مرکانتی لیستها به این سؤالات پاسخ ناصحیح دادند. تنها مسأله ای که برای آن کوشش علمی به کار رفته و یک تجزیه و تحلیل مقدماتی به عمل آمده است توجیه نوسان قیمتها از طریق نظریه مقداری پول بود.
با این تئوری برای اولین بار یک مطالعه اقتصادی بدون توجه به عاملهای سیاسی، مذهبی و اخلاقی صورت گرفته است. نظریه مقداری پول نتیجه یک مشاجره علمی بین ژان بدن (1) و دومالستروآ(2) بود.
در سال 1565 دومالستروآ مشاور شارل نهم پادشاه فرانسه و عضو دیوان محاسبات، بروشوری منتشر کرد که در آن صعود قیمتها را که عده زیادی از آن متضرر می شدند ناشی از اِعمال سیاست بی رویه و تقلیل وزن و محتوی مسکوکات وابسته بود.(3) سه سال بعد یعنی در سال 1568 ژان بدن کتابی در «پاسخ به ملاحظات حیرت آور مسیودومالستروآ» می نویسد و در آن مسئولیت ترقی قیمتها را به عهده هجوم طلای خارجی می اندازد. با این بیان ژان بدن کوششی مقدماتی برای ارائه نظریه مقداری پول کرد که می گوید: «سطح عمومی قیمتها مستقیماً با مقدار پول در گردش بستگی دارد و ارزش پول به عکس مقدار آن وابسته است».
تا آن زمان کسی جرأت نمی کرد ثروت بادآورده را تقبیح کند؛ در عصری که ثروت جامعه در وجود طلا و نقره خلاصه می شد و کشورهای اروپایی از هجوم طلا و نقره آمریکا نفع می بردند و علت العلل ترقی قیمتها را در سیل طلا و نقره دانستن عجیب و نامقبول بود.
نظریه مقداری پول مقدمه مرکانتی لیسم نیست. مرکانتی لیستها در عین ترغیب به جمع آوری طلا و نقره، تحصیل ثروت را هدف سیاست پادشاه می دانستند.
پول از نظر آنها مرکز نقل و محور توجه بود. تا آن زمان پول فقط وسیله مبادله بود و سیکل اقتصادی یا فرمول کالا - پول - کالا یا C- M-C نوشته می شود یا C-
که در این صورت
(کالای بدست آمده ) بیش از C (کاالای از دست داده) ارزش خواهد داشت. با رونق گرفتن عقاید مرکانتی لیستها این سیکل اقتصادی تغییر می کند و با فرمول
نشان داده می شود که پول به جای کالا مبدأ و مقصد قرار می گیرد. با این نحوه، طلا و نقره مقبول همه و دو کالای ممتاز خواهند بود که همه جا خواهان دارند و دارنده آنها می تواند هر کالای دیگری را به دست آورد.پی نوشت ها :
1- Jean Boldin متولد 1530 موت: 1595 اهل فرانسه
2- De Malestorit
3- در قرون وسطا پول کمیاب و گران! بود. تغییر قیمتها ناآرامی چندانی بوجود نمی آورد زیرا که غالب مبادلات به صورت پایاپا انجام می شدند ولی از قرن 14 شرایط اقتصادی متمایل به تغییر یافتن شد. تجارت رونق پیدا می کند و از قرن 16 قیمتها به طور عموم ترقی می کنند و این ترقی قیمتها از اسپانیا شروع می شود درحالی که طی سالهای قرن 15، گفته شده است، در اسپانیا قیمت گوشت، روغن، پنیر و مشروب و لباس ثابت مانده بود. در نیمه قرن 16 قیمتها از 1 به 10 افزایش یافته اند و به نسبت کمتر در ایتالیا و فنلاند. که تحت سلطه اسپانیا بود ترقی می کنند. البته در فرانسه قیمتها بالا رفتند ولی نه به اندازه اسپانیا و مورخین نوشته اند قیمت گندم از آخر ربع اول قرن 16 تا ربع سوم 2/5 برابر شد.
