نویسنده: دکتر امیر هوشنگ احسانی*
خال ها انواع و اقسام دارند و لزومی به برداشتن همه آنها نیست
بعد از اضافه‌وزن دوران بارداری، دچار خال‌گوشتی روی بازو و سینه‌ام شده‌ام آیا مساله ربطی به بارداری‌ام دارد؟ آیا باید آنها را بردارم؟ امکان بدخیمی وجود دارد؟تعداد خال، ژنتیکی است و قابل پیش‌بینی نیست. حتی نمی‌توان حدس زد تعداد خال در شخصی که تعداد محدودی خال دارد افزایش می‌یابد یا خیر. البته گاهی آنچه مردم به عنوان خال گوشتی می‌شناسند، اصلا خال نیست. خال، نوعی تومور خوش‌خیم پوستی است که در یک جریان تکاملی از خال‌های مسطح تا خال‌های برجسته تغییر شکل پیدا می‌کند. منشأ آن هم سلولهای تغییریافته رنگدانه‌ای پوست است که بر اثر ژنتیک در نقاطی خاص از بدن تجمع می‌یابد. در واقع تجمعی از سلولهای رنگدانه‌ای باعث ظهور خال می‌شود.
خال‌ها انواع و اقسام دارند
دسته اول که خال‌های شایعی هستند، معمولا از زمان تولد وجود ندارند و به تدریج و با افزایش سن در دوران کودکی و گاهی تا 25 سالگی ایجاد می‌شوند. این خال‌ها در ابتدا معمولا مسطح هستند و در هر ناحیه‌ای از پوست بدن ممکن است تظاهر پیدا کنند. آنها به تدریج اضافه و با افزایش سن برجسته یا همرنگ پوست می‌شوند. البته این روند تکاملی خال ممکن است در تمام خال‌ها طی نشود. نوع دیگری از خال‌ها، خال‌های مادرزادی هستند که هنگام تولد هم وجود دارند و ریسک ایجاد بدخیمی در آنها بالاست. البته این خطر متناسب با اندازه بزرگی آنهاست. هر چه یک خال بزرگ‌تر باشد، احتمال بدخیمی آن بیشتر است. نمای این خال‌ها مخملی و مودار و درمان آنها فقط جراحی است. البته در برخی موارد به قدری بزرگ هستند که امکان جراحی نیست. خال آبی و خال عروقی ویژگی‌های خاص خود و روش درمانی مخصوص به خود را دارند و در حال حاضر مورد بحث ما نیستند. بعضی‌ها خال برجسته را همان خال گوشتی می‌دانند ولی این‌طور نیست. خال‌های گوشتی در واقع اسکین‌تگ (skin tag) یا زواید گوشتی یا منگوله هستند که ماهیتشان سلولهای رنگدانه‌ای نیست بلکه سلولهای پوستی است و بیشتر در افراد مبتلا به دیابت یا دچار اختلالات تیروییدی یا اضافه وزن و نیز در دوران بارداری بروز می‌کنند. خال برجسته، از سلولهای رنگدانه‌ای به وجود می‌آید و تفاوت آن با خال گوشتی در این است که اولا اسکین‌تگ‌ها تو خالی‌اند و دوما پایه ظریفی دارند که با آن به پوست چسبیده‌اند و به راحتی جدا می‌شوند اما امکان رشد مجدد آنها وجود دارد در حالی که خال برجسته را با جراحی باید برداشت. محل ایجاد خال، قابل پیش‌بینی نیست. ممکن است در نواحی مختلفی از صورت یا بدن یک فرد جوان که تا دو سال پیش خالی روی صورتش نداشته، خال ظاهر شود.اسکین‌تگ‌ها هم همان‌طور که گفتم در پی بارداری یا اختلالات تیروییدی یا دیابت، بیشتر در نواحی گردن، زیر بغل، کشاله ران، چین‌ها و زیر سینه ظاهر می‌شوند. معمولا نیازی به برداشتن خال نیست مگر اینکه خود فرد تمایل داشته باشد. در این شرایط نیز لازم است به پزشک متخصص مراجعه و بعد از آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم، خال برداشته شود. معمولا خال‌ها روند بدخیمی ندارند و به ندرت ممکن است بدخیم شوند اما ظهور رنگدانه‌های مختلف و چندرنگ شدن خال، نامنظم و بزرگ‌شدن آن نشانه بدخیمی خال است. اینکه کدام خال دچار بدخیمی خواهد شد قابل پیش‌بینی نیست. در بیشتر موارد سرطان سلولهای رنگدانه‌ای (ملانوما) از پوست سالم ایجاد می‌شود.
بهترین روش برداشتن خال
بهترین روش برداشتن خال، جراحی است اما باید فرد را متوجه این موضوع کرد که ممکن است بعد از برداشتن خال، جوشگاه یا جای جراحی باقی بماند. روش دیگر، سوزاندن یا لیزر است که فقط برای برداشتن خال‌های مسطح می‌توان از آن استفاده کرد. در مورد روش‌های مختلف و ممکن برای برداشتن خال گوشتی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. بهترین روش برداشتن خال‌های گوشتی، سوزاندن آنهاست ولی به هر حال ریسک عود وجود دارد. اگر خال گوشتی یا اسکین‌تگ‌ها را برنداریم، هم هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند.برداشتن خال در کودکی صحیح است؟
دکتر فریبا قلمکار**خال 2 نوع دارد؛ مادرزادی یا اکتسابی. از سن 4 سالگی، همه انسان‌ها خال‌های اکتسابی پیدا می‌کنند. خال مادرزادی 3 نوع است؛ خال کوچک، خال متوسط و خال بسیار بزرگ که بزرگ‌تر از 20 سانتی‌متر است و سطح وسیعی از پوست را می‌پوشاند.
