نویسنده:دکتر شیرین نیرومنش*
یائسگی وضعیتی است که بعد از پایان دوران عادت ماهانه همراه با از بین رفتن کامل فعالیت تخمدان‌ها حدود سن 48 تا 50 سالگی ایجاد می‌شود. ممکن است برخی خانم‌ها 2 سال دیرتر دچار علائم قبل از یائسگی شوند. از مهم‌ترین علائم این دوره ـ که به علت کم شدن هورمون‌هایی است که فعالیت تخمدان را به عهده دارند ـ اختلالات قاعدگی است. ممکن است قاعدگی‌ها نامرتب شود یعنی فاصله آنها کم یا زیاد شود یا هر چند یک‌بار شده یا 2،3 بار در یک ماه اتفاق بیفتد یا اینکه میزان خونریزی افزایش یابد.
از مشکل‌های دیگر همراه با اختلال هورمونی، اختلات خواب، استرس، عصبی‌شدن و افسردگی است که در واقع عوارض بی‌خوابی به دلیل به هم خودن سیکل خواب است.
از مشکل‌های دیگری که منجر به مراجعه به پزشک می‌شود، گرگرفتگی است. افراد ناگهان دچار گرمی شدید می‌شوند و به دنبال آن احساس سرما و لرز می‌کنند. این مسئله به علت کم شدن هورمون استروژن است. در برخی خانم‌ها این حالت خفیف و در برخی دیگر بسیار شدید است و به‌صورت مکرر در طول روز این علائم ایجاد می‌شود.
ممکن است دردهای استخوانی همراه تغییرات هورمونی در زنان ایجاد شود. دردهای استخوانی به علت پوکی استخوان، خانم‌ها را آزار می‌دهد، کمردرد و پا درد به تدریج از سنین قبل از یائسگی شروع می‌شود. بعد از آن افزایش وزن به علت کم‌شدن هورمون پروژسترون ایجاد می‌شود.
مشکل‌های فشار خونی در برخی خانم‌ها دیده می‌شود که ممکن است کمی قبل از یائسگی یا بعد از آن ایجاد شود و به صورت افزایش فشار خون است.
معمولا ویار، تهوع و استفراغ جزو علائم شایع قبل از یائسگی نیست اما ممکن است به ندرت به علت اضطراب، افسردگی و اختلال خواب یا همراه مشکل‌های گوارشی ایجاد شود یا به دلیل یک مشکل زمینه‌ای دیگر باشد.
یک نکته مهم دیگر که خانم‌ها در سنین یائسگی باید به آن توجه کنند این است که از حدود سن 40 سالگی تخمک‌گذاری، نامرتب می‌شود اما کاملا قطع نمی‌شود بنابراین هنوز امکان باروری خانم‌ها از این سن به بعد وجود دارد بنابراین خانم‌های متأهل باید تا یکسال بعد از قطع کامل قاعدگی با مشورت پزشک از بارداری خود پیشگیری کنند چرا که بسیار پیش آمده که خانم‌ها در سنین 40 تا 45 سالگی با زمینه بیماری‌های قلبی و دیابت پیشگیری نامنظمی داشته‌اند و باردار هم شده‌اند.
در مورد واژه یائسگی هم باید گفت که به‌طور متوسط خانم‌ها حداقل یک سوم عمر خود را در یائسگی به سر می‌برند. متوسط عمر خانم‌ها در ایران و امید به زندگی در آنها 70 تا 75 سال است بنابراین خانمی که در 48 یا 50 سالگی یائسه می‌شود، 25 سال دیگر امید به زندگی دارد و نباید ناامید شود. با شروع این دوران، چون فرزندان بزرگ شده‌اند خانم‌ها وقت استراحت بیشتری دارند و استرس نگهداری از فرزندان تمام شده است. بنابراین باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند. این دوران در واقع دوران رسیدگی به خود است. زنان باید بیشتر برای ورزش و تفریح خود وقت بگذارند و رژیم غذایی خود را رعایت کنند. کارهای اجتماعی انجام دهند از شرایط خود استفاده کنند و برای اطرافیان و خودشان مفید باشند. بدانند که احساس یأس و ناامیدی آنها روی اطرافیان هم تاثیر می‌گذارد و دید مثبت در روند طبیعی و شادابی زندگی‌شان موثر است.
