نیکی به پدر و مادر و همچنین جفای به آنها از جمله اموری است که شامل آن سنّت لایتغیر الهی-مبنی بر حسن عاقبت یا سوء عاقبت-می گردد.
در این مقاله به بررسی برکات نیکی به والدین در زندگی دنیوی و اخروی و نیز بعضی دیگر از مصادیق آن می پردازیم.
اجر و ثواب و خیرات نیکی نمودن به والدین در دنیا
آویخته شدن به درخت بهشتی طوبی در دنیا
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: شخصی که به والدین خود نیکی می کند، طوبی برای او خواهد بود (1).آسان شدن امور
امام صادق علیه السلام فرمود: شخصی که دوست دارد خدای عزّ و جلّ سکرات مرگ را بر او آسان نماید. بر او لازم است که با خویشان خود صله رحم نماید و به والدین خود نیکی کند.اگر او چنین کند خدای عزّ و جلّ سختی جان کندن را برای او آسان می گرداند و هرگز-در زندگی خود-دچار فقر و تنگدستی نخواهد شد (2).
اجابت یافتن دعاء
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: سه گروه هستند که دعای آنها مستجاب می شود؛از جمله آن گروه: فرزندی است که به والدین خود نیکی می کند (3).
امان از خشم الهی
حضرت فاطمه زهرا علیها السلام به این مضمون فرمود: نیکی به والدین برای در امان ماندن از خشم الهیواجب شده است (4).تبسّم و خنده ملک الموت
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: بدرستی که ملک الموت بر چهره شخصی که به والدین خود نیکی می کند تبسم می نماید و بر روی شخصی که عاقّ والدین است اخم نموده و بر او خشم می نماید (5).تقرّب جستن به خدای متعال
امام کاظم علیه السلام به این مضمون فرمود: بهترین چیزی که یک بنده می تواند با آن به خدای متعال تقربّ جوید بعد از شناخت او-:نماز و نیکی نمودن به والدین می باشد...(6).تاخیر افتادن اجل و مرگ
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: در عالم رؤیا مشاهده نمودم که ملک الموت به نزد شخصی برای قبض روح او رفت، اما نیکی نمودن این شخص به والدین خود مانع از این کار شد (7).پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: شخصی که در سخن گفتن راستگو باشد و در مورد خود انصاف بخرج دهد و به والدین خود نیکی نماید و صله رحم بجای آورد. اجل چنین شخصی به تاخیر می افتد و در رزق او گشایش و توسعه بوجود می آید و از عقل خود بهره ور می گردد و هنگام پاسخگویی در قبر -در وقت پرسش از او-پیروز و موّفق خواهد بود (8).
دعای خیر ملائکه
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: دو ملک از ملائکه اینگونه دعا می کنند:یکی از آنها می گوید: خدایا-کسانی را که به والدین خود نیکی می کنند حفظ فرما و دیگری می گوید: خدایا بر کسانی که عاقّ والدین هستند غضب کن و آنها را نابود ساز (9).
رضایتمندی خدای عزّ و جلّ
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: رضایتمندی خدا را در نیکی نمودن به والدین پیدا کردم (10).امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: برای زود رسیدن به رضایتمندی خدا هیچ عبادتی مانند نیکی کردن به والدینی که با ایمان هستند نمی باشد. زیرا حقّ والدین از حقّ خدای عزّ و جلّ سرچشمه گرفته است. اگر آنها در مسیر دین و سنّت باشند(11).
امام باقر علیه السلام به این مضمون فرمود: نیکی کردن به والدین موجب رضایتمندی خدا می گردد (12).
زیاد شدن رزق و روزی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: شخصی که دوست داشته باشد که خداوند عمر او را زیاد کند و روزیش افزون گردد. بر او لازم است که به والدین خود نیکی نماید و صله رحم کند (13).امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: صله رحم نمودن و نیکی کردن به والدین موجب زیاد شدن عمر می شود و باعث زیاد شدن روزی نیزمی گردد(14).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: شخصی که به من ضمانت دهد که به والدین خود نیکی نماید و صله رحم به جای آورد. من نیز به او ضمانت می دهم که مال او افزون گردد و عمر او زیاد می شود و در میان مردم و خویشان محبوب می گردد (15).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله فرمود: در تورات نوشته شده است: ای فرزند آدم! تقوای الهی را پیشه خود ساز و به والدین خود نیکی کن و صله رحم بجای آور؛ تا من رزق و روزی تو را افزون سازم و کارها را برای تو آسان نمایم و سختیها را از تو درو کنم (16).
