هویدا در طول دوران نخست وزیری اش توجهی ویژه به بهائیان مبذول می داشت و برای آنها امتیازات ویژه قایل می شد. از رهگذر این توجه و امتیازات بود که بهائیان در دوره نخست وزیری هویدا به سرعت رشد کردند و در عرصه های مختلف، بویژه اقتصادی به توفیقاتی نایل آمدند
بهائیگری: یکی از ادعاهای فرقه بهائیت این است که میگوید بهائیت دخالتی در امور سیاسی ندارد، در جلسات و محافل و اجتماعات بهائیان هیچ صحبتی از سیاست نمیشود و بطور کلی اعضای این تشکیلات از دخالت در امور سیاسی ممنوع اند و در منطقه ای که سکونت دارند باید از حکومت آن پیروی و اطاعت کنند.
اما واقعیت غیر از این است و از آن روزی که علی-محمد باب اعدام شد و ناصرالدین شاه قاجار هدف سوء قصد قرار گرفت. بهائیان، به سیاست گرایش پیدا کرده و تا به امروز بهائیان ایران هم در امور سیاسی دخالت کردند و هم در جریانهای سیاسی بین المللی راه پیدا کردند. بهائیان در ایران از ابتدای قرن حاضر مشاغل مهم دولتی و حتی مقامات عالیرتبه را در دست خود گرفتند و در تمام امور مملکتی دخالت و نفوذ داشتند.
اولین تاثیر محسوس حضور بهائیان در مشاغل بالای کشور، افزایش روند استخدام بهائیان در وزارتخانه ها و سازمان های دولتی بود که در اواخر نخست وزیری هویدا در تعرفه¬های خدمتی علناً، وابستگی خود را به فرقه بهائی اعلام و ابراز می داشتند. همچنین در ارتش ارفاق هایی نسبت به افسران و دانشجویان و سربازان وظیفه بهایی می شد و در اولین ماههای بهار و تابستان 1344 دستور داده شده کلیه افسران و دانشجویان و سربازان بهایی برای شرکت در جشنهای مذهبی خود 48 ساعت به مرخصی بروند. 1
هویدا در طول دوران نخست وزیری اش توجهی ویژه به بهائیان مبذول می داشت و برای آنها امتیازات ویژه قایل می شد. از رهگذر این توجه و امتیازات بود که بهائیان در دوره نخست وزیری هویدا به سرعت رشد کردند و در عرصه های مختلف، بویژه اقتصادی به توفیقاتی نایل آمدند. خسرو معتضد در این باره می گوید:
« تنها دو سال پس از نخست وزیری هویدا که «خانم گ ـ آـ ص» از آشنایان نویسنده، به من گفته است که او (هویدا) می گفت اصلاً بهایی نبوده و لائیک است و تعصبی در بهائیگری ندارد، تعداد انجمن ها و لجنه های بهایی در ایران به صورت حیرت انگیزی افزایش یافت. عده زیادی از بهائیان که ابتدا ادعا می کردند مسلمانند ولی بعدها در پرسش نامه های استخدامی آشکارا می-نوشتند بهایی هستند. در دانشگاهها، وزاتخانه ها، سازمان های دولتی و ارتش به مقامات مهم منصوب شدند ... در دوران نخست وزیری هویدا، پیروان فرقه بهایی قدرت و نفوذ زیادی به دست آوردند. بهائیان این قدرت و نفوذ را نه فقط برای کسب ثروت و قدرت شخصی بلکه بر حسب خیالپردازی ها و آمال و آرمانهای مفروض خویش، به منظور تبدیل و تغییر تدریجی در باورهای و برداشت های عقیدتی و ذهنی مردم ایران و اشاعه کیش بهایی یا دست کم رسمی ساختن آن به مثابه یکی از ادیان الهی به کار می-بردند.» 2
در مورد وابستگی هویدا به فراماسونری و شرکت وی در جلسات لژهای گوناگون، اسناد متعددی در دست می باشد که مؤید حضور وی در لژ مولوی، لژ تهران، لژ لایت، لژ بزرگ ایران، لژ کورش و لژ فروغی می باشد
هویدا بهائیان را به مشاغل کلیدی می گماشت. حتی چند وزیر کابینه او همچون سپهبد صنیعی وزیر جنگ، فرخ رو پارسای وزیر آموزش و پرورش، منوچهر شاهقلی وزیر بهداری، منصور روحانی وزیر آب و برق، منوچهر تسلیمی وزیر بازرگانی بهایی بودند. هویدا در مدت حکومت خود با به کار بستن تصمیمات کادر رهبری کمیته، نفوذ بهائیان را در همه سطوح سیاسی ـ اقتصادی و نظامی به حد کامل گسترش داد تا بدان حد وقتی رئیس دانشگاه تهران خواست با احضار دکتر احسان الله یارشاطر، استاد بهائی الاصل فرهنگ و تاریخ ایران در آمریکا، جلو کارهای مخربانه و ضد ملی و مذهبی او را بگیرد، مورد غضب هویدا قرار گرفت و از ریاست دانشگاه تهران برکنار شد.
