باردارى را نمى توان یک زمان عادى محسوب داشت و نسبت به آن بى تفاوت بود.بلکه با شروع این دوران مسؤولیت بسیار سنگینى بر عهده پدر و مادر خواهد افتاد.که اگر اندکى غفلت کنندبا مشکلات صعب العلاج یا غیر قابل جبرانى مواجه خواهند شد.در اینج تذکر چند مطلب ضرورت دارد.
1-برنامه غذائى-کودکى که در رحم مادر زندگى میکند از خون مادر تغذیه مینماید و رشد میکند.بنابراین غذاى مادر باید آن چنان غنى وکامل باشد که از یک طرف احتیاجات غذایى خودش را تامین کند و بتواندصحیح و سالم به زندگى خویش ادامه دهد،و از طرف دیگر مواد غذائى ومصالحى را که براى پرورش جسم و جان کودک ضرورت دارد دراختیارش قرار دهد تا بتواند بخوبى و تندرستى پرورش یابد.بنابراین برنامه غذائى یک خانم آبستن باید کاملا حساب شده و دقیق باشد.زیرافقدان یا کمبود بعض مواد غذائى،مانند انواع مختلف ویتامینها و موادمعدنى و آلى و پروتئینها و چربیها و مواد قندى و نشاسته اى،هم نسبت به سلامت مادر لطمه وارد میسازد هم کودکى که از خون مادر تغذیه مینماید.
امام صادق علیه السلام در حدیثى مى فرماید:غذاى کودک در رحم مادر،از آنچه مادر مى خورد و مى آشامد تامین میشود (2)
در اینجا مشکل دیگرى هم وجود دارد که اکثر خانمها در تمام دوران باردارى یا در اکثر آن،از یک مزاج عادى و معمولى برخوردارنیستند.بلکه نسبت به بعض غذاها تنفر پیدا میکنند (ویار) و بهر حال کم خوراک تر میشوند،در صورتیکه نیاز غذایى آنها بیشتر است.و بهمین جهت باید غذاهایى را میل کنند که در عین حال که از لحاظ مواد مختلف غذایى غنى است،حجم کمترى هم داشته باشد.و تنظیم چنین برنامه غذایى کار دشوارى است بالاخص براى افراد کم بضاعت و کم اطلاع ازخواص و آثار غذاها و بهداشت عمومى.در اینجاست که مسؤولیت بسیار سنگینى بر عهده پدر کودک نهاده میشود.اوست که باید بمقدار توان خویش تلاش کند و براى همسر باردارش و کودکى را که در رحم پرورش مى دهد برنامه غذایى مناسب و حساب شده اى را تهیه و در اختیارش قراردهد.و اگر در انجام این مسؤولیت بزرگ کوتاهى کند هم به سلامت آینده همسرش و هم سلامت کودکش لطمه وارد خواهد شد،که در همین دنیانتیجه اش را خواهد دید و هم در جهان آخرت مورد بازخواست الهى قرارخواهد گرفت.
2-آرامش فکرى-زن در زمان باردارى نیاز شدیدى به آرامش فکرى و عشق و علاقه به زندگى دارد.زیرا اعصاب راحت و آرامش فکرو شوق و علاقه به زندگى،هم در سلامت خودش تاثیر دارد هم در جسم وروان کودکى که در رحم پرورش مى یابد تاثیر بسزایى خواهد داشت.
و تهیه و تامین چنین محیط امن و با آرامشى نیز بر عهده شوهراست.شوهر همیشه باید با محبتها و نوازشها و دلجوییهایش دل همسرش را گرم و آرام نگهدارد لیکن در زمان باردارى باید این برنامه را دو چندان کند.رفتار شوهر باید آن چنان باشد که همسرش از حادثه جدید احساس غرور و شادمانى کند و بر خویشتن ببالد که مسؤولیت پرورش یک انسان خوب و سالم بر عهده اش نهاده شده است.و بخوبى دریابد که شوهرش باتمام وجود او را دوست دارد و به فرزندش نیز کاملا علاقه مند میباشد.
3-خوددارى از حرکات شدید-زن در زمان باردارى نیاز به استراحت و اجتناب از کارهاى سنگین و دشوار دارد.حمل اشیاء سنگین و حرکتهاى تند مى تواند براى سلامت خودش و کودکش زیانهاى غیر قابل جبرانى را ببار آورد.خانمهاى باردار باید کاملا باین نکته توجه داشته باشند.شوهران نیز وظیفه دارند که به همسران باردارشان توصیه کنند که از حمل اشیاء سنگین و انجام حرکتهاى تند جدا اجتناب نمایند و لازم است مردها در این دوران، انجام کارهاى سنگین را که براى زندگى ضرورت دارد خود متحمل شوند،و بهمسرشان اجازه انجام آنها را ندهند.