زیاد شدن عمر و طولانی شدن آن
امام باقر علیه السلام فرمود: نیکی نمودن به والدین و بجای آوردن صله رحم عمر را زیاد می کند (17).امام صادق علیه السلام به شخصی به نام میسر فرمود: اگر می خواهی که عمرت طولانی گردد. به والدین خود نیکی نما (18).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و له فرمود: شخصی که به والدین خود نیکی کند خدای عزّ و جلّ عمر او را زیاد می گرداند (19).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: شخصی که دوست دارد که عمراو از بقیه مردم طولانی تر باشد، بر او لازم است که به والدین خود نیکی نماید و صله رحم کند و با همسایگان خود با احسان و نیکی رفتار نماید.(20)
زیر سایه عرش الهی قرار گرفتن
هنگامی که حضرت موسی علیه السلام مشغول مناجات با خدای عزّ و جلّ بود. مشاهده نمود که مردی زیر سایه عرش الهی قرار دارد.او باخود گفت: این شخص یقیناً در نزد خدای متعال کرامت و منزلت دارد. آنگاه حضرت موسی علیه السلام از خدا خواست تا نام این شخص را برای او بازگو کند. خدای متعال به حضرت موسی علیه السلام فرمود: نام او را به تو نمی گویم. اما کردار و رفتار او را برای تو بازگو می کنم. او شخصی است که به والدین خود نیکی می کرد. به مرد نسبت به آنچه خداوند به آنها داده حسادت نمی ورزید و بین دو نفر سخن چنین و نمّامی نمی کرد.(21)
سلام الهی
یاَ یَحیَی خُذِ الکِتابَ بِقُوَّهٍ وَ آتَینَاهُ الحُکمَ صَبِیَّاً «12»وَ حَنَاناً مِن لَدُنَّا وَ زَکَاهً وَ کَانَ تَقِیَّاً «13»
وَ بِرَّاً بِوَالِدَیهِ (22)وَ لَم یَکُن جَبَّاراً (23)عَصِیَّاً «14»
وَ سَلاَمٌ عَلَیهِ (24)یَومَ وُلِدَ وَ یَومَ یَمُوتُ وَ یَومَ یُبعَثُ حَیَّاً «15» (مریم)
در این آیه مبارکه که درباره خصوصیّات حضرت یحیی علیه السلام می باشد چنین آمده است:
او به والدین خود نیکی می کرد و به همین خاطر خدای عزّ وجلّ بر او درود و سلام فرستاد و این سلام و درود در دنیا و آخرت بر او استمرار دارد.
شایستگی برای تجلیل و تکریم
روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله درجائی نشسته بودند که زنی به نزد ایشان آمد و این زن خواهر رضاعی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود هنگامی که حضرت به او نگاه کردند خوشحال و مسرور شدند و زیر انداز خود را برای آن زن گستراندند و او را بر روی آن نشاندند.سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله رو به سوی او نمود و با او سخن گفت و به چهره اش لبخند زد. پس از اندک زمانی آن زن از جای خود برخاست و رفت سپس برادر این زن به نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد.
امّا مردم با کمال تعجّب مشاهده کردند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله احترام و تکریمی را که از خواهر او نمودند نسبت به برادرش انجام ندادند.
به همین خاطر مردم به پیامبراکرم صلی الله علیه و آله گفتند: یا رسول الله! چرا از این خواهر بیشتر از این برادر تجلیل کردید؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: زیرا آن خواهر بیشتر از این برادر به والدین خود نیکی می نمود.(25)
قبولی توبه
روزی مردی به نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده و به ایشان گفت: یا رسول الله! من مرتکب اعمال زشت و قبیحی شده ام آیا راه توبه برای من باز است؟پیامبر اکرم صل الله علیه و آله به آو فرمود: آیا والدین تو زنده هستند؟
آن مرد گفت: بله پدرم زنده است.
آنگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به آن مرد فرمود: برو و به پدر خود نیکی نما. شاید که آمرزیده شوی. وقتی که آن مرد از نزد پیامبر صلی الله علیه و آله رفت. حضرت فرمود:ای کاش مادر او زنده بود (یعنی:اگر مادر او زنده بود و او به مادر خود نیکی می نمود توبه او کارسازتر بود.).(26)
کسب سود و غنیمت
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره شخصی بنام عبدالله بن رواحه فرمود: چون او به والدین خود نیکی می نمود. به همین خاطر سود و غنیمت او بیشتر شد (27).نیکی متقابل فرزندان
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: شخصی که به والدین خود نیکی کند فرزندان او نیز به او نیکی می کنند.(28)امام صادق علیه السلام فرمود: به پدران خود نیکی کنید تا فرزندانتان به شمانیکی کنند (29).
محبوبیت در نزد خدای متعال
ابن مسعود می گوید: به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفتم: کدام اعمال در نزد خداوند محبوبتر است؟پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: خواندن نمازدر وقت آن و نیکی نمودن به والدین و جهاد نمودن در راه خداوند عزّ و جلّ (30).
محبوبیت در نزد مردم
عمّار بن حیّان می گوید: به امام صادق علی السلام خبر دادم و گفتم: اسماعیل فرزندم به من نیکی می کند.امام صادق علیه السلام فرمود: او را دوست داشتم امّا اینک او را به خاطر این کار بیشتر دوست دارم (31).