حمایت های هویدا از بهائیان تا آن حد وسعت یافت که تقدیر و سپاسگزاری از او در دستور کار محفل های بهایی قرار گرفت و در بسیاری از گزارشهایی که ساواک از محفل های بهائیان تهیه کرده است، اسنادی از این تقدیر و تشکر از هویدا دیده می-شود. به نمونه ای از این گزارش ها نگاه کنیم:
«جلسه مورخ 7/3/1347 کمیسیون نشر نفحات الله در منزل اسدالله قدسیان زاده تشکیل گردید. در این جلسه عباس اقدسی که سخنران کمیسیون بود، از آقایان اسدالله علم وزیر دربار و امیرعباس هویدا به عنوان بهایی و بهایی زاده به خاطر الطافشان نسبت به بهائیت تقدیر و تشکر به عمل آورد. در این جلسه همچنین مطرح شد که پیشرفت ما بهائیان در این است که در هر اداره ایران و تمام وزارتخانه ها یک جاسوس داریم و هفته ای یکبار که طرح های تهیه شده به وسیله دولت به عرض شاهنشاه آریامهر می رسد، گزارشاتی نیز در زمینه طرح به محفل های روحانی بهائی می رسد.» 3
به طور کلی بهائیان ایران، پیشرفت و موفقیتهای خود در دهه آخر سلطنت محمدرضا پهلوی را نتیجه خدمات و پشتیبانی هویدا می دانستند. در یکی دیگر از گزارشهای ساواک در سال 1357 به این نکته اشاره شده است:
«... آقای امیرعباس هویدا به پشتیبانی بیت العدل اعظم مدت سیزده سال بر ایران حکومت کرده و جامعه بهائیت به پیشرفت های قابل توجهی رسید و افراد متنفذ بهایی پست های مهمی را در ایران اشغال کردند و پول¬های مملکت را به خارج فرستادند.» 4
فراماسونری: هویدا یک فراماسون بود و در دوره صدارت او، ایران به عرصه تاخت و تاز لژهای مختلف فراماسونری تبدیل شد. امیرعباس هویدا به احتمال قریب به یقین در همان سال های 1335- 1330 که در سازمان ملل در ژنو مستقر بود به جرگه فراماسونری پیوست و در بازگشت به ایران از حمایت نیرومند داخلی و خارجی برخوردار شد. حامیان هویدا که در واقع پشتیبان وی در عرصه سیاست ایران شدند، یعنی رجبعلی منصور وعبدالله انتظام، هر دو از ارکان فراماسونری ایران بودند. 5
در مورد وابستگی هویدا به فراماسونری و شرکت وی در جلسات لژهای گوناگون، اسناد متعددی در دست می باشد که مؤید حضور وی در لژ مولوی، لژ تهران، لژ لایت، لژ بزرگ ایران، لژ کورش و لژ فروغی می باشد. 6 اما به گونه ای که خود هویدا اظهار می دارد، وی از شرکت در این جلسات حتی الامکان خودداری می کرده است. واین عدم حضور به منزله مبرّا بودن وی از عضویت در تشکیلات فراماسونری نیست، بلکه وی در نظر داشته تا از خود یک چهره محبوب و مردمی بسازد و مورد نفرت و انزجار عموم ملت قرار نگیرد.
