اثرات مصرف دارو و مواد مخدر در دوره حاملگی

مصرف داروها و مواد مخدر در دوره ی حاملگی چه تأثیری بر جنین خواهد داشت؟

مصرف الکل در دوره ی حاملگی بسیار خطرناک است. در حدود یک سوم نوزادان مادران الکلی ای که هر روز الکل مصرف می کنند، دچار نقایص عمده ی جسمی و روانی خواهند شد. از جمله ی این نقایص می توان تأخیر در رشد قدی و وزنی، کوچکی سر و کره ی چشم، بروز نقایصی در چهره، احتمال ابتلا به بیش فعالی، اختلال یادگیری و تشنج را ذکر کرد.
مصرف مداوم سیگار در دوره ی حاملگی احتمال تولد نوزادی نارس را با وزن کم تر از حد متوسط افزایش می دهد.
نوزادی که از مادر معتاد به مشتقات مرفین (تریاک، هرویین و مواد مشابه) متولد می شود، خود دچار اعتیاد به این مواد است. وی پس از تولد دچار علایم ترک می شود که خطرناک است و نیاز به اقدامات درمانی دارد. این مادران در دوره ی حاملگی می توانند با متادون تحت درمان قرار گیرند. البته لازم به تذکر است که جنین داخل شکم این افراد هم معتاد است و با مصرف متادون، او هم در حقیقت تحت درمان قرار می گیرد و با قطع متادون در طی دوره ی حدود دو هفته، مادر و جنین مشکلی پیدا نخواهند کرد.
مصرف حشیش توسط مادر نیز با عوارضی در نوزاد همراه است؛ مثل نارس بودن و وزن کم در موقع تولد و بروز علایم ترک؛ شامل گریه ی شدید، تعریق و استفراغ شدید و مداوم.
سایر مواردی که مورد سوءمصرف قرار می گیرند نیز عوارضی نامطلوب بر جنین خواهند گذاشت. به طور کلی مادری که در دوره ی حاملگی به مواد مخدر اعتیاد داشته باشد، جنین خود را در معرض خطرات عمده ی جسمی و روانی قرار می دهد. مصرف بسیاری از داروها در دوره ی حاملگی ممنوع است؛ از جمله آنتی بیوتیک ها (مثل تتراسیکلین) و بعضی داروهای ضدتشنج (مثل سدیم والپروات و فنی تویین) پروژسترورن، استروژن، لیتیوم و وارفارین.
تعدادی از داروها از جمله آتنولول، کاپتوپریل، ایمیپرامین، متی مازول، فنوباربیتال و یُد رادیواکتیو خطر کم تری دارند.
تجویز بعضی داروها در دوره ی حاملگی اشکالی ندارد ولی در هر حال مصرف هر دارویی در این دوره باید با مشورت و تجویز پزشک همراه باشد. این امر به ویژه در سه ماهه ی اول حاملگی اهمیت بیشتری دارد.
اگر تریاک و مشتقات آن مثل هرویین، متادون و ماده ی معروف به کراک در دوره ی حاملگی مصرف شوند، از طریق خون مادر وارد جریان خون جنین شده و او را نیز معتاد می کنند. در طی دوره ی حاملگی این مواد به همین طریق به طور مداوم وارد بدن جنین معتاد می شود اما بعد از تولد، این ارتباط قطع شده و نوزاد دچار علایم ترک می شود که می تواند برای او بسیار خطرناک باشد. البته ترک متادون اگر تدریجی باشد برای مادر و نوزاد چندان مشکل ساز نخواهد بود.
علایم ترک در نوزاد شامل عطسه کردن، خمیازه کشیدن، پراشتهایی، استفراغ، اسهال، تب و تعریق زیاد، لرزش، کم خوابی، گریه با صدای بلند، تندی تنفس، اشکال در شیرخوردن و تشنج است. در موارد اعتیاد به تریاک یا هرویین این علایم یک تا پنج روز بعد از تولد به وجود می آیند ولی چون متادون اثرات طولانی مدت تری دارد، اعتیاد مادر به آن موجب بروز علایم ترک در یک تا چهارهفته پس از تولد در نوزاد می شود.
این نوزادان را باید در پتو و در اتاقی آرام و تاریک نگهداری کرد. در موارد شدید، مراجعه به پزشک و تجویز دارو لازم می شود. بهبودی کامل یک تا دو ماه طول خواهد کشید.
منبع مقاله :
شاملو، فرهاد(1388)، زندگی روانی کودک تا یک سالگی (کودک شیرخوار خود را بشناسیم)، تهران: نشر قطره، چاپ اول