چون ممکن است خال‌های مادرزادی بیشتر از خال‌های اکتسابی تغییرات بدخیمی داشته باشند، به توجه بیشتری نیاز دارند. خال‌های مادرزادی کوچک و متوسط را تا سن بلوغ زیر نظر می‌گیرند و اندازه آنها را مرتب یادداشت می‌کنند. اگر تغییری در وسعت یا رنگ آنها به وجود آمد، باید به پزشک مراجعه کنید تا خال را بردارد ولی اگر خال متوسط یا کوچک تغییری نکرد، بعد از سن بلوغ می‌توان در صورت تمایل آنها را برداشت. برای خال‌های بسیار بزرگ باید از ابتدای تولد به پزشک متخصص پوست مراجعه و برای درمان آنها اقدام کرد. خال‌های اکتسابی از 4 سالگی به وجود می‌آیند و تعداد آنها نیز ژنتیکی است و این عقیده که یک خال زادوولد می‌کند، اشتباه است. خال‌های اکتسابی 3 نوع دارند؛ مسطح، کمی برجسته و کاملا برجسته. خال‌های برجسته معمولا تغییرات بدخیمی ندارند و خال‌های مسطح برخلاف تصور عامه، مهم‌ترند.
اگر خال مسطح قرینه نباشد و بیشتر از یک رنگ در آن دیده شود، ترجیحا باید آن را برداشت زیرا احتمال تغییرات ناخوشایند در آن در مقایسه با خالی که رشد منظم، حالت قرینه و یکرنگ دارد، بیشتر است. اگر والدین یک کودک دیدند خال فرزندشان حالت نامنظم و بیش از یک رنگ دارد، باید به پزشک مراجعه کنند تا آن را زیر نظر بگیرد. اگر تشخیص داده شد که ضرورتی برای برداشتن خال وجود دارد، می‌توان آن را در هر سنی برداشت. البته هیچ دلیلی هم برای عجله وجود ندارد، این علایم فقط نشان می‌دهند که در این خال استعداد تغییرات ناخوشایند بیشتر است ولی نمی‌توان گفت مشکلی ایجاد می‌کند یا خیر. تصمیم‌گیری نهایی با پزشک است.
برداشتن خال مقدمه چینی می‌خواهد
دکتر پروین منصوری ***حتما باید قبل از تصمیم‌گیری برای برداشتن خال، به متخصص پوست مراجعه کنید تا کاملا خال شما را معاینه کند. شاید به نظر خودتان برداشتن خال برای زیبایی، ارزش این همه مقدمه‌چینی را نداشته باشد اما اگر دردسرهای این اهمال‌کاری را بدانید، نظرتان عوض می‌شود.
خانم جوانی با گوشت اضافه بدمنظره‌ای روی بینی به بیمارستان مراجعه کرده بود. پس از بررسی، متوجه شدیم برای برداشتن خال روی بینی خود به یک آرایشگاه مراجعه کرده‌است و حالا با این گوشت اضافه ایجاد شده در محل خال، نمی‌داند چه کند. اگر پزشک این خانم را معاینه می‌کرد و از او شرح‌حال می‌گرفت، متوجه می‌شد که آیا مستعد تشکیل کلویید (گوشت اضافه) در محل زخم‌های کوچک است یا نه، آیا بیماری زمینه‌ای مانند دیابت دارد و بسیاری از مسایل دیگر که در تصمیم نهایی برای برداشتن خال، لزوم دقت را بالا می‌برد تا این کار بدون عارضه انجام شود را در نظر می‌گرفت. در بعضی افراد به دنبال یک زخم کوچک، بلافاصله یک اسکار بر جا می‌ماند و اغلب پس از هر جراحی، چه برای کیست باشد و چه خال و... مستعد تشکیل کلویید می‌شوند. به‌علاوه پوست روی بینی قابلیت کشش زیادی ندارد و خال آن باید به‌وسیله لیزر مخصوص CO2 سوپرپایپ و پزشک متبحر با دقت برداشته‌شود. استفاده از لیزر و دستگاه رادیوفرکوئنسی نتیجه قابل‌قبول‌تری دارد. سوزاندن خال با استفاده از الکتروکوتر، با توجه به جایگزین‌های خوبی که داریم، مطلوب نیست.با استفاده از لیزر یا رادیوفرکوئنسی هیچ اسکاری برجا نمی‌ماند بنابراین پزشک برحسب محل خال و پس از آنکه به ماهیتش پی‌برد، روش مناسب شما را انتخاب می‌کند. برای تشخیص ماهیت خال، پزشک متخصص با معاینه دقیق تغییرات ظاهری خال را می‌سنجد و اگر نگران و مشکوک به بدخیمی شود، با یک نمونه‌برداری، ماهیت خال را می‌شناسد. برداشتن خال‌ها چه با هدف زیبایی و چه به دلیل نگرانی از تغییرات خال به سمت بدخیمی و با علت درمانی، باشد حتما باید پیش از برداشتن تحت معاینه قرار بگیرد.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص پوست و مو، عضو هیات علمی علوم پزشکی تهران
** دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
*** استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
/ج