با وجود چهره امیرعباس هویدا به عنوان یکی از استادان بزرگ «لژ بزرگ ایران»، حضور فعال دیگر فراماسونها دردستگاه حکومتی وی دور از انتظار نبود.
حمایتهای هویدا از بهائیان تا آن حد وسعت یافت که تقدیر و سپاسگزاری از او در دستور کار محفل های بهایی قرار گرفت
درچند گزارش ساواک به این مسئله اشاره شده است. در یک گزارش که تاریخ مرداد ماه 1348 را بر پیشانی خود دارد، چنین می خوانیم:
«احتراماً با توجه به ترمیم کابینه آقای امیرعباس هویدا، ذیلاً اسامی وزراء عضو تشکیلات فراماسونری جهت استحضار از عرض می گذرد: آقای امیرعباس هویدا نخست وزیر، ناصر یگانه وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر، جواد منصور وزیر اطلاعات، حسن زاهدی وزیر کشور، منوچهر پرتو وزیر دادگستری، مجید رهنما وزیر علوم و تعلیمات عالیه، فتح الله ستوده وزیر پست و تلگراف و تلفن، مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، ایرج وحیدی وزیر کشاورزی.» 7
اداره کل سوم ساواک در تاریخ 8/2/1352 نیز اسامی وزرای فراماسون هویدا را گزارش کرده است. در این گزارش افزون بر اسامی بالا افرادی چون محمود قوام صدری وزیر مشاور، نصیر عصار معاون نخست وزیر و سرپرست سازمان اوقاف و هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ذکر شده است. 8
بهائیگری: یکی از ادعاهای فرقه بهائیت این است که میگوید بهائیت دخالتی در امور سیاسی ندارد، در جلسات و محافل و اجتماعات بهائیان هیچ صحبتی از سیاست نمیشود و بطور کلی اعضای این تشکیلات از دخالت در امور سیاسی ممنوع اند و در منطقه ای که سکونت دارند باید از حکومت آن پیروی و اطاعت کنند.
اما واقعیت غیر از این است و از آن روزی که علی-محمد باب اعدام شد و ناصرالدین شاه قاجار هدف سوء قصد قرار گرفت. بهائیان، به سیاست گرایش پیدا کرده و تا به امروز بهائیان ایران هم در امور سیاسی دخالت کردند و هم در جریانهای سیاسی بین المللی راه پیدا کردند. بهائیان در ایران از ابتدای قرن حاضر مشاغل مهم دولتی و حتی مقامات عالیرتبه را در دست خود گرفتند و در تمام امور مملکتی دخالت و نفوذ داشتند.
