اگر خانمي قبل از بارداري چاق باشد، بارداري براي او مثل خانم‌هايي نيست که وزن طبيعي دارند و چاقي نه تنها روي جنبه‌هاي مختلف زندگي آنها تاثير مي‌گذارد و سلامت عمومي‌شان را به خطر مي‌اندازد، بلکه بر خطرات بارداري آنها هم مي‌افزايد. در اين زمينه، نشسته‌ايم پاي حرف‌هاي دکتر شهرزاد زاده‌مدرس، متخصص زنان و زايمان و عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي.
تحقيقات نشان مي‌دهد که احتمال تولد نوزادان چاق و نوزاداني با وزن بالاي 4 کيلوگرم در زنان باردار چاق بيشتر است. اما در صورتي که مادر باردار چاق دچار عوارض بارداري مخصوصا مبتلا به ديابت بارداري شود، احتمالا صاحب نوزادي مي‌شود که وزنش کمتر از حد طبيعي است. حتي مشخص شده نوزاد مادران چاق بيشتر از ساير نوزادان در بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان يا (NICu) بستري مي‌شود. از آنجايي که وزن‌گيري مادر متناسب با وزن نوزاد اوست، اگر مادر در دوران بارداري به صورت متناسب وزن اضافه نکند، نوزاد او هم کم‌وزن خواهد شد.
سزارين يا طبيعي؟ مساله اين است!
چاقي يا اضافه‌وزن خيلي زياد، شانس بارداري طبيعي را براي زنان چاق باردار کاهش مي‌دهد، بنابراين احتمال بيشتري وجود دارد تا اين خانم‌ها تحت عمل سزارين قرار بگيرند. حتي ديده شده است که عمل جراحي سزارين در اين زنان 2 تا 5/2 برابر بيشتر مي‌شود. بالطبع در اين زناني که تحت عمل سزارين قرار مي‌گيرند، عوارض جراحي نيز بيشتر خواهد بود. خطر ترومبوز (ايجاد لخته در عروق) عفونت زخم و محل برش جراحي، باز شدن زخم و خون‌ريزي در اين زنان بيشتر خواهد بود. اضافه وزن و چاقي در زنان بيشتر مربوط به تجمع چربي در ناحيه شکم و لگن است و اين چربي‌ها مانع از انقباضات طبيعي رحم و زايمان به شيوه طبيعي مي‌شود.
بارداران چاق و خطر سقط
يکي ديگر از عوارضي که زنان باردار چاق را تهديد مي‌کند، سقط است. اگر چه هنوز رابطه وزن و سقط در حال بررسي‌هاي بيشتر است اما مشخص شده که هر چه قدر وزن زنان قبل از بارداري بيشتر باشد خطر سقط جنين نيز به مراتب افزايش مي‌يابد. اين خطر در سه ماهه اول بيشتر است. شايع‌ترين علت سقط در سه ماهه اول اختلالات کروموزومي است که اين اختلالات از عوامل 10 تا 12 درصد شيوع کلي سقط محسوب شود. غير از مسايل کروموزومي، مشخص شده است که اختلالات لوله عصبي نظير مننژيوما بسته نشدن ستون فقرات در نوزادان خانم‌هاي چاق و افرادي که شاخص توده بدني بالاي 30 دارد افزايش پيدا مي‌کند و حتي تا 2 برابر بيشتر مي‌شود. اين موضوع احتمالا مربوط به ديابتي است که خانم چاق باردار را بيشتر تحت تاثير قرار مي‌دهد.
تعريف طبي چاقي
به‌طور کلي هر فردي داراي شاخص توده بدني (BMI) بالاي 26 تا 27 باشد چاق تلقي مي‌شود اما چاقي‌اي به نام چاقي مرضي وجود دارد که حدود 10 درصد از خانم‌ها گرفتار آن هستند، يعني نسبت به BMI طبيعي، اين ميزان 150 درصد بالاتر از وزن طبيعي است. چاقي مرضي براي سن باروري بسيار زياد است و عوارض بارداري را هم افزايش مي‌دهد. به طور کلي عوارض چاقي در همه بارداري‌ها، مادران باردار را به نسبت‌هاي مختلف تهديد مي‌کند اما براي زنان چاق اين عوارض بالاتر است.
