ضرورت توجه به تربیت بدنی و ورزش

"یا رب قو علی خدمتک جوارحی"
پروردگارا اندامم را جهت خدمت به خودت قوی گردان
تربیت بدنی و ورزش به عنوان پدیده اجتماعی موثر در ابعاد مختلف جامعه و زندگی افراد نفوذ کرده و به بخش جدایی ناپذیری از زندگی تبدیل شده است. گسترش روزافزون ورزش باعث ایجاد کانالهای تلویزیونی خاص ورزش در اکثر کشورهای جهان شده است. اتتشار روزنامه ها ومجلات تخصصی ورزش و هزاران کتاب در مورد آمادگی جسمانی فعالیتهای دیگر این حوزه است. توجه جدی دولتها و سیاستمداران به بخش تریت بدنی و ورزش علاقمندی به تماشا و پیگیری دایم نتایج مسابقات نیز اهمیت آن را بیشتر کرده است. بنابر این تربیت بدنی با هدف سالم سازی و تربیت انسان سالم ،شاداب و امیدوار می تواند مهمترین شاخص جهت توسعه پایدار ایران اسلامی باشد.
تعاریف: تربیت بدنی: فرایندی است آموزشی- تربیتی که هدف آن بهبود بخشیدن به اجرا و رشد همه جانبه انسان از طریق فعالیتهای جسمانی است...
ورزش: به فعالیتهای بدنی سازمان یافته آدمی که تحت قوانین خاص و در مکان معین انجام می شود گفته می شود. معمولا به اشتباه اصطلاح ورزش به جای تربیت بدنی استفاده می شود. در حالیکه تربیت بدنی یک چارچوب علمی و رشته دانشگاهی بوده و اهداف جامع و کاملی را دنبال می کند. ورزش تنها وسیله ای است جهت اجرای تربیت بدنی و رسیدن به اهداف تربیت بدنی و زیر مجموعه آن محسوب می شود.
بازی: مجموعه فعالیتهای آزاد جسمی یا ذهنی است که صرفا با اراده و میل شخص در خارج ازساعات کار اجباری و در اوقات بیکاری صورت می گیرد وبه پوشش اهداف علم تربیت بدنی کمک می کند.
تاریخچه و ضرورت موضوع: با مطالعه ی تمد نهای باستان اهمیت و نقش فعالیت بدنی، تربیت بدنی و ورزش در زندگی آنها مشخص می شود. زندگی عادی بشر اولیه همراه با فعالیت و حرکات قدرتمند بدنی بوده است. کندن غارها جهت سرپناه، تیراندازی جهت شکار حیوانات، عبور از رودخانه، گریز از دست حیوانات وحشی از جمله این حرکات بوده اند. در برهه ای از تاریخ در ایران و یونان باستان ورزش و فعالیتهای بدنی در جهت توسعه جنگاوری و تربیت سرباران نیرومند بوده است. بسیاری از فعالیتهای امروز دارای ریشه های تاریخی هستند. مثلا تاریخ اولین المپیک به سال 776 پیش از میلاد در یونان باستان برمی گردد. ونمونه ای از ورزش منظم ومدیریت شده قدیم است. در دین مبین اسلام بر اهمیت سلامت بدن و داشتن نیروی بدنی قدرتمند بارها تاکید شده است. پیامبر اسلام(ص) مسلمانان را به یادگیری شنا ،تیراندازی واسب سواری سفارش نموده اند. در روایات مختلف بر تقویت بدن در جهت عبادت بهتر خداوند متعال تاکید شده است. به طور کلی دردین اسلام به جسم انسان برخلاف عقاید دوران قرون وسطایی توجه زیادی شده و حفظ و سلامتی آن از وظایف اصلی مسلمانان ذکر شده است. تربیت بدنی نوین از قرن 18 میلادی بیشتر از سوی کشورهای اروپایی شروع و توسعه یافته است. در ایران نیز تربیت بدنی از سال 1300 شمسی با احداث باشگاههای ورزشی رایج و مورد استقبال عموم قرار گرفت. همچنین درس تربیت بدنی از سال 1306 شمسی به عنوان یکی از دروس در برنامه درسی مدارس ایران قرار گرفت. به طور کلی تربیت بدنی و ورزش با دلایل و نیات مختلفی در زندگی مردم کشورها و در فرهنگهای مختلف حضور پیدا کرده است. انگیزه این فعالیتها گاهی عواملی چون کسب روزی و در مواردی میل به یک زندگی پر بار بوده است. با مطالعه ی متون تاریخی اهمیت گذشتگان را به تربیت بدنی و ورزش به وضوح می بینیم. و مشخص می شود از مسایلی مانند تلاش برای زنده ماندن، جنگ، تفریح و رقابت، مبارزه با طبیعت نشات گرفته است.