اولین تاثیر محسوس حضور بهائیان در مشاغل بالای کشور، افزایش روند استخدام بهائیان در وزارتخانه ها و سازمان های دولتی بود که در اواخر نخست وزیری هویدا در تعرفه¬های خدمتی علناً، وابستگی خود را به فرقه بهائی اعلام و ابراز می داشتند. همچنین در ارتش ارفاق هایی نسبت به افسران و دانشجویان و سربازان وظیفه بهایی می شد و در اولین ماههای بهار و تابستان 1344 دستور داده شده کلیه افسران و دانشجویان و سربازان بهایی برای شرکت در جشنهای مذهبی خود 48 ساعت به مرخصی بروند. 1
« تنها دو سال پس از نخست وزیری هویدا که «خانم گ ـ آـ ص» از آشنایان نویسنده، به من گفته است که او (هویدا) می گفت اصلاً بهایی نبوده و لائیک است و تعصبی در بهائیگری ندارد، تعداد انجمن ها و لجنه های بهایی در ایران به صورت حیرت انگیزی افزایش یافت. عده زیادی از بهائیان که ابتدا ادعا می کردند مسلمانند ولی بعدها در پرسش نامه های استخدامی آشکارا می-نوشتند بهایی هستند. در دانشگاهها، وزاتخانه ها، سازمان های دولتی و ارتش به مقامات مهم منصوب شدند ... در دوران نخست وزیری هویدا، پیروان فرقه بهایی قدرت و نفوذ زیادی به دست آوردند. بهائیان این قدرت و نفوذ را نه فقط برای کسب ثروت و قدرت شخصی بلکه بر حسب خیالپردازی ها و آمال و آرمانهای مفروض خویش، به منظور تبدیل و تغییر تدریجی در باورهای و برداشت های عقیدتی و ذهنی مردم ایران و اشاعه کیش بهایی یا دست کم رسمی ساختن آن به مثابه یکی از ادیان الهی به کار می-بردند.» 2
در مورد وابستگی هویدا به فراماسونری و شرکت وی در جلسات لژهای گوناگون، اسناد متعددی در دست می باشد که مؤید حضور وی در لژ مولوی، لژ تهران، لژ لایت، لژ بزرگ ایران، لژ کورش و لژ فروغی می باشد
هویدا بهائیان را به مشاغل کلیدی می گماشت. حتی چند وزیر کابینه او همچون سپهبد صنیعی وزیر جنگ، فرخ رو پارسای وزیر آموزش و پرورش، منوچهر شاهقلی وزیر بهداری، منصور روحانی وزیر آب و برق، منوچهر تسلیمی وزیر بازرگانی بهایی بودند. هویدا در مدت حکومت خود با به کار بستن تصمیمات کادر رهبری کمیته، نفوذ بهائیان را در همه سطوح سیاسی ـ اقتصادی و نظامی به حد کامل گسترش داد تا بدان حد وقتی رئیس دانشگاه تهران خواست با احضار دکتر احسان الله یارشاطر، استاد بهائی الاصل فرهنگ و تاریخ ایران در آمریکا، جلو کارهای مخربانه و ضد ملی و مذهبی او را بگیرد، مورد غضب هویدا قرار گرفت و از ریاست دانشگاه تهران برکنار شد.
حمایت های هویدا از بهائیان تا آن حد وسعت یافت که تقدیر و سپاسگزاری از او در دستور کار محفل های بهایی قرار گرفت و در بسیاری از گزارشهایی که ساواک از محفل های بهائیان تهیه کرده است، اسنادی از این تقدیر و تشکر از هویدا دیده می-شود. به نمونه ای از این گزارش ها نگاه کنیم:
«جلسه مورخ 7/3/1347 کمیسیون نشر نفحات الله در منزل اسدالله قدسیان زاده تشکیل گردید. در این جلسه عباس اقدسی که سخنران کمیسیون بود، از آقایان اسدالله علم وزیر دربار و امیرعباس هویدا به عنوان بهایی و بهایی زاده به خاطر الطافشان نسبت به بهائیت تقدیر و تشکر به عمل آورد. در این جلسه همچنین مطرح شد که پیشرفت ما بهائیان در این است که در هر اداره ایران و تمام وزارتخانه ها یک جاسوس داریم و هفته ای یکبار که طرح های تهیه شده به وسیله دولت به عرض شاهنشاه آریامهر می رسد، گزارشاتی نیز در زمینه طرح به محفل های روحانی بهائی می رسد.» 3