اجر و ثواب و خیرات نیکی نمودن به والدین در آخرت
آسان شدن محاسبه
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: نیکی کردن به والدین و صله رحم محاسبه روز قیامت را آسان می کند (32).آمرزش گناهان
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: به عاقّ والدین گفته می شود: هر کاری می خواهی بکن؛ تو مورد آمرزش قرار نخواهی گرفت و به شخصی که به والدین خود نیکی می کند گفته می شود: تو مورد آمرزش الهی قرار خواهی گرفت (33).امان از آتش جهنّم
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: شخصی که به والدین خود نیکی می کند. هرگز وارد جهنّم نخواهد شد (34).پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله فرمود: سه گروه هستند که آتش جهنّم با بدن آنان تماس پیدا نمی کند:
زنی که از همسر خود اطاعت نماید و فرزندی که به والدین خود نیکی می کند و سخاوتمندی که خوش اخلاق باشد (35).
وارد شدن به بهشت
پیامبر اکرم صلی لله علیه و آله به این مضمون فرمود: اگر به والدین خود نیکی کنی، جایگاه تو بهشت می باشد؛ و اگر مورد عاقّ والدین باشی جایگاه تو در آتش جهنّم خواهد بود (36).پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود:
در بهشت بین انبیاء علیهم السلام و شخصی که به والدین خود نیکی کند یک درجه تفاوت وجود دارد و درجهنم بین عاق والدین و فراعنه یک فاصله تفاوت وجود دارد(37).
امام صادق علیه السلام فرمود: شخصی که یکی از این چهار خصلت را داشته باشد وارد بهشت می گردد:
نیکی نمودن به والدین، صله رحم نمودن، نیکی نمودن باهمنشین و خوش اخلاق بودن (38)
مردی به حضرت عیسی علیه السلا گفت: کاری را به من بیاموز که با آن وارد بهشت شوم. حضرت عیسی علیه السلام به او فرمود: تقوای الهی را در ظاهر و باطن پیشه خود ساز و به والدین خود نیکی نما (39).
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به این مضمون فرمود: چهار چیز است که شخص را به بهشت رهنمون می سازد:
کتمان نمودن مصیبت و کتمان نمودن صدقه و نیکی نمودن به والدین و زیاد گفتن ذکر: لا اله الّا الله (40).
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به این مضمون فرمود: شخصی که به والدین خود نیکی می کند در بهشت با نیکوکاران و درستکاران همنشین می باشد (41).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در حدیثی پیرامون بهشت و اهل آن به این مضمون فرمود:
کسانی که دارای این شش خصلت هستند از اهل بهشت می باشند:
شخصی که راستگو می باشد و شخصی که به وعده خود وفا می کند و شخصی که امانت را اداء می نماید و شخصی که به والدین خود نیکی می کند و شخصی که صله رحم بجا می آورد و شخصی که از گناه خود استغفار می کند (42).
امام باقر علیه السلام به این مضمون فرمود: چهار چیز است که هر شخص با ایمان دارای آنها باشد خدای متعال او را در بهشت در اعلی علیین در جایگاهی بلند ساکن نموده و او را در آن محلّ جای خواهد داد.
شخصی که یتیم را مورد پناه و تفقّد رار دهد و با محبّت به او نگاه کند.و برای او همچون پدری مهربان باشد و شخصی که بر افراد ضعیف رحم نموده و آنان را کمک و یاری داده و نیازهای آنها را تأمین نماید و شخصی که به والدین خود نفقه و خرج دهد و با آنها مدارا و ملاطفت نماید و به آنها نیکی نموده و آنها را ناراحت و غمگین نسازد و شخصی که به زیردستان خود جفا نمی کند و بیش از توانشان از آنها توقّع ندارد و در کارها به آنها کمک می کند (43).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: در شب معراج وقتی وارد بهشت شدم. صدای شخصی را شنیدم.
پرسیدم: این شخص کیست؟
در جواب به من گفته شد: او حارث بن نعمان انصاری است که به والدین خود نیکی می نمود و به همین خاطر او صاحب مقام بالا و جایگاه رفعیعی در بهشت می باشد (44).
نیکی نمودن به والدین پس از مرگ آنها
برآورده شدن حاجت
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: هنگامی که از طرف شخصی که ازدنیا رفته است صدقه داده شود، خدای متعال به جبرئیل دستور می دهد که هفتاد هزار ملک را به طرف قبر آن شخص روانه سازد.درحالی که دست هر یک از آن ملائکه طبقی از نور می باشد.
آنها این طبق های نور را به طرف قبر آن شخص می برند و به او می گویند:
سلام بر تو باد-ای ولی خدا! این هدیه است از طرف فلان فرزند فلان به تو داده شده است.
در این هنگام قبر آن شخص مملوّ از نور می گردد و خدای متعال به شخصی که صدقه داده است هزار شهر در بهشت می دهد و هزار حور العین به او کرامت می فرماید و هزار حلّه بهشتی بر او می پوشاند و هزار حاجت او را برآورده می سازد (45).