4-یکى از مشکلات دوران باردارى ترس و اضطرابى است که خانمها از زایمان دارند.مخصوصا خانمهاییکه زایمان اولشان باشد،یازایمان غیر طبیعى داشته باشند.در این مورد نیز شوهران باید به یارى همسرانشان بشتابند.به او دلدارى و تسلیت بدهند.بگویند:اگر رعایت بهداشت و حفظ الصحه را بکنى زایمان امر چندان دشوارى نیست.یک امر طبیعى است که براى همه بانوان واقع شده و میشود.تحمل آن چندان سخت نیست،در عوض یک فرزند خوب و سالم پیدا مى کنیم که مایه افتخار ما خواهد بود.من نیز همواره مراقب تو خواهم بود و از هیچگونه کمکى دریغ نخواهم کرد.
5-زایمان-عمل زایمان بر رویهم دشواریهایى را در بر دارد.
غالبا با یک دوره دردهاى شدید همراه است.خانمهاى باردار غالبا ازخطرهاى احتمالى و عواقب آن بیمناکند.بعد از وضع حمل هم یک دوران ضعف و نقاهت را باید بگذرانند.گر چه خانمها دوران باردارى و زایمان وشیر دادن را باید تحمل کنند لیکن شوهر نیز در انعقاد نطفه و بوجود آمدن کودک کاملا دخیل بوده است.در واقع پدر و مادر،در بوجود آمدن کودک بطور اشتراک سهیم هستند.گر چه مرکز این موجود جدید رحم مادرمیباشد.بنابراین شوهر نیز بر طبق وظیفه وجدانى و انسانى و اسلامى موظف است در موقعیت حساس زایمان به یارى همسرش بشتابد،و سعى و تلاش کند تا عمل زایمان بخوبى انجام بگیرد.اگر نیاز به دکتر و دارو وزایشگاه دارد،وسیله اش را فراهم سازد.با اظهار محبت دلگرم وامیدوارش سازد.هنگامى که در زایشگاه است مراقب احوال او باشد.وحضورا یا بوسیله تلفن از احوالش جویا شود.بعد از وضع حمل،درصورت امکان فورا بملاقاتش برود،و اگر ممکن نیست،یکى از خانمهاى بستگان را بملاقاتش بفرستد و از احوالش جویا شود.وقتى مى خواهنداو را به منزل بیاورند بهتر ست خودش نیز بهمراه باشد.وقتى به منزل آمداسباب و وسایل استراحت او را فراهم سازد.در دوره نقاهت اجازه ندهدبه کارهاى سنگین و دشوار اقدام نماید.سعى کند بمقدار توان، غذاهاى خوب و مقوى برایش تهیه کند.تا نیروهاى از دست داده خود را دوباره بازیابد و با سلامتى به زندگى و پرورش نوزاد مشغول گردد.
مرد با چنین رفتارى به اخلاق اسلامى عمل کرده و نزد خدا ماجورخواهد بود.رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:بهترین شما مردى است که با همسرش به خوبى رفتار کند و من از همه شما نسبت به همسرم خوشرفتارتر هستم (3) و حضرت صادق علیه السلام فرمود:خدا رحمت کندمردى را که رابطه بین خودش و همسرش را نیکو گرداند.زیرا خداوندمتعال مرد را اختیاردار و سرپرست او قرار داده است (4)
بعلاوه،بدین وسیله کانون گرم خانواده را گرمتر از سابق نموده وبنیاد ازدواج را استوار میگرداند.در اینصورت خانم چنین مردى نیزمحبتها و نوازشها و دلجوئیها و زحمتهاى شوهر مهربانش را هیچگاه فراموش نخواهد کرد.و با دلگرمى و امید بیشترى در اداره زندگى تلاش خواهد کرد.
وضع تغذیه مادر و حالات روانى و حرکات جسمانى او،هم نسبت به آینده خودش اثر دارد هم براى کودکى که در رحم او پرورش مى یابد تاثیرفراوانى دارد.سلامت یا بیمارى،نیرومندى یا ناتوانى،زشتى یا زیبایى،خوش اخلاقى یا بد اخلاقى،مقدار هوش و فهم کودک،در همین زمان و دررحم مادر پایه گذارى میشود.یکى از دانشمندان مى نویسد:والدین طفل مى توانند او را در کاخى از سلامت مزاج نشو و نما دهند یا در بیغوله اى خراب و نمناک بپرورانند.و مسلم است که چنین مکانى در خور زیستن روح جاودان بشرى نیست.به همین جهت،پدر و مادر بزرگترین مسؤولیتها را در مقابل بشریت به عهده دارند (1) .
