نویسنده: دکتر محمدحسین صالحی سورمقی*
با توجه به اینکه سردرد علت‌های گوناگونی دارد برای درمان آن، به خصوص در موارد مکرر و طولانی، باید به پزشک مراجعه کرد. گاهی علت آن می‌تواند خوراکی‌هایی باشد که در طول روز می‌خوریم. مهم‌ترین مواردی که در آنها علت سردرد می‌تواند به خوراکی‌های مصرفی‌تان مربوط باشد به شرح زیر هستند:
کسانی که عادت به خوردن مرتب چای دارند در صورت نخوردن یا طولانی‌شدن فاصله بین زمان مصرف چای دچار سردرد می‌شوند. علت این موضوع عادت به کافئین است. کافئین مهم‌ترین ماده موثر چای و دارای خاصیت مخدر ضعیفی است بنابراین نخوردنش می‌تواند سردرد ایجاد کند. در صورتی که افراد بخواهند از بروز این مشکل پیشگیری کنند، باید مصرف چای را در طولانی‌مدت (مثلا 6 ماه یا بیشتر) کاهش دهند یا قطع کنند.
بعضی از گیاهان اسانس‌دار (حاوی رایحه) یا بوی بعضی از ادویه‌ها می‌تواند در افراد باعث ایجاد سردرد شود. علت این موضوع حساسیت خاص نسبت به ترکیبات معطر گیاهان است. چون این مواد به سرعت از راه بینی و تنفس وارد ریه و جذب خون می‌شوند و اصولا این نوع سردرد به محض بوکردن این مواد به وجود می‌آید.
گاهی تداخل بعضی از داروها و مواد گیاهی می‌تواند باعث سردرد شود. این نوع تداخل با مصرف همزمان این مواد صورت می‌گیرد و این نوع سردرد شایع نیست.
مصرف بعضی از گیاهان دارویی بیشتر از حد توصیه شده می‌تواند باعث سردرد شود. مهم‌ترین این گیاهان شامل شاهدانه، شابیزک، افدرا، پای‌خز و جوز هندی هستند.
بیشترین علت سردرد ناشی از مواد خوراکی می‌تواند مربوط به وجود «تیرامین» در مواد غذایی باشد. تیرامین ماده‌ای است که در مواد غذایی نظیر باقلا، سویا، سس سویا، ماست، شکلات‌ها، پنیر مانده، مشروبات الکلی، گوشت ماهی و گاو، بادمجان، موز، آلوی قرمز، آواکادو، بادام زمینی، نارگیل و آناناس وجود دارد و با مصرف مقدار زیاد آنها سردرد ایجاد می‌شود.
نکته آخری که باید به آن اشاره شود این است که همه افراد نسبت به مواد خوراکی اشاره شده در بالا به یک اندازه حساس نیستند و مصرف این مواد در همه شرایط نمی‌تواند باعث سردرد شود ولی وجود تیرامین به خصوص در خوراکی‌های کهنه یا موادی که تخمیر می‌شوند بیشتر است و این‌گونه مواد عوارض بیشتری دارند. پس با توجه به نکات یادشده در صورت مرتبط بودن سردردتان با مواد غذایی که می‌خورید امکان کاهش شدت سردرد وجود دارد.
کسانی که عادت به خوردن مرتب چای دارند در صورت نخوردن یا طولانی‌شدن فاصله بین زمان مصرف چای دچار سردرد می‌شوند. علت این موضوع عادت به کافئین است. کافئین مهم‌ترین ماده موثر چای و دارای خاصیت مخدر ضعیفی است بنابراین نخوردنش می‌تواند سردرد ایجاد کند. در صورتی که افراد بخواهند از بروز این مشکل پیشگیری کنند، باید مصرف چای را در طولانی‌مدت (مثلا 6 ماه یا بیشتر) کاهش دهند یا قطع کنند.
بعضی از گیاهان اسانس‌دار (حاوی رایحه) یا بوی بعضی از ادویه‌ها می‌تواند در افراد باعث ایجاد سردرد شود. علت این موضوع حساسیت خاص نسبت به ترکیبات معطر گیاهان است. چون این مواد به سرعت از راه بینی و تنفس وارد ریه و جذب خون می‌شوند و اصولا این نوع سردرد به محض بوکردن این مواد به وجود می‌آید.
گاهی تداخل بعضی از داروها و مواد گیاهی می‌تواند باعث سردرد شود. این نوع تداخل با مصرف همزمان این مواد صورت می‌گیرد و این نوع سردرد شایع نیست.
مصرف بعضی از گیاهان دارویی بیشتر از حد توصیه شده می‌تواند باعث سردرد شود. مهم‌ترین این گیاهان شامل شاهدانه، شابیزک، افدرا، پای‌خز و جوز هندی هستند.
بیشترین علت سردرد ناشی از مواد خوراکی می‌تواند مربوط به وجود «تیرامین» در مواد غذایی باشد. تیرامین ماده‌ای است که در مواد غذایی نظیر باقلا، سویا، سس سویا، ماست، شکلات‌ها، پنیر مانده، مشروبات الکلی، گوشت ماهی و گاو، بادمجان، موز، آلوی قرمز، آواکادو، بادام زمینی، نارگیل و آناناس وجود دارد و با مصرف مقدار زیاد آنها سردرد ایجاد می‌شود.
نکته آخری که باید به آن اشاره شود این است که همه افراد نسبت به مواد خوراکی اشاره شده در بالا به یک اندازه حساس نیستند و مصرف این مواد در همه شرایط نمی‌تواند باعث سردرد شود ولی وجود تیرامین به خصوص در خوراکی‌های کهنه یا موادی که تخمیر می‌شوند بیشتر است و این‌گونه مواد عوارض بیشتری دارند. پس با توجه به نکات یادشده در صورت مرتبط بودن سردردتان با مواد غذایی که می‌خورید امکان کاهش شدت سردرد وجود دارد.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص فارماکوگنوزی/استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران
منبع:هفته نامه سلامت/ج
