نویسنده:دکتر خدیجه فریدون محصلی*
باوجود افزایش آگاهی مادران در مورد آثار نامطلوب استعمال دخانیات در دوران بارداری، براساس آمار ثبت موالید جهانی، تعداد زنان باردار سیگاری 12 درصد گزارش شده است در حالی که به نظر می‌رسد این آمار بیش از این است.
استعمال دخانیات در دوران بارداری بین سال‌های 1989 تا 1998 به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته و این روند همچنان ادامه دارد. در این سال‌ها ترک سیگار کاهش 10 درصدی مرگ‌ومیر نوزادان و کاهش 12 درصدی مرگ‌ومیر جنین و نوزادان زیر یک ماه را به همراه داشته است.
مطالعه‌ها نشان می‌دهند نوزادانی که مادرانشان در 3 ماهه اول دوران بارداری دخانیات را ترک می‌کنند از نظر وزن و رشد جسمی با سایر نوزادان تفاوتی ندارند. همچنین لازم به یادآوری است که مصرف سیگار در 3 ماهه سوم بارداری اثرات جبران‌ناپذیری دارد. اگر خانم‌ها سیگار را قبل از دوران بارداری یا در زمان بارداری ترک کنند، آثار نامطلوب آن کاهش می‌یابد. اجرای برنامه‌های خاص برای زنان باردار و آموزش‌های لازم در مورد اثربخشی ترک سیگار بر سلامت نوزادان، احتمال ترک سیگار را در آنها افزایش می‌دهد. آنچه در زیر می‌آید بخشی از مضراتی است که برای نوزادان مادران سیگاری اتفاق می‌افتد.
- زنان سیگاری نیز مانند مردان در معرض افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و عروقی و بیماری‌های ریوی هستند اما ریسک ابتلا به این بیماری‌ها برای زنان بیشتر است.
- جنین مادران سیگاری در معرض خطر تاخیر در بارداری، سقط جنین در بارداری اول و دوم، خطر بارداری خارج از رحم و سقط خودبه‌خودی هستند.
- استعمال دخانیات در زنان باردار، خطر زایمان پیش از موعد، جداشدن ناگهانی جفت (جدایی جفت از رحم) و جفت سرراهی (غیرطبیعی بودن محل جفت) را افزایش می‌دهد به‌طوری که می‌تواند باعث خون‌ریزی شدید هنگام زایمان شود.
احتمال تولد نوزادان کم‌وزن در میان مادران سیگاری بیشتر است. کم‌وزنی نوزادان خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و مرگ‌ومیر آنها را در دوره نوزادی تا یک ماه اول پس از تولد افزایش می‌دهد. این نوزادان با خطر عقب‌ماندگی رشد درون رحمی مواجه‌اند.
- بیشترین آمار مرده‌زایی متعلق به زنان سیگاری است.
- مادران سیگاری، توانایی کمتری برای شیردادن به نوزادشان دارند.
استعمال دخانیات در دوران بارداری بین سال‌های 1989 تا 1998 به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته و این روند همچنان ادامه دارد. در این سال‌ها ترک سیگار کاهش 10 درصدی مرگ‌ومیر نوزادان و کاهش 12 درصدی مرگ‌ومیر جنین و نوزادان زیر یک ماه را به همراه داشته است.
مطالعه‌ها نشان می‌دهند نوزادانی که مادرانشان در 3 ماهه اول دوران بارداری دخانیات را ترک می‌کنند از نظر وزن و رشد جسمی با سایر نوزادان تفاوتی ندارند. همچنین لازم به یادآوری است که مصرف سیگار در 3 ماهه سوم بارداری اثرات جبران‌ناپذیری دارد. اگر خانم‌ها سیگار را قبل از دوران بارداری یا در زمان بارداری ترک کنند، آثار نامطلوب آن کاهش می‌یابد. اجرای برنامه‌های خاص برای زنان باردار و آموزش‌های لازم در مورد اثربخشی ترک سیگار بر سلامت نوزادان، احتمال ترک سیگار را در آنها افزایش می‌دهد. آنچه در زیر می‌آید بخشی از مضراتی است که برای نوزادان مادران سیگاری اتفاق می‌افتد.
- زنان سیگاری نیز مانند مردان در معرض افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و عروقی و بیماری‌های ریوی هستند اما ریسک ابتلا به این بیماری‌ها برای زنان بیشتر است.
- جنین مادران سیگاری در معرض خطر تاخیر در بارداری، سقط جنین در بارداری اول و دوم، خطر بارداری خارج از رحم و سقط خودبه‌خودی هستند.
- استعمال دخانیات در زنان باردار، خطر زایمان پیش از موعد، جداشدن ناگهانی جفت (جدایی جفت از رحم) و جفت سرراهی (غیرطبیعی بودن محل جفت) را افزایش می‌دهد به‌طوری که می‌تواند باعث خون‌ریزی شدید هنگام زایمان شود.
احتمال تولد نوزادان کم‌وزن در میان مادران سیگاری بیشتر است. کم‌وزنی نوزادان خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و مرگ‌ومیر آنها را در دوره نوزادی تا یک ماه اول پس از تولد افزایش می‌دهد. این نوزادان با خطر عقب‌ماندگی رشد درون رحمی مواجه‌اند.
- بیشترین آمار مرده‌زایی متعلق به زنان سیگاری است.
- مادران سیگاری، توانایی کمتری برای شیردادن به نوزادشان دارند.
پی‌نوشت‌ها:
* کارشناس دفتر سلامت محیط و کار
منبع:هفته نامه سلامت/ج