به طور کلی بهائیان ایران، پیشرفت و موفقیتهای خود در دهه آخر سلطنت محمدرضا پهلوی را نتیجه خدمات و پشتیبانی هویدا می دانستند. در یکی دیگر از گزارشهای ساواک در سال 1357 به این نکته اشاره شده است:
«... آقای امیرعباس هویدا به پشتیبانی بیت العدل اعظم مدت سیزده سال بر ایران حکومت کرده و جامعه بهائیت به پیشرفت های قابل توجهی رسید و افراد متنفذ بهایی پست های مهمی را در ایران اشغال کردند و پول¬های مملکت را به خارج فرستادند.» 4
فراماسونری: هویدا یک فراماسون بود و در دوره صدارت او، ایران به عرصه تاخت و تاز لژهای مختلف فراماسونری تبدیل شد. امیرعباس هویدا به احتمال قریب به یقین در همان سال های 1335- 1330 که در سازمان ملل در ژنو مستقر بود به جرگه فراماسونری پیوست و در بازگشت به ایران از حمایت نیرومند داخلی و خارجی برخوردار شد. حامیان هویدا که در واقع پشتیبان وی در عرصه سیاست ایران شدند، یعنی رجبعلی منصور وعبدالله انتظام، هر دو از ارکان فراماسونری ایران بودند. 5
در مورد وابستگی هویدا به فراماسونری و شرکت وی در جلسات لژهای گوناگون، اسناد متعددی در دست می باشد که مؤید حضور وی در لژ مولوی، لژ تهران، لژ لایت، لژ بزرگ ایران، لژ کورش و لژ فروغی می باشد. 6 اما به گونه ای که خود هویدا اظهار می دارد، وی از شرکت در این جلسات حتی الامکان خودداری می کرده است. واین عدم حضور به منزله مبرّا بودن وی از عضویت در تشکیلات فراماسونری نیست، بلکه وی در نظر داشته تا از خود یک چهره محبوب و مردمی بسازد و مورد نفرت و انزجار عموم ملت قرار نگیرد.
با وجود چهره امیرعباس هویدا به عنوان یکی از استادان بزرگ «لژ بزرگ ایران»، حضور فعال دیگر فراماسونها دردستگاه حکومتی وی دور از انتظار نبود.
حمایتهای هویدا از بهائیان تا آن حد وسعت یافت که تقدیر و سپاسگزاری از او در دستور کار محفل های بهایی قرار گرفت
درچند گزارش ساواک به این مسئله اشاره شده است. در یک گزارش که تاریخ مرداد ماه 1348 را بر پیشانی خود دارد، چنین می خوانیم:
«احتراماً با توجه به ترمیم کابینه آقای امیرعباس هویدا، ذیلاً اسامی وزراء عضو تشکیلات فراماسونری جهت استحضار از عرض می گذرد: آقای امیرعباس هویدا نخست وزیر، ناصر یگانه وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر، جواد منصور وزیر اطلاعات، حسن زاهدی وزیر کشور، منوچهر پرتو وزیر دادگستری، مجید رهنما وزیر علوم و تعلیمات عالیه، فتح الله ستوده وزیر پست و تلگراف و تلفن، مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، ایرج وحیدی وزیر کشاورزی.» 7
اداره کل سوم ساواک در تاریخ 8/2/1352 نیز اسامی وزرای فراماسون هویدا را گزارش کرده است. در این گزارش افزون بر اسامی بالا افرادی چون محمود قوام صدری وزیر مشاور، نصیر عصار معاون نخست وزیر و سرپرست سازمان اوقاف و هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ذکر شده است. 8
پی نوشت ها :
1- خسرو معتضد، هویدا سیاستمدار پیپ، عصا، گل ارکیده، جلد دوم، تهران: زرین، 1378ص633.
2- همان، صص672- 671.
3- حسین میر، تشکیلات فراماسونری در ایران، تهران: علمی، 1371، ص210.
4- همان.
5- محمد اختریان، نقش امیرعباس هویدا در تحولات سیاسی اجتماعی ایران، تهران: علمی، 1375،ص161.
6- موسسه مطالعات و پژوهش¬های سیاسی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج دوم: جستارهایی از تاریخ معاصر ایران، چ دوازدهم، تهران: اطلاعات، 1379،ص392.
7- همان، ص394.
8- همان.
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