سرآمد جوانمردان در روز قیامت
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله فرمود: سرآمد جوانمردان-در روز قیامت-شخصی است که به والدین خود-پس از مرگ آنها-نیکی نماید (46).اجر و ثواب
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: اگر شخصی از مسلمانان به نیابت از شخصی که از دنیا رفته است عمل صالح و شایسته ای انجام دهد خدای عزّ و جلّ اجر چنین شخصی را چند برابر قرار می دهد و خدای عزّ و جلّ نفع این کار را به شخصی که از دنیا رفته است نیز می رساند (47).نمودها و مصادیقی از نیکی کردن به والدین پس از مرگ آنها
در حدیثی آمده است که: عمّه به منزله پدر و خاله به منزله مادر می باشد(48).روزی مردی خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله رسید و به ایشان گفت: من در زمان جاهلیت صاحب دختری شدم و او را تا هنگام بلوغ بزرگ کردم و پس از آنکه او بالغ شد او رابه بیابان برده و در چاهی انداختم و آخرین سخنی را که-در وقت انداختن به چاه-از او شنیدم.
این بود که گفت: ای پدر!
سپس آن مرد به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفت: کفّاره این گناه چیست؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به او فرمود: آیا مادر تو زنده است؟
آن مرد جواب داد: خیر.
سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به او فرمود: آیا خاله ای داری که زنده باشد؟
آن مرد گفت: بله.
آنگاه پیامر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون به او فرمود:به خاله خود نیکی نما. زیرا او به منزله مادر است. شاید نیکی کردن به خاله ات.کفّاره ای باشد برای گناهی که انجام داده ای (49).
نیکی نمودن به عمو
امام رضا علیه السلام به این مضمون فرمود: شخصی که دوست داشته باشد پدر خود را که از دنیا رفته است مورد تفقّد قرار دهد به او نیکی نماید. بر او لازم است که عموی خود را-پس از مرگ پدر-مورد تفقّد قرار دهد و به او نیکی کند (50).نیکی نمودن به دوستان صمیمی پدر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: بهترین نیکی کردن شخص پس از مرگ پدر، آن است که دوستان صمیمی پدرش را مورد تفقّد قرار دهد و به آنها نیکی نماید (51).پی‌نوشت‌ها:
1-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:من برّ والدیه طوبی له (میزان الحکمه ج 11 ص 4884 نقله عن الترغیب و الترهیب).
2-قال الامام الصادق علیه السلام:من احبّ ان یخفّف الله عزّ و جلّ عنه سکرات الموت.
فلیکن لقرابته و صولاً.
و بوالدیه بارّاً.
فاذا کان کذلک هوّن الله عزّ و جلّ علیه سکرات الموت.
و لم یصبه فی حیاته فقر-ابداً-(الامالی للشیخ الصدوق-علیه الرحمه-ص 473 المجلس 15 و الامالی للشیخ الطوسی -علیه الرحمه-ص 432 المجلس 15 و روضه الواعظین ج 2 ص 242 و مشکاه الانوار ج 1 ص 363).
3-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:ثلاثه لا ترد لهم دعوه:...و البارّ بوالدیه (المواعظ العددیه ص 80).
4-(قالت سیده النساء-فاطمه الشهده الزهراء -صلوات الله تعالی علیها فی خطبتها):
...قرض الله علیکم الایمان تطهیراً لکم من الشرک.
و الصلاه تنزیهاً لکم عن الکبر.
...و البرّ بالوالدین وقایه من السخط...(دلائل الامامه ص 113).
(راحع:کشف الغمّه ج 2 ص 207 و علل الشرایع ج 1 ص 332 الباب 182 حدیث 2 و من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 372).
فی الفقیه و علل الشرایع هکذا:و برّ الوالدین وقایه عن السخط.
5-قال امیرالمؤمنین علیه السلام:انّ ملک الموت یتبسّم فی وجه البارّ.
و یکلح فی وجه العاقّ (مستدرک الوسائل ج 15 ص 176).
6-قال الامام الکاظم علیه السلام:افضل ما یتقرّب به العبد الی الله-بعد المعرفه به-:
الصلاه و برّ الوالدین و ترک الحسد و العجب والفخر (تحف العقول ص 391).
7-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:رایت-فی المنام-رجلاً قد اتاه ملک الموت لقبض روحه.
فجائه برّ والدیه.فمنعه منه (روضه الواعظین ج 2 ص 242).
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:رایت-البارحه-عجائب.
...رایت رجلاً-من امّتی-و قد اتاه ملک الموت لیقبض روحه.
فجائه برّه بوالدیه.فمنعه منه(الامالی للشیخ الصدوق -علیه الرحمه-ص 301 المجلس 41).
8-قال رسول الله صلی الله علیه و آله.من الهم الصدق فی کلامه و الانصاف من نفسه.
و برّ والدیه و ووصل رحمه.