بنابراین دوران باردارى را نمى توان یک زمان عادى محسوب داشت و نسبت به آن بى تفاوت بود.بلکه با شروع این دوران مسؤولیت بسیار سنگینى بر عهده پدر و مادر خواهد افتاد.که اگر اندکى غفلت کنندبا مشکلات صعب العلاج یا غیر قابل جبرانى مواجه خواهند شد.در اینج تذکر چند مطلب ضرورت دارد.
1-برنامه غذائى-کودکى که در رحم مادر زندگى میکند از خون مادر تغذیه مینماید و رشد میکند.بنابراین غذاى مادر باید آن چنان غنى وکامل باشد که از یک طرف احتیاجات غذایى خودش را تامین کند و بتواندصحیح و سالم به زندگى خویش ادامه دهد،و از طرف دیگر مواد غذائى ومصالحى را که براى پرورش جسم و جان کودک ضرورت دارد دراختیارش قرار دهد تا بتواند بخوبى و تندرستى پرورش یابد.بنابراین برنامه غذائى یک خانم آبستن باید کاملا حساب شده و دقیق باشد.زیرافقدان یا کمبود بعض مواد غذائى،مانند انواع مختلف ویتامینها و موادمعدنى و آلى و پروتئینها و چربیها و مواد قندى و نشاسته اى،هم نسبت به سلامت مادر لطمه وارد میسازد هم کودکى که از خون مادر تغذیه مینماید.
امام صادق علیه السلام در حدیثى مى فرماید:غذاى کودک در رحم مادر،از آنچه مادر مى خورد و مى آشامد تامین میشود (2)
در اینجا مشکل دیگرى هم وجود دارد که اکثر خانمها در تمام دوران باردارى یا در اکثر آن،از یک مزاج عادى و معمولى برخوردارنیستند.بلکه نسبت به بعض غذاها تنفر پیدا میکنند (ویار) و بهر حال کم خوراک تر میشوند،در صورتیکه نیاز غذایى آنها بیشتر است.و بهمین جهت باید غذاهایى را میل کنند که در عین حال که از لحاظ مواد مختلف غذایى غنى است،حجم کمترى هم داشته باشد.و تنظیم چنین برنامه غذایى کار دشوارى است بالاخص براى افراد کم بضاعت و کم اطلاع ازخواص و آثار غذاها و بهداشت عمومى.در اینجاست که مسؤولیت بسیار سنگینى بر عهده پدر کودک نهاده میشود.اوست که باید بمقدار توان خویش تلاش کند و براى همسر باردارش و کودکى را که در رحم پرورش مى دهد برنامه غذایى مناسب و حساب شده اى را تهیه و در اختیارش قراردهد.و اگر در انجام این مسؤولیت بزرگ کوتاهى کند هم به سلامت آینده همسرش و هم سلامت کودکش لطمه وارد خواهد شد،که در همین دنیانتیجه اش را خواهد دید و هم در جهان آخرت مورد بازخواست الهى قرارخواهد گرفت.
2-آرامش فکرى-زن در زمان باردارى نیاز شدیدى به آرامش فکرى و عشق و علاقه به زندگى دارد.زیرا اعصاب راحت و آرامش فکرو شوق و علاقه به زندگى،هم در سلامت خودش تاثیر دارد هم در جسم وروان کودکى که در رحم پرورش مى یابد تاثیر بسزایى خواهد داشت.
و تهیه و تامین چنین محیط امن و با آرامشى نیز بر عهده شوهراست.شوهر همیشه باید با محبتها و نوازشها و دلجوییهایش دل همسرش را گرم و آرام نگهدارد لیکن در زمان باردارى باید این برنامه را دو چندان کند.رفتار شوهر باید آن چنان باشد که همسرش از حادثه جدید احساس غرور و شادمانى کند و بر خویشتن ببالد که مسؤولیت پرورش یک انسان خوب و سالم بر عهده اش نهاده شده است.و بخوبى دریابد که شوهرش باتمام وجود او را دوست دارد و به فرزندش نیز کاملا علاقه مند میباشد.