تربیت بدنی و ورزش در تاریخ معاصر

در جهان معاصر پیشرفت انسان در ابعاد جسمانی، روانی و اجتماعی از اهداف تربیت بدنی و ورزش است. با توجه به تغییرات جهانی ، توسعه سریع علوم و تاثیرآنها بر زندگی افراد جامعه ،ماشینی شدن کارها و زندگی ،افزایش اوقات فراغت، کم تحرکی مشاغل و افراد ، شیوع بیماریهای مرتبط با بی تحرکی ارزش حیاتی وکاربردی تربیت بدنی بیشتر آشکار می شود. تربیت بدنی در دنیای امروز در دو بخش «ورزش مدارس» و «ورزش عمومی» شامل ورزش همگانی وحرفه ای مطرح می شود.

الف- تربیت بدنی و ورزش در مدارس ودانشگاهها

امروزه هدف تعلیم وتربیت فراهم نمودن زمینه های رشد و تکامل جسمی، ذهنی، اجتماعی، روانی افراد، و تقویت روحیه وشکل پذیری اخلاق در آنها می باشد. قطعا تربیت بدنی و ورزش از جمله سازو کارهای مهم است که می تواند با ایجاد تجارب گران بها در کودکان، آنان را سالم وشاداب برای زندگی اجتماعی آماده سازد. امروزه دانش تربیت بدنی در نظام آموزشی جهان جایگاهی بسیار مهم یافته است: زیرا آموزش و پرورش صحیح کودکان و نوجوانان به روش علمی درست بستگی دارد. برای رسیدن به یک برنامه علمی خوب نیازمند برنامه ریزی برای تربیت نیروی متخصص و تهیه امکانات لازم ورزشی برای مدارس می باشیم. همگام با تغییرات جهانی و توسعه علوم زندگی افراد جامعه از جمله کودکان و نوجوانان تحت تاثیر قرار گرفته است. شیوع بیماریهای قلب وعروق، افزایش چاقی، دیابت، افسردگی، ناهنجاریهای بدنی، کاهش تحرک افراد، افزایش بازیهای رایانه ای، بیماریهای مفصلی ، مصرف داروهای مخدر و افزایش بزهکاری تنها ارمغان زندگی ماشینی و مدرنیزه می باشد. چاقی یکی از بیمارهای رایج می باشد که با 90 نوع بیماری مرتبط بوده و می تواند باعث بروز آنها شود. برای مقابله با مشکلات عدیده موجود تنها راهکار مناسب انجام فعالیتهای منظم ورزشی در مدارس و خارج از مدارس می باشد. اهداف تربیت بدنی در سه حوزه ذیل عنوان می شوند.

1- تکامل جسمانی و فیزیکی :

افزایش استقامت و نیروی بدنی، کارایی بدنی بالا در کارگران و افراد مختلف، پیشگیری از بیماریهای مختلف،جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش چربی مضر بدن بخشی از اهداف این حوزه است. همچنین افزایش قدرت عضلات بدن و در نتیجه پیشگیری از بیماریهای مفصلی و کمر درد از جمله مزایای این بخش است. فعالیتهای شدید عضلانی نتایج سودمند متعددی در پی دارد. قلب آماده کل بدن را بهتر تغذیه می کند و با ضربانی کمتر از قلب غیر ورزشکار و با حجم ضربه ای بیشتر ، تغذیه سلولی و دفع ضایعات را به طور موثرتری انجام می دهد. همین اختلاف ضربان قلب«ضربه کم در حالت تمرین و در حال استراحت در ورزشکاران» باعث افزایش طول عمر افراد فعال می شود.

2- تکامل شناختی:

این هدف ساختن چارچوب یک معرفت«دانش» و قابلیت تفکر در مورد این معرفت و تفسیر آن را مورد توجه قرار می دهد. حرکت، اساس تربیت بدنی و ورزش است بنابراین داشتن هوش و تفکر بالا جهت اجرای بهتر ضروری است. همچنین افراد باید درباره بدن خود ،اهمیت پاکیزگی،عوامل پیشگیری از بیماری، اهمیت تمرین، ضرورت رژیم غذایی متعادل، ارزش عادات و تفکرات سالم اطلاعات کافی داشته باشند.

3- تکامل عاطفی-روانی و اجتماعی

این هدف با تسهیل سازگاریهای شخصی، گروهی وتطابق پذیری، به عنوان عضوی از جامعه در ارتباط است. قوانین بازی سمبل قوانین زندگی آزاد و دموکراتیک است. در بازیها فرد دموکراسی را در عمل تجربه می کند و قدردانی از او بر پایه قابلیتهای حرکتی است. وضعیت و جایگاه اقتصادی، نژاد، ملیت و سایر خصوصیات تبعیضی در بازی نقشی ندارند. هنگامی که دانش آموزان در قلمرو ورزش به یکدیگر احترام گذاشتند جای امیدواری است که این آموخته به سایر قلمروها نیز انتقال یابد. تقویت رفتار اخلاقی در چارچوب قوانین اجتماعی و شهری از مهمترین اعمال تربیت بدنی است. تربیت بدنی قادر است که افراد را در شرایطی قرار دهد تا شخصیت و ماهیت واقعی خود را بروز دهند. شرکت در فعالیتهای ورزشی مدارس می تواند بر فاکتورهای اجتماعی ذیل تاثیرات مثبت داشته و باعث تغییر آنها شود. بروز شخصیت اجتماعی و توانایی برقراری روابط اجتماعی، احترام به قوانین اجتماعی، قضاوت اجتماعی، احیای حس مسؤولیت پذیری، افزایش اعتماد به نفس، کسب تجارب پیروزی و شکست، قبول زندگی جمعی وگروهی از اثرات اجتماعی و عاطفی است. بدون شک اگر رسالت تربیت بدنی در این بخش به طور کامل پوشش داده شود بسیاری از اهداف تعلیم وتربیت در تربیت اجتماعی با هزینه کمتر و در زمان کوتاه اجرا و آموزش داده می شود. با توجه به مطالب فوق واثرات تربیتی ظریف فعالیت بدنی در افراد، توجه به امر تربیت بدنی و ورزش در مدارس بسیار ضروری و حیاتی است