از مشکل‌های دیگر همراه با اختلال هورمونی، اختلات خواب، استرس، عصبی‌شدن و افسردگی است که در واقع عوارض بی‌خوابی به دلیل به هم خودن سیکل خواب است.
از مشکل‌های دیگری که منجر به مراجعه به پزشک می‌شود، گرگرفتگی است. افراد ناگهان دچار گرمی شدید می‌شوند و به دنبال آن احساس سرما و لرز می‌کنند. این مسئله به علت کم شدن هورمون استروژن است. در برخی خانم‌ها این حالت خفیف و در برخی دیگر بسیار شدید است و به‌صورت مکرر در طول روز این علائم ایجاد می‌شود.
ممکن است دردهای استخوانی همراه تغییرات هورمونی در زنان ایجاد شود. دردهای استخوانی به علت پوکی استخوان، خانم‌ها را آزار می‌دهد، کمردرد و پا درد به تدریج از سنین قبل از یائسگی شروع می‌شود. بعد از آن افزایش وزن به علت کم‌شدن هورمون پروژسترون ایجاد می‌شود.
مشکل‌های فشار خونی در برخی خانم‌ها دیده می‌شود که ممکن است کمی قبل از یائسگی یا بعد از آن ایجاد شود و به صورت افزایش فشار خون است.
معمولا ویار، تهوع و استفراغ جزو علائم شایع قبل از یائسگی نیست اما ممکن است به ندرت به علت اضطراب، افسردگی و اختلال خواب یا همراه مشکل‌های گوارشی ایجاد شود یا به دلیل یک مشکل زمینه‌ای دیگر باشد.
یک نکته مهم دیگر که خانم‌ها در سنین یائسگی باید به آن توجه کنند این است که از حدود سن 40 سالگی تخمک‌گذاری، نامرتب می‌شود اما کاملا قطع نمی‌شود بنابراین هنوز امکان باروری خانم‌ها از این سن به بعد وجود دارد بنابراین خانم‌های متأهل باید تا یکسال بعد از قطع کامل قاعدگی با مشورت پزشک از بارداری خود پیشگیری کنند چرا که بسیار پیش آمده که خانم‌ها در سنین 40 تا 45 سالگی با زمینه بیماری‌های قلبی و دیابت پیشگیری نامنظمی داشته‌اند و باردار هم شده‌اند.
در مورد واژه یائسگی هم باید گفت که به‌طور متوسط خانم‌ها حداقل یک سوم عمر خود را در یائسگی به سر می‌برند. متوسط عمر خانم‌ها در ایران و امید به زندگی در آنها 70 تا 75 سال است بنابراین خانمی که در 48 یا 50 سالگی یائسه می‌شود، 25 سال دیگر امید به زندگی دارد و نباید ناامید شود. با شروع این دوران، چون فرزندان بزرگ شده‌اند خانم‌ها وقت استراحت بیشتری دارند و استرس نگهداری از فرزندان تمام شده است. بنابراین باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند. این دوران در واقع دوران رسیدگی به خود است. زنان باید بیشتر برای ورزش و تفریح خود وقت بگذارند و رژیم غذایی خود را رعایت کنند. کارهای اجتماعی انجام دهند از شرایط خود استفاده کنند و برای اطرافیان و خودشان مفید باشند. بدانند که احساس یأس و ناامیدی آنها روی اطرافیان هم تاثیر می‌گذارد و دید مثبت در روند طبیعی و شادابی زندگی‌شان موثر است.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص زنان و زایمان
منبع:هفته نامه سلامت/ج