3-خوددارى از حرکات شدید-زن در زمان باردارى نیاز به استراحت و اجتناب از کارهاى سنگین و دشوار دارد.حمل اشیاء سنگین و حرکتهاى تند مى تواند براى سلامت خودش و کودکش زیانهاى غیر قابل جبرانى را ببار آورد.خانمهاى باردار باید کاملا باین نکته توجه داشته باشند.شوهران نیز وظیفه دارند که به همسران باردارشان توصیه کنند که از حمل اشیاء سنگین و انجام حرکتهاى تند جدا اجتناب نمایند و لازم است مردها در این دوران، انجام کارهاى سنگین را که براى زندگى ضرورت دارد خود متحمل شوند،و بهمسرشان اجازه انجام آنها را ندهند.
4-یکى از مشکلات دوران باردارى ترس و اضطرابى است که خانمها از زایمان دارند.مخصوصا خانمهاییکه زایمان اولشان باشد،یازایمان غیر طبیعى داشته باشند.در این مورد نیز شوهران باید به یارى همسرانشان بشتابند.به او دلدارى و تسلیت بدهند.بگویند:اگر رعایت بهداشت و حفظ الصحه را بکنى زایمان امر چندان دشوارى نیست.یک امر طبیعى است که براى همه بانوان واقع شده و میشود.تحمل آن چندان سخت نیست،در عوض یک فرزند خوب و سالم پیدا مى کنیم که مایه افتخار ما خواهد بود.من نیز همواره مراقب تو خواهم بود و از هیچگونه کمکى دریغ نخواهم کرد.
5-زایمان-عمل زایمان بر رویهم دشواریهایى را در بر دارد.
غالبا با یک دوره دردهاى شدید همراه است.خانمهاى باردار غالبا ازخطرهاى احتمالى و عواقب آن بیمناکند.بعد از وضع حمل هم یک دوران ضعف و نقاهت را باید بگذرانند.گر چه خانمها دوران باردارى و زایمان وشیر دادن را باید تحمل کنند لیکن شوهر نیز در انعقاد نطفه و بوجود آمدن کودک کاملا دخیل بوده است.در واقع پدر و مادر،در بوجود آمدن کودک بطور اشتراک سهیم هستند.گر چه مرکز این موجود جدید رحم مادرمیباشد.بنابراین شوهر نیز بر طبق وظیفه وجدانى و انسانى و اسلامى موظف است در موقعیت حساس زایمان به یارى همسرش بشتابد،و سعى و تلاش کند تا عمل زایمان بخوبى انجام بگیرد.اگر نیاز به دکتر و دارو وزایشگاه دارد،وسیله اش را فراهم سازد.با اظهار محبت دلگرم وامیدوارش سازد.هنگامى که در زایشگاه است مراقب احوال او باشد.وحضورا یا بوسیله تلفن از احوالش جویا شود.بعد از وضع حمل،درصورت امکان فورا بملاقاتش برود،و اگر ممکن نیست،یکى از خانمهاى بستگان را بملاقاتش بفرستد و از احوالش جویا شود.وقتى مى خواهنداو را به منزل بیاورند بهتر ست خودش نیز بهمراه باشد.وقتى به منزل آمداسباب و وسایل استراحت او را فراهم سازد.در دوره نقاهت اجازه ندهدبه کارهاى سنگین و دشوار اقدام نماید.سعى کند بمقدار توان، غذاهاى خوب و مقوى برایش تهیه کند.تا نیروهاى از دست داده خود را دوباره بازیابد و با سلامتى به زندگى و پرورش نوزاد مشغول گردد.
مرد با چنین رفتارى به اخلاق اسلامى عمل کرده و نزد خدا ماجورخواهد بود.رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:بهترین شما مردى است که با همسرش به خوبى رفتار کند و من از همه شما نسبت به همسرم خوشرفتارتر هستم (3) و حضرت صادق علیه السلام فرمود:خدا رحمت کندمردى را که رابطه بین خودش و همسرش را نیکو گرداند.زیرا خداوندمتعال مرد را اختیاردار و سرپرست او قرار داده است (4)
بعلاوه،بدین وسیله کانون گرم خانواده را گرمتر از سابق نموده وبنیاد ازدواج را استوار میگرداند.در اینصورت خانم چنین مردى نیزمحبتها و نوازشها و دلجوئیها و زحمتهاى شوهر مهربانش را هیچگاه فراموش نخواهد کرد.و با دلگرمى و امید بیشترى در اداره زندگى تلاش خواهد کرد.
پی‌نوشت‌ها:
1-راز آفرینش انسان ص 108
2-بحار الانوار ج 60 ص 342.
3-وسائل ج 14 ص 122
4-وسائل جلد 14 ص 124
/ج