ب-ورزش و تربیت بدنی عمومی(همگانی و حرفه ای)

تربیت بدنی و ورزش از ملزومات زندگی معاصر است. مزایای اجتماعی و تربیتی آن موجب گسترش آن در میان طبقات مختلف اجتماع شده است. گسترش ورزش و علاقمندی فراوان افراد به این پدیده اجتماعی هزاران شغل مرتبط و غیر مرتبط با تربیت بدنی را ایجاد کرده است. شرکتهای تولیدی وسایل و پوشاک ورزشی در قالب شرکت های چند ملیتی فعالیتهای وسیع اقتصادی انجام می دهند. آژانسهای خرید و فروش بازیکن در سطوح ملی، قاره ای و جهانی در حال سودآوری و کسب سود می باشند. به طوری که فوتبال به عنوان یک صنعت طراز اول در اروپا تلقی شده و گردش مالی بعضی از باشگاهها به میلیاردها دلار می رسد. در حوزه سیاست نیز از ورزش به عنوان ابزاری مفید برای معرفی فرهنگ و حکومت ورزشکاران شرکت کننده در مسابقات جهانی والمپیک استفاده می شود. در بخش اوقات فراغت نیز تماشای زنده مسابقات ورزشی یکی از فعالیتهای اصلی مردم دنیا می باشد. به طوری که در مسابقات جام جهانی فوتبال 4 میلیارد بیننده تلویزیونی به صورت زنده فوتبال تماشا می کنند. برگزاری مسابقات جهانی رشته های ورزشی مختلف باعث توسعه صنعت توریسم در دنیا شده است. و کشورها در برگزاری مسابقه و تقویت گردشگری رقابت شدیدی با هم دارند. به دلیل علاقمندی عمومی و جهانی برای تماشای مسابقات ورزشی صنعت تبلیغات در سالنها و میادین ورزشی نفوذ کرده به طوری که در المپیک پکن 10 شرکت تجاری بزرگ دنیا جهت تبلیغ کالاها و خدمات خود هزینه چندین میلیاردی کل مسابقات را پرداخت می کنند. در بخش بهداشت نیز جمله معروف پیشگیری بهتر از درمان است ،ضرورت می یابد. تحقیقی در آمریکا بیان می کند اگر دولت یک سوم بودجه بخش بهداشت و پزشکی را به امر توسعه ورزش و ساخت اماکن ورزشی و تفریحی اختصاص دهد، می توان دو سوم باقیمانده را صرفه جویی کرد. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تامین تربیت بدنی رایگان برای کل افراد جامعه از وظایف دولت می باشد. در صورت تحقق این امر ما شاهد افزایش نشاط، شادابی وتندرستی در جامعه خواهیم بود. و بسیاری از بیماریها کاهش و هزینه های درمانی و بیمه ای نیز کاهش می یابند. بدون شک با رواج و توسعه تربیت بدنی و ورزش همگا نی در جامعه شکوفایی اقتصادی واجتماعی وسلامت و تندرستی عمومی ایجاد می شود. قطعا نقش یک کارگر سالم و تندرست در تولید اقتصادی از یک کارگر مریض و ضعیف که دایم در مرخصی و بیمارستان بوده، حیاتی تر است.

نتیجه گیری

با توجه به بحثهای فوق نقش حیاتی و ضروری تربیت بدنی و ورزش در دنیای معاصر بیش از پیش نمایان می شود. طبق آمار سازمان تربیت بدنی 15 درصد از افراد کشور در ورزش همگانی منظم شرکت می کنند. این رقم در اروپا 65 درصد است. بنابر این توجه جدی به تربیت بدنی و ورزش در مدارس وتوسعه کمی وکیفی آن امری ضروری است. همچنین باید تربیت بدنی و ورزش همگانی در جامعه به طور عموم توسعه یافته ویک سبک زندگی فعال در خانواده ها ایجاد شود. ایجاد فرهنگ ورزش کردن در بین افراد جامعه از طریق رسانه ها، و روزنامه ها و سایر منابع اطلاعاتی و تبلیغی نیز راهکار دیگر در جهت توسعه این امر مهم است. نهایتا با توجه به نیاز عمومی به ورزش ، توصیه می شود جهت حفظ وتوسعه تندرستی افراد حداقل در روز 30 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط بالا داشته باشند.
منبع مقاله: www.akairan.com