انسی ء له فی اجله و وسّع علیه فی رزقه و متّع بعقله.
و لقّن حجّته -وقت مسائلته-(اعلام الدین ص 265).
قال رسول الله صلی الله علیه و اله:من الهم اربعه اشیاء:الصدق فی کلامه و الانصاف من نفسه.و برّ والدیه و صله الرحم.
انسیء فی اجله.و وسّع علیه فی رزقه و سهّل علیه فی ساقته.
و لقّن حّته -فی قبره-(معدن الجواهر للشیخ الکراجکی-علیه الرحمه-ص 40).
9-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:انّ الله ملکین.یناجی احدهما الاخر.
و یقول:اللهم احفظ البارّین بعصمتک.
و الآخر یقول:اللهم اهلک العاقّین بغضبک (مستدرک الوسایل ج 15 ص 176).
10-قال الامام الصادق علیه السلام:...طلبت رضی الله عزّ و جلّ فوجته فی برّ الوالدین (مستدرک الوسائل ج 12 ص 174).
11-قال الامام الصادق علیه السلام:برّ الوالدین من حسن معرف العبد بالله.
اذ لا عباده اسرع بلوغاً لصاحبها الی رضی الله من برّ الوالدین المؤمنین لوجه الله.
لانّ حقّ الوالدین مشتقّ من حقّ الله تعالی.
اذا کانا علی منهاج الدین و السنّه (مصباح الشریعه ص 70).
12-(قال الراوی :قال لی الامام الباقر علیه السلام):الا اُخبرکم بخمس خصال هی*من البرّ.و البرّیدعو الی الجنّه.
قلت:بلی.
قال علیه السلام:اخفاء المصیبه و کتمانها.
و الصدقه تعطیها بیمینک -لا تعلم بها شمالک-.
و برّ الوالدین -فانّ برّهما لله رضی-.
و الاکثار من قول:لا حول و لا قوه الا بالله العلیّ العظیم.
فانّه من کنوز الجنّه.
و الحبّ لمحمّد و آل محمّد صلّی الله علیه و علیهم اجمعین (المحاسن ج 1 ص 72).
*فی نسخه:هنّ من البرّ.
13-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:من سرّه أن یمدّ الله فی عمره.
و یزاد فی رزقه.
فلیبرّ والدیه.
و لیصل رحمه (میزان الحکمه ج 11 ص 4884 نقله عن الترغیب و الترهیب).
14-قال الامام الصادق علیه السلام:صله الرحم و برّ الوالدین یمدّ الله بهما فی العمر.
و یزید فی المعیشه (مشکاه الانوار ج 1 ص 371).
15-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:من یضمن لی برّ الوالدین و صلّه الرحم.
اضمن له کثر المال.
و زیاده العمر.
و المحبّه فی العشیره (مستدرک الوسائل ج15 ص 176).
16-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:فی التوراه مکتوب:-یا ابن آدم-اتّق ربّک.
و برّ والدیک و صل رحمک.
امدّ لک فی رزقک.
و ایسر لک یسرک.
و اصرف عنک عسرک (عوالی اللئالی ج 1 ص 270).
17-قال الامام الباقر علیه السلام:برّ الوالدین و صله الرحم یزیدان فی الاجل (الزهد ص 88).
18-قال الامام الصادق علیه السلام لمیسر):ان کنت ترید ان یزاد فی عمرک فبرّ شیخیک.
یعنی ابویه (الدعوات للشیخ الراوندی-علیه الرحمه -ص 125).
19-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:من برّ والدیه *زاد الله فی عمره (روضه الواعظین ج 2 ص 244 و مشکاه الانوار ج 1 ص 365).
*فی مشکاه الانوار:بوالدیه.
20-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:من احبّ ان یکون اطول الناس عمراً فلیبرّ والدیه و لیصل رحمه و لیحسن الی جاره (مستدرک الوسائل ج 15 ص 175).
21-انّ موسی علیه السلام لمّا تعجّل الی ربّه رای فی ظلّ العرش رجلاً-فغبطه لمکانه-و قال:انّ هذا لکریم علی رّه.فسال ربّه عزّ و جلّ:ان یخبره باسمه.فلم یخبره باسمه.
و قال:احدّثک-عن عمله-بثلاث:کان لا یحسد الناس علی ما آتاهم الله من فضله.
و کان لا یعق والدیه و لا یمشی بالنمیمه (تنبیه الخواطر ج 1 ص 127).
(قال الامام الصادق علیه اسلام):بینا موسی بن عمران علیه السلام یناجی ربّه عزّ وجلّ.
اذا رای رجلاً تحت ظل عرش الله عزّ و جلّ فقال:یا رب-من هذا الّذی قد اظلّه عرشک؟
فقال:هذا کان بارّاً بوالدیه و لم یمش بالنمیمه (االامالی لشیخ الصدوق -علیه الرحمه-ص 246 المجلس 34 و روضه الواعظین ج 2 ص 241).
