نویسنده:دکتر خدیجه رحمانی*
یکی از مسائلی که همواره در علم تغذیه مورد توجه قرار می‌گیرد، آرامش هنگام غذاخوردن است. این موضوع همراه آرامش محیطی در هنگام تناول غذا، نداشتن استرس و عدم فعالیت به ویژه در کودکان و توجه کامل به غذا به عملکرد هر چه بهتر دستگاه گوارش کمک می‌کند.
به طور کلی، آرام غذاخوردن باعث می‌شود هضم غذا از دهان بهتر آغاز شود. از آنجایی که یک بخش هضم بخش مکانیکی است بنابراین بهتر جویدن غذا موجب می‌شود که به قطعات کوچک‌تری خرد شده و هر چه غذا خردتر شود هضم آن در معده و روده بهتر به انجام برسد. در صورتی که با عجله خوردن غذا باعث خواهد شد تا غذا با قطعات درشت‌تری بلعیده شود و فشار بیشتری هنگام هضم به معده و روده وارد آید. مرحله دوم هضم، بخش شیمیایی است به این ترتیب که آنزیم‌های بزاق می‌توانند در این امر تاثیرگذار باشند و بخشی از هضم را در دهان انجام دهند تا مراحل بعدی راحت‌تر انجام گیرد.
نکته دیگری که در این میان مهم است، فاز مغزی غذاست. لذت بردن از غذا در محیطی که آرام است و فرد در کمال آرامش غذا می‌خورد، بهتر صورت می‌پذیرد و پیام‌هایی از سوی مغز برای ترشح آنزیم‌های هضم‌کننده در سایر اندام‌های دستگاه گوارش ارسال می‌شود. تحقیقات صورت‌گرفته در رابطه با تند یا کند خوردن غذا نشان داده است، مدت زمان جویدن غذا با فاز مغزی ارتباط مستقیمی دارد و جویدن بیشتر باعث می‌شود طعم و بوی غذا بهتر احساس شود و این طعم و بو به دنبال جویدن سبب فعال‌تر شدن گیرنده‌های انتقال‌دهنده پیام شود. در ضمن، مطالعات نشان داده‌اند رهاشدن و افزایش فعالیت مولکول‌های انتقال‌دهنده پیام برای هضم تا 50 درصد با فاز مغزی غذا مرتبط است.
لازم به یادآوری است که اگر غذا با تکه‌های خردنشده وارد دستگاه گوارش شود، اولا ورود غذا به مرحله بعدی سخت‌تر خواهد بود و غذایی که خوب هضم نشده به رشد بیشتر باکتری‌ها کمک می‌کند که این باکتری‌ها عاملی برای نفخ خواهند بود. بنابراین، جویدن باید به اندازه‌ای آرام صورت گیرد که فرد طعم و بوی غذا را در دهان حس کند. البته غیر از آرام غذا خوردن و بودن در محیط آرام، با هم غذاخوردن به ویژه در کودکان به هضم و جذب بهتر غذایشان کمک می‌کند و از جمله عوامل لذت بردن از غذا به حساب می‌آید. از این گذشته، برخی افراد عادت دارند مدام از سر میز غذا بلند شوند و دنبال کارهایشان بروند و بین غذاخوردن‌شان وقفه ایجاد کنند. در صورتی که فاصله ایجاد شده زیاد باشد به طوری که جویدن قطع شود، چون فرآیند هضم از جویدن شروع می‌شود ممکن است از آنجا گیرنده‌ها تحریک شده ولی غذا وارد مرحله بعدی نشده و هضم صورت نگیرد و دچار اختلال شود.
به طور کلی، آرام غذاخوردن باعث می‌شود هضم غذا از دهان بهتر آغاز شود. از آنجایی که یک بخش هضم بخش مکانیکی است بنابراین بهتر جویدن غذا موجب می‌شود که به قطعات کوچک‌تری خرد شده و هر چه غذا خردتر شود هضم آن در معده و روده بهتر به انجام برسد. در صورتی که با عجله خوردن غذا باعث خواهد شد تا غذا با قطعات درشت‌تری بلعیده شود و فشار بیشتری هنگام هضم به معده و روده وارد آید. مرحله دوم هضم، بخش شیمیایی است به این ترتیب که آنزیم‌های بزاق می‌توانند در این امر تاثیرگذار باشند و بخشی از هضم را در دهان انجام دهند تا مراحل بعدی راحت‌تر انجام گیرد.
نکته دیگری که در این میان مهم است، فاز مغزی غذاست. لذت بردن از غذا در محیطی که آرام است و فرد در کمال آرامش غذا می‌خورد، بهتر صورت می‌پذیرد و پیام‌هایی از سوی مغز برای ترشح آنزیم‌های هضم‌کننده در سایر اندام‌های دستگاه گوارش ارسال می‌شود. تحقیقات صورت‌گرفته در رابطه با تند یا کند خوردن غذا نشان داده است، مدت زمان جویدن غذا با فاز مغزی ارتباط مستقیمی دارد و جویدن بیشتر باعث می‌شود طعم و بوی غذا بهتر احساس شود و این طعم و بو به دنبال جویدن سبب فعال‌تر شدن گیرنده‌های انتقال‌دهنده پیام شود. در ضمن، مطالعات نشان داده‌اند رهاشدن و افزایش فعالیت مولکول‌های انتقال‌دهنده پیام برای هضم تا 50 درصد با فاز مغزی غذا مرتبط است.
لازم به یادآوری است که اگر غذا با تکه‌های خردنشده وارد دستگاه گوارش شود، اولا ورود غذا به مرحله بعدی سخت‌تر خواهد بود و غذایی که خوب هضم نشده به رشد بیشتر باکتری‌ها کمک می‌کند که این باکتری‌ها عاملی برای نفخ خواهند بود. بنابراین، جویدن باید به اندازه‌ای آرام صورت گیرد که فرد طعم و بوی غذا را در دهان حس کند. البته غیر از آرام غذا خوردن و بودن در محیط آرام، با هم غذاخوردن به ویژه در کودکان به هضم و جذب بهتر غذایشان کمک می‌کند و از جمله عوامل لذت بردن از غذا به حساب می‌آید. از این گذشته، برخی افراد عادت دارند مدام از سر میز غذا بلند شوند و دنبال کارهایشان بروند و بین غذاخوردن‌شان وقفه ایجاد کنند. در صورتی که فاصله ایجاد شده زیاد باشد به طوری که جویدن قطع شود، چون فرآیند هضم از جویدن شروع می‌شود ممکن است از آنجا گیرنده‌ها تحریک شده ولی غذا وارد مرحله بعدی نشده و هضم صورت نگیرد و دچار اختلال شود.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور
منبع: هفته نامه سلامت/ج