فشارخون و ديابت در کمين خانم‌هاي باردار چاق
علاوه بر عوارضي که گفته شد چاقي يا اضافه‌وزن، خطر ابتلا به فشارخون بالا و مسموميت بارداري را هم در اين افراد افزايش مي‌دهد. همچنين احتمال کنده شدن جفت يا دکولمان در زنان چاق باردار بيشتر از ساير زنان با وزن طبيعي است. به‌طور کلي خطر بروز مسموميت بارداري در همه خانم‌ها 5/3 تا 5 درصد است اما اين خطر وقتي خانم چاقي باردار مي‌شود بسيار بيشتر مي‌شود. علاوه بر فشارخون، بيماري ديابت بارداري هم سلامت اين زنان را تهديد مي‌کند.
چند توصيه به خانم‌هاي چاقي که مي‌خواهند باردار شوند
1 پيش از بارداري حتما در مورد تنظيم وزن خود با متخصص تغذيه و زنان و زايمان مشورت کنيد.
2 با ورزش و تحرک بيشتر، وزن خود را کاهش دهيد.
3 ممکن است اين کاهش وزن مستلزم گذشت زمان باشد اما در هر حال به نفع مادر و کودک خواهد بود، چرا که رژيم گرفتن در دوران بارداري به هيج‌وجه براي سلامت مادر و جنين مناسب نيست و توصيه نمي‌شود.
چه‌قدر اضافه‌وزن در دوران بارداري، طبيعي است؟
حداقل افزايش وزن در دوران بارداري براي زنان با وزن طبيعي حدود 5/12 کيلوگرم است که مربوط به جفت، حجم خون و بافت چربي مي‌شود. حداقل وزن در اين دروان بين 5 تا 7 کيلوگرم است که مادران چاق هم بايد در اين دوران بين 6 تا 7 کيلوگرم اضافه وزن پيدا کنند و بيشتر از ساير زنان بايد مراقب افزايش وزن خود باشند.
بارداري، چاقي و ناباروري
چاقي، احتمال بارداري را در خانم‌ها کاهش مي‌دهد. از آنجايي که چاقي به دو نوع آندروييد (مردانه) و ژينکوييد (زنانه) تقسيم مي‌شود. کساني که مبتلا به چاقي آندروييد هستند، يعني به طور مرکزي همانند سيب چاق بوده و شکم دارند. اين چاقي به هورمون آندروژن وابسته است. اين افراد بيشتر دچار مشکلات تخمدان هستند که اين مشکل در اين گروه زنان کم نيست. بنابراين بارداري در اين افراد گاهي با مشکل مواجه مي‌شود. اولين قدم در رفع مشکل آنها کاهش وزن است.
چاقي مادر و تولد زودرس نوزاد
بررسي‌ها نشان داده است که زنان چاق که دچار افزايش شاخص توده بدني هستند، بيشتر از ساير زنان دچار زايمان زودرس و تولد نوزاد زودتر از موعد مشخص مي‌شوند.
چاقي و مشکل شيردهي
اگرچه تفاوتي در ترشح و توليد شير در مادران با وزن طبيعي و مادران چاق وجود ندارد اما نوزادان مادران چاق در معرض خطر خفگي بيشتري هستند. از اين رو مادران چاق باردار بايد هنگام خواب در کنار نوزاد خود مراقبت بيشتري از نوزاد خود کرده و مواظب باشند تا در حين شيردهي از پستان خواب‌‌شان نبرد، چرا که احتمال گير افتادن نوزاد زير پستان مادر و بسته شدن راه هوايي او وجود دارد.
اصول تغذيه در مادران چاق باردار
همانند ساير مادران، مادران چاق و باردار هم بايد در رژيم غذايي خود هر 5 گروه موادغذايي را بگنجانند، يعني از چربي‌ها، پروتئين و کربوهيدرات، ويتامين‌ها و لبنيات، ميوه و سبزي مصرف کنند اما ميزان دريافت کالري در آنها بايد با مشاوره تغذيه و متخصص زنان و زايمان، برحسب وضعيت و شرايط، بيماري‌ها و ديابت و فعاليت جسمي آنها تعيين شود.
منبع:www.salamat.com