رأی موسی بن عمران علیه السلام رجلاً تحت ظلّ العرش فقال:-یا ربّ-من هذا الّذی ادنیته حتّی جعلته تحت ظلّ العرش؟ فقال الله تبارک و تعالی:-یا موسی -هذا لم یکن یعق والدیه.
و لا یحسد الناس علی ما آتاهم من فضله (الزهد ص 94)فی نسخه:آویته.
روی:انّ موسی علیه السلام لمّا ناجی ربّه رای-تحت ساق العرش-قائماً یصلّی فغبطه *بمکانه.
فقال:-یا ربّ-بما بلّغت عبدک-هذا-ما أری؟
قال:-یا موسی-انّه کان بارّاً بوالدیه و لم یمش بالنمیمه (عدّه الداعی ص 85).
*الغبطه:ان یتمنّی مثل حال المغبوط-من غیر أن یرید روالها عنه (نقلاً عن هامش المصدر).
22-ای:بارّاً-بوالدیه محسناً الیهما مطیعاً لهما لطیفاً بهما طالباً مرضاتهما.
23-ای:متکبّراً متطاولاً علی الخلق.
و قیل:الجبّار الذّی یقتل و یضرب علی الغضب -عن ابن عبّاس-.
24-ای:سلام علیه-منّا-فی هذه الایّام-عن عطاء-.
و قیل:و سلامه و امان له منّا-عن الکلبی-.
و معناه:سلامه و امنٌ له-یوم ولد-من عبث الشیطان به واغوائه ایّاه.
ویوم یموت من بلاء الدنیا ومن عذاب النار.
و یوم یموت من بلاء الدنیا و من عذاب القبر.
فخص الله سبحانه یحیی علیه السلام بالکرامه و السلام و السلامه فی المواطن الثلاثه (مجمع البیان ج 6 ص 789).
25- انّ رسول الله صلی الله علیه و آله اتته اُخت له-من الرضاعه-.
فلمّا 1 نظر صلی الله علیه و آله الیهما سرّ بها.
و بسط 2 ملحفته لها.
فاجلسها علیها.
ثمّ اقبل یحدّثها.
و یضحک فی وجهها.
ثمّ قامت و ذهبت3.
و جاء 4 اخوها.
فلم یصنع صلی الله علیه و آله به ما صنع بها.
فقیل (له)5:-یا رسول الله -صنعت باخته ما لم تصنع به-و هو رجلٌ-؟!
فقال صلی الله علیه و اله:لانّها کانت ابرّ -بوالدیها 6-منه (الکافی ج 2 ص 161 و مشکاه الانوار ج 1 ص 360 والزهد ص 86).
1)فی الزهد هکذا:فلما ان نظر الیها.
2)فی الزهد:و بسط ردائه لها فاجلسها علیه.
و فی مشکاه الانوار هکذا:و بسط لها ملحفته.
3)فی مشکاه الانوار و الزهد:فذهبت.
4)فی الزهد:ثمّ جاء.
5)ما بین القوسین لم یذکر فی الزهد و مشکاه الانوار.
6)فی مشکاه الانورا:بابویها. و فی الزهد:بابیها.
26-جاء رجل الی النبیّ صلی الله علیه و اله و قال:-یا رسول الله-لم اترک شیئاً -من القبیح-الّا و قد فعلته.
فهل لی من توبه؟
فقال صلی الله علیه و آله له:هل بقی من والدیک احد؟
فقال:نعم.ابی.
فقال علیه السلام:اذهب و ابرره-فلمّا ولّی-قال النبیّ صلی الله علی و آله :لو کانت اُمّه (عدّه الداعی ص 85).
(قال الامام السجاد علیه السلام):جاء رجل الی النبیّ صلی الله علیه و آله.فقال:-یا رسول الله -ما من عمل قبیح الّا و قد عملته فهل لی من توبه؟
فقال له رسول الله صلی لله علیه و اله:فهل من والدیک-احد-حیّ؟ قال:ابی.
قال صلی الله علیه و آله:فاذهب فبرّه .قال:فلمّا ولّی.قال رسول الله صلی الله علیه و آله:لو کانت امّه (ازهد ص 88).
(قال الامام السجاد علیه السلام):اتی رسول الله صلی الله علیه و آله رجل.فقال:ما بقی من الشرّ شیء الّا عملته.فهل من توبه؟
فقال رسول الله صلی الله علیه و اله:فهل بقی من والدیک احد؟ قال:ابی.
قال صلی الله علیه و اله:فبرّه.فلعلّه ان یغفر لک.
فولّی الرجل.فقال رسول الله صلی الله علیه و آله:لو کانت اُمّه (الدعوات للشیخ الراوندی علیه الرحمه ص 126).
27-(من جمله ما جاء ضمن حدیث حول ثمرات الاعمال قال رسول الله صلی الله علیه و آله):
...و امّا عبدالله بن رواحه.
فانّه کان برّاً بوالدیه.فکثرت غنیمته (التفسیر المنسوب الی الامام العسکری علیه السلام ص 641).
