برنامه ریزی درسی در تدریس

برنامه ریزی طرح کار

همان طور که می‌دانید، در سیستم نوین تدریس، اگر بخواهید در پوشش تمام زمینه‌های برنامه ی دروس سراسری موفق باشید، برنامه ریزی کامل یک ضرورت محسوب می‌شود. صرف وقت زیادی در این راستا تبدیل به طبیعت دوم شما خواهد شد. البته مواظب باشید که جایی برای مانور نیز باقی بگذارید- آموزگاران موقعی بهترین عملکرد خود را ارائه می‌دهند که واقعاً به موضوع درسی علاقه‌مند باشند و یا برای تفهیم مبحثی که پرداختن به آن، به ویژه در آن روز، حائز اهمیت است، از گوشه و کنار شاهد و مثال می‌آورند. به خود آزادی عمل بدهید تا برنامه ی کاری خود را در جهت واکنش نشان دادن به موضوعات روز تنظیم کنید، و با تلفیق آنچه دانش آموزان باید بیاموزند و آنچه شما به آن علاقه دارید، از کار خود لذت ببرید.
1- اگر چه یک برنامه ریزی کلی برای طول دوره آموزش لازم است، اما عاقلانه نیست که طول دوره برنامه ریزی دقیق خود را به بیش از چند هفته تعمیم دهید. زیرا اگر چنین کاری کنید، ممکن است شرایط تغییر یابد و برنامه ریزی شما تناسب خود را از دست بدهد. یکی از مشخصات برنامه ریزی خوی، انطباق پذیری آن است.
2- قبل از شروع برنامه ریزی، ابتدا از خود بپرسید چه مهارت‌هایی را شما باید یاد بدهید و چه چیزهایی را باید خود دانش آموزان یاد بگیرند. هر چند باشد، آموخته‌های آنان است که مبنای هر برنامه ی آموزشی را تشکیل می‌دهد.
3- اطمینان حاصل کنید که اهداف و نکات آموزشی مورد نظر خود را به وضوح بیان نمایید. شاید بهتر باشد پس از ادای جمله «در واقع این برای شاگردان من مهم است....»به این اهداف و نکات اشاره کنید.
4- سطح توانایی مورد انتظار از دانش آموزان را از قبل پیش بینی کنید. مطمئن شوید برنامه ریزی شما به شاگردان خیلی زرنگ اجازه رشد بدهد، و همچنین نیاز شاگردانی را که توانایی کمتری دارند برطرف نموده و توانایی‌های آن‌ها را افزایش دهد.
5- نحوه ارزشیابی خود را هرچه زودتر مشخص کنید. شیوه‌های مورد نظر خود را برای ارزشیابی مشخص نمایید. مطمئن شوید مواردی را که برای ارزشیابی در نظر دارید، با اهدافی که برای دانش آموزان در نظر گرفته‌اید به وضوح در ارتباط باشند. در روند ارزشیابی خود تنوع ایجاد کنید تا به شاگردانی که از قابلیت‌های متفاوتی برخوردارند، فرصت عرض اندام در یکی از گونه‌های ارزشیابی خود داده باشید.
6- نتایج مورد نظر را مشخص کنید. بهترین راه برای این کار آن است که به شاگردان نشان دهید از آن‌ها چه انتظاری دارید. بررسی کنید که کدام یک از نتایج قابل ارزشیابی است و چه نمره ای باید برای آن قائل شد.
7- در موقعیت‌های مناسب به موضوعات و مطالب غیر درسی بپردازید. هرگاه موقعیت ایجاب کرد، به مطالبی در زمینه ی تساوی فرصت‌ها، اقتصاد، اطلاعات بازرگانی و شهروندی بپردازید و موضوعاتی را که به برنامه کلاسی شما مربوط می‌شوند، ‌مهم‌تر جلوه دهید.
8- مشخص کنید چه منابعی را در چه موقعی نیاز دارند. بهترین موقع برای انجام این کار در مرحله برنامه ریزی است،‌ زیرا در آن هنگام می‌توانید زمانی را برای یافتن منابع خاصی که به اهداف دانش آموزان و نتایج علمی مربوط می‌شوند، اختصاص دهید.
9- برای رسیدن به اهداف آموزشی خود مهلت تعیین کنید. در اغلب موارد بهتر است در نیمه اول سال تحصیلی، ‌بیشترین حجم ممکن از مطالب درسی خود را پوشش دهید. با این کار وقت کافی خواهید داشت تا قبل از امتحانات نهایی، ‌دروس را دوره کرده و آمادگی شاگردان را افزایش دهید.
10- غرایز حرفه ای و تجارب خود را به کار گیرید. وقتی بر اساس یک فرمول به تدریس می‌پردازید، در شما به راحتی احساس بی ارزشی و بی اختیاری ایجاد می‌شود. اما اغلب، ‌با کمی برنامه ریزی می‌توانید برای تدریس یک موضوع برای خود قالبی تهیه کنید، ‌و آن را حتی با محکم‌ترین ساختار‌های آموزشی قابل رقابت سازید.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.