28-قال امیرالمؤمین علیه السلام:من برّ والدیه.برّه ولده (غرر الحکم).
29-قال الامام الصادق علیه السلام:برّو ا آبائکم.یبرّکم ابناؤکم (روضه الواعظین ج 2 ص 240 و مشکاه الانوار ج 1 ص 361 و الخصال ص 55 و الامالی للشیخ الصدوق-علیه الرحمه-ص 364 المجلس 48 و تحف العقول ص 359 و عوالی اللئالی ج 1 ص 258 و الکافی ج 5 ص 554).
(راجع:جامع الاحادیث للشیخ جعفر بن احمد القمیّ -علیه الرحمه-ص 63).
30-عن ابن مسعود قال:سالت رسول الله صلی الله علیه و اله ایّ الاعمال احبّ الی الله عزّ و جلّ؟
قال صلی الله علیه و آله:الصلاه لوقتها قلت:ثمّ ای شیء؟
قال صلی الله علیه و آله:برّ الوالدین.قلت:ثمّ ای شیء؟
قال صلی الله علیه و آله:الجهاد فی سبیل الله عزّ و جلّ (الخصال ص 163).
31-عن عمّار بن حیان قال:خبّرت ابا عبدالله علیه السلام ببرّ اسماعیل-ابنی-بی.
فقال علیه السلام:(لقد)*کنت اُحبّه.و قد ازددت له حبّاً ...(الکافی ج 2 ص 161 و مشکاه الانوار ج 1 ص 360).* ما بین القوسین لم یذکر فی مشکاه الانوار.فی مشکاه الانوار:فقد.
32-قال رسول الله صلی لله علیه و آله:برّ الوالدین و صلح الرحم یهوّنان *الحساب (مشکاه الانوار ج 1 ص 371 و الدعوات للشیخ الراوندی -علیه الرحمه-ص 126 و تفسیر العیّاشی -علیه الرحمه-ج 2 ص 385).
*فی تفسیر:یهوّن.
33-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:یقال للعاقّ:اعمل ما شئت فانّی لا اغفر لک.
و یقال للبارّ:اعمل ما شئت.فانّی ساغفرلک (جامع الاخبار ص 214 و روضه الواعظین ج 2 ص 243).
34-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:لن یدخل النار البارّ بوالدیه (مستدرک الوسایل ج 15 ص 175).
35-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:ثلاثه لا تمسّهم النار:
المراه المطیعه لزوجها.
و الولد البارّ بوالدیه.
و السخی بحسن خُلقه (ارشاد القلوب ج 1 ص 367 الباب 53).
36-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:کن بارّاً و اقتصر علی الجنّه.
و ان کنت عاقّاً [فظّاً]فاقتصر علی النار (الکافی ج 2 ص 348).
37-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:بین الانبیا علیهم السلام و البارّ درجه.
و بین العاقّ و الفراعنه.درکه (مستدرک الوسائل ج 15 ص 176).
38-قال الامام الصادق علیه السلام:من رزق-من اربعه خصال-واحده.دخل الجنّه:
برّ الوالدین او صله الرحم او حسن الجوار.
او حسن الخُلق (جامع الاخبار ص 287).
39-قال رجل لعیسی بن مریم علیه السلام-یا معلّم الخیر-دلّنی علی عمل ادخل به الجنّه ؟
فقال علیه السلام له:اتّق الله فی سرّک و علانیتک.
و برّ والدیک (مستدرک الوسائل ج 15 ص 175).
40-قال امیرالمؤمنین علیه السلام:اربعه تدعوا الی الجنّه:
کتمان المصیبه.
و کتمان الصدقه.
و برّ الوالدین.
و الاکثار من قول:لا اله الّا الله (شرح نهج البلاغه لابن ابی الحدید ج 20 ص 276).
41-قال امیرالمؤمنین علیه السلام:البارّ یطیر مع الکرام البرره (مستدرک الوسائل ج 15 ص 176).
42-(قال رسول الله صلی الله علیه و اله فی حدیث حول الجنّه و اهلها):
...الا من کان فی ستّ خصال فانّه منهم:
من صدق حدیثه.
و انجز وعده*.
و ادّی امانته.
و برّ والدیه.
و وصل رحمه.
و استغفر من ذنبه.
فهو مؤمن (الامالی للشیخ الصدوق-علیه الرحمه-ص 347 المجلس 46 و روضه الواعظین ج2 ص 540).
*فی روضه الواعظین:موعوده.
43-قال الامام الباقر علیه السلام:...اربع من کنب فیه-من المؤمنین-اسکنه الله فی اعلی علّیین.
فی غرف (فوق غرف)*فی محل الشرف کلّ الشرف:
من آوی الیتیم و نظر له فکان له اباً (رحیماً)*.
و من رحم الضعیف و اعانه و کفاه.
و من انفق علی والدیه و رفق بهما وبرّهما و لم یحزنهما.
و (من)*لم یخرق بمملوکه و اعانه علی ما یکلّفه و لم یستسعه فیما لا یطیق (الامالی للشیخ المفید-علیه الرحمه-ص 167 المجلس 21 و الامالی للشیخ الطوسی-علیه الرحمه-ص 189 المجلس 7).
*ما بین القوسین لم یذکر فی الامالی للشیخ الطوسی-علیه الرحمه-.
فی الامالی للشیخ الطوسی-علیه الرحمه-:لمملوکه.
ای:لم یکلّفه ما لا یطیق به.
و یحتمل ان یکون الصحیح هکذا:و لم یستعمله فیما لا یطیق.
44-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:دخلت الجنّه.فسمعت صوت الانسان.
فقلت:من هذا؟
قالوا:الحارث بن النعمان الانصاری.
کان بارّاً بوالدیه.
فصار من اهل الدرجات العلی (مستدرک الوسائل ج 15 ص 176).
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:بینا انا فی الجنّه اذ سمعت قارئاً.
فقلت:من هذا؟
قالوا:حارثه بن النعمان.
فقال صلی الله علیه و اله:کذلک البرّ.کذالک البر.
و کان ابرّ الناس باُمّه (میزان الحکمه ج 11 ص 4888 نقله عن کنز العمّال).
45-قال رسول الله صلی الله علیه و اله:اذا تصدّق الرجل-بنّیه المیّت-امر الله تعالی جبرئیل علیه السلام ان یحمل الی قبره سبعین الف ملک.
فی ید کلّ ملک طبق من نور
فیحملون الی قبره و یقولون:السلام علیک یا ولی الله.
هذه هدیه فلان ابن فلان الیک.
فیتلالا قبره.
و اعطاه الله الف مدینه و زوّجه الف حوراء والبسه الف حلّه.
و قضی له الف حاجه (ارشاد القلوب ج 1 ص 334 الباب 52).
46-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:سیّد الابرار-یوم القیامه-رجل برّ والدیه بعد موتهما (جامع الاحادیث للشیخ جعفر بن احمد القمیّ -علیه الرحمه-ص 87).
47-قال الامام الصادق علیه السلام:من عمل من المسلمین-عن میّت-عملاً صالحاً.
اضعف له اجره.
و نفع الله به المیّت (من لا یحضره الفقیه ج 1 ص 117).
قال الامام الصادق علیه السلام:من عمل من المسلمین-عن میّت-عمل خیر.
اضعف الله له اجره.
و نفع الله به المیّت (عده الداعی ص 146).
قال الامام الصادق علیه السلام:من عمل من المؤمنین -عن المیّت -عملاً صالحاً.
اُضعف له اجره.
و نفع الله عزّ و جلّ به المیّت (عوالی اللئالی ج 2 ص 53).
قال الامام الصادق علیه السلام:من عمل-من المؤمنین -عن میّت عملاً صالحاً.اضعف الله اجره.
و ینعّم-بذلک -المیّت (وسائل الشیعه ج 8 ص 282).
قال الامام الصادق علیه السلام:من عمل-من المؤمنین-عن میّت عملاً.
اضعف الله له اجره.
و ینعّم-به-المیّت (وسائل الشیعه ج 8 ص 282).
48- عن ابی عبدالله علیه السلام قال:انّ فی کتاب علیّ علیه السلام:
انّ العمّه بمنزله الاب.
و الخاله بمنزله الاُمّ ...(تهذیب الاحکام ج 9 ص 371).
49-عن ابی خدیجه عن ابی عبدالله علیه السلام قال:جاء رجل الی النبی صلی الله علیه و اله.
فقال:انّی قد ولدت بنتاً و ربّیتها-حتّی اذا بلغت-فالبستها و حلّیتها.
ثمّ جئت بها الی قلیب.فدفعتها فی جوفه.
و کان آخر ما سمعت منها.و هی تقول:یا ابتاه.
فما کفّاره ذلک؟
قال صلی الله علیه و اله:الک .امّ -حیّه؟
قال:لا.
قال صلی الله علیه و آله:فلک خاله حیّه؟
قال:نعم.
قال صلی الله علیه و اله:فابررها فانّها بمنزله الاُمّ.
یکفّر عنک ما صنعت.
قال ابو خدیجه:فقلت لابی عبدالله علیه السلام:متی کان هذا؟
فقال علیه السلام:کان فی الجاهلیه.
و کانوا یقتلوان البنات مخافه ان یسبین.فیلدن فی قوم آخرین (الکافی 2 ص 162).
50-قال الامام الرضا علیه السلام:من احبّ ان یصل اباه-فی قبره-.
فلیصل اخوان ابیه-من بعده-(مستدرک الوسائل ج 15 ص 204).
51-قال رسول الله صلی الله علیه و آله:انّ البرّ ان یصل الرجل ودّ ابیه-بعد موت ابیه-(عوالی اللئالی ج 1 ص 271 راجع-ایضاً-ص 151 منه).
/م
